Katalog

8 7 Mayıs 2014 Çarşamba Cumhuriyet’in toplumdaki öncü rolü Cumhuriyet Fransızcada... Cumhuriyet’in Fransızcası: La Re’publiqueYabancıların Türkiye’yi öğrenme gereksinimine bir yanıt olmak üzere, Cumhuriyet’in bir kopyası uzun yıllar Fransızca olarak yayımlanıyor. Yunus Nadi, Fransızca gazete çıkarma gereğini özetlerken, Avrupa’nın Türkiye’yi yanlış tanımasının, hemen hemen hiç bilmemesinin altını çiziyor. Avrupa’nın Türkiye’den uzak durmasının tarihsel nedenlerinin bir çerçevesini çizdikten sonra “Tarih Avrupa’nın yalanıdır” sonucuna varıyor. Her yaştan gazete emekçisi gazetelerin baskıdan çıktığı saatlerde gazetelerin önüne toplanır, kendilerine düşen gazete tomarını alarak sokak aralarına koştururlardı. Günün en önemli haberlerini bağırarak duyuran gazete satıcılarından gazete alıp okumanın da zevki bir başka olurdu. Güzellik ve Sanat Yarışmaları ÜIkenin uygarlık yolundaki atılımlarını desteklemek, kafes ve peçeden kurtulan Türk kadınına gereken değeri vermek yolunda Cumhuriyet güzellik yarışmaları düzenlemiştir. Türkiye’nin bir dünya ve bir Avrupa güzeli kazanmasının en büyük kıvancı yine Cumhuriyet’e aittir. 3 Temmuz 1932’de Türkiye’de ilk kez güzellik kraliçesi seçilen Keriman Halis, daha sonra katıldığı yarışmada dünya güzeli de seçilmişti. Sonuçların açıklandığı 1 Ağustos 1982’de, Atatürk, Yunus Nadi’ye gönderdiği telgrafta, “Cumhuriyet Gazetesi güzellik müsabakası tertibinde Türk ırkının diğer dünya milletleri içinde mümtaz olan asil güzelliğini göstermek teşebbüsünü takip etmiş ve bunu dünya nazarında muvaffakiyetle intaç eylemiştir. Ondan dolayı bittabi bu vesileyle de takdir ve tebriklerimize hak kazanmıştır” diyordu. Türk kadınının soylu güzelliğini uygar dünyaya benimsettiren bu yarışma kamuoyunda geniş yankılar uyandırmıştı. Ünlü yazar Halit Ziya Uşaklıgil, Keriman Halis Hanım’a mektup şeklinde kaleme aldığı bir yazısında duygularını şöyle dile getirmişti: “İşte, haşmetmeap! Nihayet siz Türk kadınlığında güzel ve iyi ne varsa onu bimenent simanızla ve endamınızla temsil ederek evrengi saltanatınıza çıkınca yirmi sekiz ırkın perileri etrafınızı aldılar ve birer birer gelerek boyasız, riyasız dudaklarınızdan Türk kadınlığının hakikatini ilân eden yemini şahadeti buseleriyle topladılar, size iman ettiler. Bana da müsaade ediniz, huzurunuzda eğilerek bir Türk babası sıfatiyle size şükranlarımı takdim edeyim.” 31 Ekim 1951’de Türkiye güzeli seçilen Günseli Başar da, 19 Ağustos 1952’de İtalya’daki yarışma sonunda Avrupa Güzeli sıfatını kazanıyordu. Cumhuriyet Gazetesi, yarışma düzenlediği konular arasına Batı müziğini de katmıştı. 1929 yılında düzenlenen yarışmanın sonucu 1 Ocak 1930’da alınmış ve Hüdadat Şakir Hanım Ses Kraliçesi seçilmişti. Hüdadat Şakir Hanım, Batılıların Türkleri henüz peçe ve çarşaf döneminde sandığı bir sırada modern Türk kadınını temsilen Paris’e gitmiş ve verdiği konserlerde dinleyenlerin büyük ilgisini çekmişti. Ulusal bir müzik doğmasına öncülük eden Cumhuriyet bu konudaki girişimini de 1934 yılında “Öz Türk müziğinin örneklerini bulmak” amacıyla düzenlediği bir yarışma ile sürdürmüştü... Cumhuriyet’in Fransızcası: La Republique 1925’ten itibaren 25 yılı aşan bir süreyle Cumhuriyet’in Fransızca baskısı olarak yayımlanan La Republique Türkiye’nin dış dünyaya tanıtılması, Türkiye’nin sorunlarının duyurulması, uluslararası konularda Türkiye’nin çıkarlarının savunulması alanında azımsanmayacak hizmette bulundu. Hayat Ansiklopedisi rümüz yetişmez. O halde beşeriyetin bugün vasıl olabileceği malumat (ulaşabileceği bilgi) derecesini en faydalı şekillerinde derli toplu olarak bize verebilecek, hepimiz için tedariki kabil, başka bir vasıtaya ihtiyacımız vardır. Bu vasıta ansiklopedidir... Bugünün hayatında medeni insanın varlığı ancak eli altında bulunacak bir ansiklopedi ciltleriyle tamam olur desek hata olmaz.” Cumhuriyet’in yayımladığı ansiklopedinin adının “Hayat Ansiklopedisi” olmasının da açık seçik bir anlamı vardır ve bu adın seçimi Batı uygarlığından yana bir tutumun somut anlatımıdır. Yu 1932’de yayımlanan ve on ciltten oluşan “Hayat Ansiklopedisi” Türkiye’nin bu alanda ilk girişimidir; “ansiklopedi” sözcüğü de ilk kez kullanılıyordu. nus Nadi Bey, açıklamasında, ülkemizde ansiklopedi yayını konusunda daha önce iki girişimde bulunulduğunu belirtmektedir. Biri Abdülhamit döneminde, öteki Meşrutiyet zamanında. O zaman bu ansiklopedinin adına “Muhitülmaarif” denilmiştir. Yunus Nadi, “Muhitülmaarif’in anlam bakımından belki yanlış olmamakla birlikte Türk kültürüne uygun düşmeyen bir ad olduğunu vurgulamaktadır. “Hayat Ansiklopedisi” nin gerçekleştirilmesinde ise, zamanın önde gelen bilim adamları ve uzmanları görev aldı. Örneğin, Türkiye coğrafyasıyla ilgili bölümleri “Darülfünün müderrislerinden” Profesör Hamit Sami Bey; Türkiye tarihine ilişkin maddeleri M. Samih Bey; genel ve yerel coğrafya ile doğa bilgi lerine değin bölümleri “Müderris” Faik Sabri Bey üstlendi. Dil ve kültür bölümlerinde Dil Encümeni eski üyelerinden Ragıp Hulusi Bey’in, eğitim konularında Yüksek Muallim Mektebi muallimlerinden Kâzım Nami Bey’in yardımları sağlandı. Birçok genel konu M. Zekeriya Bey (Zekeriya Sertel) tarafından Türkçe’ye çevrildi. 21 Ekim 1932’de Yunus Nadi, tatil günlerinin pazar gününe alınması gerektiğini anlatan bir başyazı yayımlıyordu. Batı ülkeleri ve yabancı bankalarla ilişkiler açısından tatil günlerinin yeniden düzenlenmesini savunan Cumhuriyet’in kampanyası kısa sürede sonuç verdi ve hafta sonu tatili pazar gününe alındı. Tatil günü pazar Cumhuriyet Gazetesi’nin 1930’larda salt günlük gazete yayınıyla yetinmeyerek, Türk kültür yaşamını zenginleştirmek, Türk insanının bilgilenmesine katkıda bulunmak amacıyla üstlendiği önemli bir yayın da “Hayat Ansiklopedisi”. 1932’de yayımlanan ve on ciltten oluşan “Hayat Ansiklopedisi”nin ilk cildine yazdığı açıklayıcı yazıda Yunus Nadi Bey ansiklopedi anlayışını ve gereksinimini şu sözlerle dile getiriyordu: “... Gazeteler, mecmua ve kitaplar, müzeler, sesli ve sessiz sinemalar, nebatat bahçeleri, türlü nam ve ünvanla açılan sergiler, artık küreiarzı (yer yuvarlağını) bir konferans salonu veya bir aile sofrası haline sokan radyo tebligatı her hafta insanların imdadına yetişiyor, böylelikle bilgi ihtiyacımız mümkün olabildiği derecede tatmin edilerek avunup gidiyoruz. Ancak hakikatte çok kıymetli olan bütün bu vasıtalar insanların ilim ve fen yolundaki bilgi ihtiyaçlarında onları yalnız avutabilir... Her gün herkes için her yerde bir sergi açılamaz... Herkesin bir radyosu yoktur... Bütün neşriyatı toplayan kütüphaneler her tarafta mebzul (çok) değildir... Dünyanın bütün kitaplarını ihtiva eden kütüphanelerimiz olsa, onların içindeki kitapları okumağa öm Abidin Daver ve Bayrak Yasası Türk Bayrağı Yasası’nın gerçekleşmesinde bir gazete, Cumhuriyet Gazetesi ve onun o dönemdeki Yazı İşleri Müdürü Abidin Daver yaptığı yayınlarla, açtığı kampanyayla büyük rol oynadı. Türk Bayrağı Yasası, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29 Mayıs 1938 günlü oturumunda dokuz madde olarak kabul edildi. İki kraliçe yan yana 1931 Türkiye Güzeli Naşide Saffet, 1932 Türkiye ve Dünya Güzeli Keriman Halis’i kutlarken. C M Y B