Katalog

OKUMA! ÇOCUKGENÇLİK Hem çocuk kitabı hem tiyatro “Tutuklayın şu domatesi” Ë Mavisel YENER on dönem Türk tiyatrosunun üretken yazarlarından biri olan Ülkü Ayvaz’ın yazdığı Domates İle Gözlük ve Karagöz İle Hacivat, 2008 martında okurlarla buluştu. Tiyatro kitaplarının ne denli az okunduğu göz önüne alınırsa, yazarın ve Cem Yayınevi’nin cesaretini kutlamak gerek. Kitapların çoğunun üç baskıya, ikisinin beşinci baskıya ulaştığı düşünülürse, bu başarıyı takdir etmeli… Hem çocuk kitabı hem tiyatro… Okullarda öğrencileri için tiyatro oyunu türünde iyi metinler arayan öğretmenler için bir kaynak. Bu kitapları okuyan çocuk, kolayca oyun seyretmeye yönelecek, öte yandan dramatik edebiyatı baş tacı edecektir. Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Bölümü’nü bitiren Ülkü Ayvaz’ın çocuk ve gençler için ürettikleri yalnızca tiyatro oyunları ile sınırlı değil. TRT için “Çocuklarla Baş başa” ile “Gençlerle Baş başa” programlarına dramalar yazmış deneyimli bir kalem. Pek çok tiyatro yapıtı, öykü kitapları ve incelemeleri var. Sinemanın başyapıtlarından radyoya uygulamalar yapmış. On üç yıl TEB İstanbul Eczacı Odası Sanat ve Basın Danışmanlığı’nı sürdürmüş. Sanat ve Basın Danışmanlığını özel eğitim kurumlarında devam ettirmiş. Halen İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda Sahne Uzmanı kadrosunda görev yapıyor. Sahnelenmiş pek çok çocuk oyunu var. “Şahane Lunapark” (TOBAV Ödülü 1982) Makedonya Devler Tiyatrosu’nda, “Teneke Şövalyeler” (ABD Arizona Devlet Üniversitesi Koleksiyonu 1999)İstanbul, İzmir, Van Devlet Tiyatroları ve özel tiyatrolarda, “Yaşasın Gökkuşağı” (TBMM Kültür Sanat Kurulu Birincilik Ödülü1986) Ankara Devlet Tiyatrosu, Bakırköy Belediye TiyatrosuBursa Devlet Tiyatrosuİzmir Kamyon TiyatroKöln Arkadaş Theater’da, “Domates ile Gözlük” İzmir Karşıyaka Belediyesi Tiyatrosu’nda sahnelendi. “Gümüş Saçlı Altın Gözlü” (TRT Ödülü 2004) Devlet Tiyatroları repertuarında yer alıyor. Geçimlerini komşu ülkelere domates satarak sağlayan bir ülkede yaşayanlar, kral bütün komşularla kavgalı olduğu için kimseye domates satamasalar… Gittikçe yoksullaşsalar… Neler olur, bu iş nereye varır S Ë Nilay YILMAZ ek çok konuğumuz var bu hafta. “Okuma!” bölümü Ülkü Ayvaz’ın oyun kitaplarını ağırlıyor... “Yayınevi Penceresi” bu hafta da açık. Pencereden Heyamola Yayınları yönetmeni Ömer Asan’la söyleşiyoruz… “Dünya Çocuklarına Merhaba”, “Cumhuriyet Çocuklarından Mektuplar” ve “Kitapçı” bölümünde yine konuklarımız var… Sihirli Değnekte ise Almanya’nın Köln kentinde gerçekleşen Türk Çocuk Edebiyatı buluşmasına değiniyoruz. Bu hafta da kitaplarla dolu geçiyor… Kitaplarla, sevinçlerle renklesin yollarımız… P (iletişim:sihirlidegnekcumhuriyet@gmail.com) dersiniz? Domates ile Gözlük’te bunun yanıtını aramaya ne dersiniz? Ülkü Ayvaz’ın yazdığı dokuz çocuk kitabından biri Domates İle Gözlük. Bu kitapların hepsi tiyatro oyunu. Domates İle Gözlük, iki bölümlük şarkılı, danslı çocuk oyunu. Şirin Dağtekin’in sevimli resimleri kitabı bütünlüyor. Kral herkesle kavgalı, bütün ticaret durmuş. Geçimini domates satarak sağlayan ülkenin domatesleri artık satılamadıkları için öylesine üzülmüşler ki, onlar bu duruma el koymaya karar vermişler. Koskoca kral, domatesin sözünü dinler mi hiç! “Tutuklayın” emrini vermiş hemen. Sonrasını söyleyecek değilim elbette… Kralın nasıl biri olduğu şarkısında gizli: “Bana derler dev kral/ Kimse ölçüşemez boy benimle/ Tanımam kural mural / Oy oy da oy oy, oy oy da oy…” (s. 24). Oyundaki “Rapçı Sihirbazlar” nasıl bir sihir yapsın da çare bulsunlar dertlere? Domates çorbası, domates kızartması, domates haşlamadan başka bir şey yiyemeyen halk ne yapsın? Yoksa pembe gözlük mü taksın? Sonuçta komşu ülkelere domates satabilmişler mi bilinmez! Sonunda, kral falan kalmaz da halk kendi kendini yönetmeye başlar mı dersiniz? Ülkü Ayvaz’ın çocuklarla buluşturduğu Karagöz İle Hacivat günümüz diline yabancı düşmeyen, tarihin derinliklerinden gelen bir hayal oyunu. Ayvaz pek çok bölümünü özgün akışı bozmadan yeniden yazmış. Yüzyıllardır canlı kalmayı başarmış bu gölge oyununu yaşatmak belkide bir görev. “Oyun, çocuğa yönelirken çocukseyirciyi, ilerinin büyüğü vb. nitelemelerinin tam karşıtı, şimdinin “bireyi “kabul edilmeli dir. Oyunun konusu, görsellik, çok renklilik, seyircinin oyuna katılması… gibi dikkat öğeleri içinde eritilmelidir. Bu eritme ne denli başarılı olursa, oyunun yöneldiği yaş grubu o denli genişler” diyor Ülkü Ayvaz. Ayvaz’ın oyunlarını okurken aslında iç yolculuğunda bir keşfe çıkmış gibi oluyor çocuk okur. Domates İle Gözlük’teki karakterler, kişinin kendi dramıyla yüzleşmesine yol açıyor. İyi ve kötü kavramları didaktik olmadan veriliyor, kararı yazar değil okur/seyirci veriyor. Sahnelerin hareketliliği, şarkı ve ışık efektleri gibi farklı anlatım yollarını bir arada kullanmakta usta bir yazar Ülkü Ayvaz. Yaşamdaki çatışmaları çocuğa gösterirken mizah öğesini de unutmuyor. Böylece, düşünürken eğleniyor, eğlenirken okuyor çocuk… Kurgunun fantastik yapısı mizah ile yoğrulmuş ve ortaya farklı bir oyun çıkmış. Yazarın yetişkin oyunlarında genelde beklenmedik sonlar karşılar bizi, çocuk oyunlarında beklenmedik bir son gelmiyor. Çocuk okur/izleyici beklediği, tahmin ettiği son ile karşı karşıya kalıyor. Çocuğun görsel ve işitsel duyularına da seslenen iyi oyunlar onları farklı dünyalara götürür, duygusal gelişimlerine katkıda bulunur ve yaşama farklı bir açıdan bakabilme fırsatı verir. İyi çocuk oyunları izleyerek, sanatla yoğrularak büyüyen çocuk, tiyatrosuna, sanat eğitimine, kültür varlıklarına sahip çıkan, hayat ve sanat üzerine düşünen yetişkin olarak karşımıza çıkacaktır. Aksi halde tiyatrosusuzluk kaçınılmazdır! ? *Domates İle Gözlük Ülkü Ayvaz, Cem Yayınevi, 2008, 62 s. (6+) *Karagöz İle Hacivat Ülkü Ayvaz, Cem Yayınevi, 2008, 92 s. (6+) www.maviselyener.com Hazırlayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. SAYFA 28 CUMHURİYET KİTAP SAYI 958