Katalog

H. Cöntürk’ü anarken metis'ten yeni Divan Şiiri Üstüne Denemeler ? Hüseyin PEKER ? Paul Ricoeur Hafıza, Tarih, Unutuş Metis Edebiyatdışı, Çeviri: M. Emin Özcan, 568 s. Hüseyin Cöntürk ardındaÇağının Şairi ve Eleştirmeden Önce başta olmak üzere, önemli bazı kitaplar bıraktı. “Nesnel Eleştiri” anlayışının öncüsü Cöntürk; genç şair, yazar ve eleştirmenlerin yetişmesinde, öncü olmasıyla hatırlanıyor. Bir de ele aldığı şiir ve eleştiri temalarında hep ayrıcalıklı bir bakış yarattığı, kimseye benzemeyen yazınsal dokulara eriştiği söylenebilir. Ece Göztepe, Aykut Çelebi (HAZ.) Demokratik Anayasa GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER Metis Edebiyatdışı, 536 s. Harald Fritzsch Yanılıyorsunuz Einstein! NEWTON, EINSTEİN, HEISENBERG VE FEYNMAN KUANTUM FİZİĞİNİ TARTIŞIYOR Metis Bilim, Çeviri: Ogün Duman, 224 s. üseyin Cöntürk’ün ölümünden sonra kadim dostu Haluk Aker’in çabalarıyla önce Çağının Eleştirmeni başlığıyla tüm eserleri toplandı. Bu yapıtta, Edip Cansever’in Salıncak şiiri incelemesi ve B.Necatigil incelemelerinin yanı sıra, Hiperteks çalışmalarıyla ünlü Şairler Sözlüğü de yer alıyor. Ayrıca Çağının Şairi ve Eleştirmeden Önce başlıklı öncü yapıtlar da ekli olarak. Cöntürk, genç şair ve yazarları Yordam dergisi etrafında toplayarak onlara yapıt verme yanında eleştirme dalında bir deneme ile birlikte katılma zorunluluğu getiriyordu. Ben de saydığım Haluk Aker, Güven Turan, Bilgin Adalı gibi bu gençlerden biri olduğumdan, deneme konusuna yatkınlık içinde büyüdüm. Haluk Aker’in Türk Dil Kurumu’nda görevli olduğu sürede Yordam dergisini Cöntürk’le birlikte yürüttüğü bilinir. Güven Turan’ın da aldığı İngiliz Dili Edebiyatı eğitiminin yanında bugün bazı deneme kitaplarıyla yapıtlarını birlikte yürütmesi Cöntürk’ün amacına ulaştığının ilk akla gelen örnekleri. Yayımlanacak başka eseri kaldı mı Cöntürk’ün? Şu anda yayın sırası bekleyen bin sayfayı aşmış Haluk Aker’e yazılmış mektuplarıyla, gene Şiiri Özlüyorum kitaplığında yayımlanacak olan, bana yazılmış yüz sayfalık mektupları bulunuyor. Aşağıda sözünü edeceğim Divan Şiiri Üstüne Denemeler kitabının, Haluk Aker’in engin çabasıyla ortaya çıkmasıyla da yapıtlarının tamamlanacağını umuyorum. “Divan şiiri hep aynı şeyleri söyler ama az çok farklı söyler” dediğini duyuyoruz akademisyenlerin, Divan Şiiri Üstüne Denemeler kitabının girişinde Cöntürk tarafından önsöz niyetine tutulan notlar arasında. Dahası da var: “Divan şiiri kapanmış bir Osmanlı kültürünün ürünüdür. Öyle de olsa ona günümüzde karşılaştığımız ‘diğer’ kültürler arasında yer verebiliriz. Merağa bağlı bir şey” (s. 40). Cöntürk, Divan şairleri üzerine odaklanmayan, tersine şiir merkezli bir çalışmaya imza atmış, örnekler üzerinde yorum çoğaltıyor. Yaptığı benzetmeler tamamen kişisel ama doğru tespitlere yakın yerde kurulmuş. Kısaca şaire bakıp beyit seçmeyen, şair adı silinse de uyguladığı yöntemi etkilemeyen bir sistem geliştirmiş. Önsözde genç şairin Batı’dan yapılmış çevirileri izlediği, sevdiği yapıtlar olsa da; Osmanlıca bilmediği için kendi kültürüne yabancı kaldığı, bu şiiri bilmediği söyleniyor. Akademisyenlerin farklı yaklaşımlarla gelirlerse Divan şiirine gelen genç yorumların artacağı belirtilmekte. Haluk Aker, Cöntürk’ün ölümünden sonra eldeki notlardan toparladığı bu çalışmaya yazdığı önsözde, ilginç bir konuya değinmekte: “Divan edebiyatıyla ilgili çalışmaları da, hemen görüleceği gibi alışık H Murathan Mungan Aşkın Cep Defteri Hüseyin Cöntürk Metis Edebiyat, 160 s. olduğumuz türden bir çalışma değil. Ama ‘emek’ verilmiş bir sınıflandırılma.” Divan şairlerine ait biyografik bilgilerin özellikle verilmediği bu yapıtta, beyitler bağlamında şiirsel konular tartışılmakta. Önsöz’de Divan şiirini özellikle ders olarak sunmak niyetinde olmadıklarının vurgusu yapılmakta. Gene önsözde akademisyenler için söylenmiş şu sözler, benim ilgimi çekti: “Türk Dili Akademisyenlerine: Şunu yapmayın ‘mazmunlarla uğraşmayın’ demem. Neden (günümüz şiiriyle ilgilenmiyorsunuz) demem. Kısacası hiçbir şeylerine karışmam, onlara tam özgürlük tanırım. Ama şunu yapsanız fena olmaz derim.” Kitabın ilk bölümü “Divan Şiirinde Rakip” derin bir örneklemeyi kapsıyor. Burada âşıklar ve rakip üçlüsü türlü biçimlerde ayrıştırılarak bunlara ait çeşitli örneklerle. üçlü ilişkilerin divan şiirindeki önemli yeri açığa çıkarılıyor. “Rakip âşığı sevgiliden ayırıyor”, “Âşık rakibi kötülemede daha ileri gidiyor”, “âşık rakipten şikâyetçi” bu değişik örneklemelerin birkaçı. İkinci bölüm daha da ilginç. Bugün şiirimizde yerini kaybeden “İtlik” konusunu işliyor Divan şiirinde. “Âşık itlerle yaşıyor”, “Âşık sevgilinin itinden yardım istiyor”, “Âşık itlik yapıyor” bu bölümlerden bazıları. “Divan şiirinde kimlik” de ayrı bir başlık ve örneklerle bezeli. Bu bölüm de ‘Şair Kendini eleştiriyor’ ‘Şair anlatıcıyı kınıyor’ gibi özgün örneklerle bezeli. “Divan şiirinde metin izleği” ve “Akıl çatışması” diğer bölümler. “Sevgiliye karşı gelen âşıklar’ , “Visal etmeyen âşıklar”,“Âşık sevgiliyi ve kendini övüyor”, “Güzelliğine böbürlenme”de Divan şiiri denemelerinin son bölümleri. Burada “Şarap selinde boğulmak” ve “İçki benim elbisem olsun” tipi örneklemeler de Divan şiirinde içten içe kaynayan yasak tutkusunun ortaya dökülen görüntüleri. Cöntürk’ün bu özgün çalışması bir dönem ülkemiz topraklarında yaşamış, eski uygarlığımızın, bugün birazı eskiyen, günümüze külü bile kalmayan, modernite sayesinde yepyeni kimliğine kavuşmuş Türk şiiri kimliğine, bu denli uzak kalmış yapısını irdeliyor. Gerek bizi bu çalışmayla ışığa kavuşturan Haluk Aker’e, gerek H. Cöntürk’de hâlâ yaşayıp duran edebiyat sevgisine kucak dolusu sevgilerle. ? Divan Şiiri Üstüne Denemeler/ Hüseyin Cöntürk/ Yapı Kredi Yayınları/ 656 s. Claude LéviStrauss Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji Metis Edebiyatdışı, Çeviri: Akın Terzi, 5104 s. Jean Starobinski Özgürlüğün İcadı ve Aklın Amblemleri Metis Edebiyatdışı, Çeviri: Haldun Bayrı, 400 s. David Harvey Marx'ın Kapital 'i İçin Kılavuz Metis Edebiyatdışı, Çeviri: Bülent O. Doğan, 376 s. Anne Carson Kırmızının Otobiyografisi Metis Edebiyat | Şiirsel Roman, Çeviri: Aslı Biçen, 168 s. Wayne C. Booth Kurmacanın Retoriği Metis Eleştiri, Çeviri: Bülent O. Doğan, 544 s. İzmir Kitap Fuarı'ndayız Kitaplarımızı karıştırmaya bekleriz.. 1422 Nisan 2012 Salon 2, Stand No: 609 metis 12 NİSAN 2012 ? SAYFA 11 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1156 SAYF