Katalog

? Senfonik Kişilik BekaDoğa, Rus İdesi ve Rus İdeali ? Emre ERŞEN Vişne Korkmaz V işne Korkmaz, Senfonik Kişilik: BekaDoğa, Rus İdesi ve Rus İdeali adını taşıyan kitabında Türkiye’de pek fazla çalışmaya konu olmamış, ancak Rus siyasal/felsefi düşünce tarihinde çok önemli bir yeri bulunan Rus İdesi’ni (Russkaya Idea) etraflıca ele alan bir çalışma ile karşımıza çıkıyor. Avrupa ve Asya kıtaları arasındaki eşsiz coğrafi konumu, halkının diğer halklardan daha üstün bir ilahi bilince sahip oluşu ve devlet/toplum yapısına damgasını vuran “farklılıklar içinde birlik” anlayışı nedeniyle, Rusya’nın dünya üzerinde özel bir misyona sahip olduğu iddiasına dayanan Rus İdesi, geçmişte olduğu gibi bugün de Rus siyasal ve entelektüel hayatına damgasını vurmaya devam ediyor. Günümüz Rusya’sında siyasetçilerin ve yazarların önemli bir bölümü (Putin, Züganov, Jirinovski, Soljenitsin ve Dugin bunlardan sadece birkaçı) Rusya’nın Soğuk Savaş sonrasında geçirdiği dönüşümü bilinçli bir şekilde Rus İdesi ile bağlantılandırarak açıklamaya çalışıyorlar. Bu anlamda Korkmaz’ın çalışmasını, Rusya’nın geçmişine olduğu kadar geleceğine de ışık tutan bir çalışma olarak değerlendirmek mümkün. RUS İDEASININ DOĞASI Yazarın yüksek lisans tezini temel aldığı için oldukça kapsamlı bir araştırmaya dayanan kitap üç ana bölümden oluşuyor. Rus İdesi’nin doğasını ve gelişimini ele aldığı ilk bölümde yazar, Rus İdesi’nin üç özelliğini ön plana çıkarıyor: Otokrasi, Ortodoksluk ve milliyetçilik. Bu bölümün bir başka amacı da okuyucuya 18. yüzyıldan 1920’lere kadar uzanan bir zaman diliminde Rus İdesi’nin Batıcılardan PanSlavistlere, Anarşistlere ve hatta Bolşeviklere kadar Rusya’da neredeyse her önemli siyasal grup tarafından değişik biçimlerde olsa dahi rahatça kullanılabildiğini gözler önüne sermek. Bu bölüm aynı zamanda Dostoyevski, Tolstoy, Bakunin ve Lenin gibi tanıdık isimlerin Rus İdesi’ne olan yaklaşımlarına yer vermesi açısından da dikkat çekici. Kitabın ikinci bölümü ise Rus İdesi’nin yazarın deyimiyle “Rus İdeali”ne dönüşmesini, yani Rusya’nın Doğu’ya ve Asya’ya yönelişini konu alıyor. Korkmaz, Rusya’nın 18. yüzyılda Asya’ya doğru başlayan emperyal yayılmasının temelinde Rus İdesi’ni gerçeğe dönüştürme çabası olduğuna işaret ediyor. Aynı dönem içerisinde hem PanSlavistlerin hem de PanMoğolcuların Doğu’ya yayılmayı esas alan bu ideal için nasıl bir düşünsel temel oluşturduklarına dikkat çekiyor. FARKLILIKLAR İÇİNDE BİRLİK... Son bölüm ise günümüzde Türki ye’de de bazı kesimler tarafından gündeme getirilen bir düşünce akımı olan Avrasyacılık üzerine odaklanıyor. 1920’lerde Bolşevik devriminden kaçan bir grup yazar tarafından ortaya atılan ve Soğuk Savaş sonrası Rusya’sında yeniden gündeme gelerek Rusya’yı Avrupa ve Asya’dan farklı bir orta kıta Avrasya olarak betimleyen Avrasyacılık akımı, Korkmaz için adeta Rus İdesi ve Rus İdeali arasındaki bağlantının en güçlü simgesi. Kitaba ismini veren “Senfonik Kişilik” (bir senfonide her bir enstrümanın icrasının mükemmelliğinin bütünün mükemmelliği için gerekli olması), ismini Avrasyacılardan alıyor, ancak yazara göre Rus İdesi’nin “farklılıklar içinde birliği” temel alan toplumsalcı anlayışının devamını oluşturuyor. Korkmaz, kitabını genel okuyucuya oldukça ağır gelebilecek bir dille kaleme almış. Kitapta yer alan neredeyse her cümle üzerinde tekrar tekrar düşünülmesi gerekiyor. Ancak okuyucuyu Eflatun’dan Kant’a, Nietzsche’ye ve nihai olarak da özgün Rus felsefi düşüncesine uzanan bir yolculuğa çıkardığı göz önüne alındığında, kitapta kullanılan ağır dil bir anlamda gerekli hale de geliyor. Sonuç olarak, Vişne Korkmaz’ın çalışması, konunun orijinalliği, çalışmanın kapsamı ve Rusya ile Doğu ve Asya arasındaki bağlantının gücüne dikkat çeken iddiası açısından Rus siyasal ve felsefi düşünce tarihine meraklı okuyucular ile konu üzerine çalışan araştırmacılar için oldukça özgün ve önemli bir başvuru kaynağı haline gelecek gibi görünüyor. ? Senfonik Kişilik: BekaDoğa, Rus İdesi ve Rus İdeali/ Vişne Korkmaz/ Alev Yayınları/ İstanbul, 2006/ 322 s. 904 SAYFA 25 CUMHURİYET KİTAP SAYI