Katalog

mliyorbu ya u Saımdaruya ve e alıyonemeoluyor. ulanda çok im alr türü, ründüe kişi yalnızekte. rini uz nin dedilelacak uz son alım. alama unlar eleştiayıları dönüşdeğil. mlar irinin ma ete çok bulun orarda kaç dar bozandır? Balzac yapıtlarında çağını alabildiğine konuşturmuş, yerinde ilmek ilmek, yerinde lime lime önümüze sermiş, döneminin handiyse vakayinüvisi olmuş, doyumsuzca dolu dolu yazmıştır demek Tahsin Yücel dağarına aykırı düşer mi? Gözleminiz yüzde yüz doğru. Balzac neden sıra dışı bir sıradandır? Bu soruyu yanıtlarsak gerisi kendiliğinden gelir. Sıra dışı bir sıradandır, çünkü kendi döneminde yapıtlarının içeriği kadar biçemiyle de sıra dışı bir yazarken, bu biçem zaman içinde alabildiğine sıradanlaştırılmıştır. Ama yazın alanında biçimle içeriğin bir kâğıdın iki yüzü gibi birbirinden ayrılmaz olduğunu göz önüne alacak olursak, hiçbir biçimde sıradanlıkla bağdaştıramayız onu. Öte yandan, büyük yazarın tüm yapıtlarını göz önüne aldığımız zaman biçem ve kurgu bağlamında genellikle “Balzac biçemi” diye adlandırılan biçemin dışında kalan yapıtlar da verdiğini görürüz. İlk yayımlandıklarında ilgi görmeyen ve fakat sonrasında geçen onlarca yıl içerisinde kıymete binmiş değilse de kıymeti anlaşılmış başyapıtlara kitaptan birkaç örnek verir misiniz? Çok büyük ustalar, erbablar o çağları 18. ve 19. yüzyılın ortalarına kadar özellikle aynı zaman dilimini, aynı yaşam sürelerini paylaşıyordu, arada kaynamaları olasıydı ondan mı, yoksa din topluma daha bir hâkimdi yazarlar ve yapıtları bu nedenle kolaylıkla ötelenebiliyor ve ötekileştirilebiliyordu ondan mı? Ya da en sıradan görüneni bile ha ? ters köşeye yatıran, nasıl bir ezber Yazın tarihi bu tür örneklerle doludur. Tek bir örnekle yetinelim dersek yirminci yüzyılın en özgün yazarlarından Kafka, zor da olsa yapıtlarını yayımlatma olanağını bulmakla birlikte, büyük ününe ancak ölümünden sonra kavuşmuş, 1912’de yazdığı Amerika ölümünden üç yıl sonra, 1927’de, 1914’te yazdığı Dava ölümünden bir yıl sonra, 1925’te, 1922’de yazdığı Şato da 1926’da yayımlanmıştır. “TANRIM DİLİMDE VE DÜŞÜNCEMDE TUTSAK ETME BENİ....” Sizi bir yapıtta başka neler heyecanlandırır; dehlizli psikolojiler, ikircikli gelgitler, maceraperest hayalkırıklıkları, ödenen bedeller, akıllıdeli, mümkünimkânsız aşklar? Sizi yazında en çok hangi çağ ve yaklaşım heyecanlandırır ayrıca? Yazın yapıtlarında bizi izleklerden çok bu izleklerin işleniş ve yorumlanış biçimleri çeker. Çağlara ve yaklaşımlara gelince, en çok kendi dönemimizin ve kendi ülkemizin yazar ve ozanlarına ilgi duyarız. Bu da dönem ve ortamın önemini gösterir ama bir Balzac, bir Kafka, bir Sait Faik, bir Dağlarca yazına getirdikleri katkılarla dönemlerinin de önüne çıkarlar. Flaubert’in “Bilirbilmezler” adlı kitabının Tahsin Yücel için ayrı bir önemi var... yatta aykırı ve ayrıksı ülkülerle ilhama geliyordu ve toplum bunu anlamakta zorlanıyordu ondan mı? Belki de hiçbiri değildir, doğrusunu size soracağız elbet… Kuşkusuz salt başyapıtlara odaklanmıyorsunuz değerlendirmelerinizde, başyapıtlara döşenen yol ile daha ilgisiniz. Yalnızca başyapıtlara odaklanmış olsaydık, çok sınırlı bir alanda kalırdık. Kendi kuşağımızdan önceki kuşakların ölçütlerine bağlı kalırdık. Oysa, şöyle bir düşünecek olursak, bizimkinden önceki kuşakların başyapıt olarak niteledikleri yapıtlarla yetinmek bilgimizi de, beğenimizi de sınırlar, kendi çağımıza ilgimizi de sınırlar. Başyapıtlar önemlidir kuşkusuz, ama çağımız ve çağdaşlarımız da en az onlar kadar önemlidir bizim için. Tanrıya seslenişinizle bitiriyorsunuz kitabınızı. Yazına, yapıtlara, yapıtlarınıza yaklaşımınızı özetleyen bir biçemde diyebilir miyiz? Bu seslenişten bir bölüm burada da dillendirir misiniz? Evet, kitabın bu son yazısında yazına ve yapıtlara yaklaşımımı özetlemek istedim. İsterseniz, kitabın bu son tümcelerini bir de burada yineleyeyim: “Tanrım, yazarken kızarıyorum ya belli mi olur, bakarsın şu alçakgönüllü kitapta doğru sözler de ederim, olur ya, yeni şeyler bile söylerim belki; bu tansığın gerçekleşmesi durumunda, yazdıklarım benzerlerimin önyargılarına takılıp kalmasın, onlara gerçekten ulaşsın isterim; bu nedenle son dileğim şu senden: dilimde ve düşüncemde çağıma tutsak etme beni, ama ondan çok da uzak düşürme.” ? gamzeakdemir@cumhuriyet.com.tr İnsan Yazdığı Şeydir/ Tahsin Yücel/ Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları/ 314 s. eğişik müyoyaklabir yorulma imize ne göbilir. gün erdiği e yan bir çin ayğiniz Neden ızda da dile Pézde Tramdöndüouıştım. nsaaptırıptaki irmiş izde az salaklınan bir ua yüzizde arının ir ‘sıra r ? 1156 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1156 12 NİSAN 2012 ? SAYFA 5