Katalog

Bjornstad ile “Müzik Uğruna” ve “Düşüş”ü ve Norveç edebiyatını konuştuk. ‘Edebiyat zemin kaybediyor’ Ketil Bjornstad, 1952'de Oslo'da doğdu. Konser piyanisti olarak ilk performansını on altı yaşında Oslo Filarmoni Orkestrası'yla gerçekleştirdi. 1973'ten bu yana otuzun üzerinde albümü yayımlandı, bunlardan beşi solo piyano albümleri, bir kısmı ise caz ve rock müzisyenleriyle yaptığı ortak çalışmalar. Son iki albümü Seafearer's Song (2004) ve Floating (2005) adlarını taşıyor. JeanLuc Godard'ın dört filmi dahil çeşitli filmler, müzikaller ve oyunlar için besteler yaptı. Şu anda bir Polnay filminin müziklerini yapıyor. Müzik kariyerinin yanı sıra üretken bir yazar olan Bjornstad'ın 1972'den bu yana yirminin üzerinde romanı, iki şiir kitabı, bir oyunu ve denemelerinin derlendiği kitapları yayımlanmıştır. Halen Norveç'teki çeşitli gazete ve dergiler için edebiyat ve müzik eleştirileri yazmayı sürdüren yazarın Müzik Uğruna ve Düşüş adlı romanları Metis Yayınları tarafından yayımlandı. Geçen günlerde Metis Yayınları'ının konuğu olarak ülkemize gelen Ketil Bjornstad ile Türkçede ilk romanı Müzik Uğruna ile Düşüş adlı romanlarını konuştuk. Bjornstad ayrıca bizlerle küreselleşmeden elbette olumsuz etkilenen Norveç yazınının son durumu konusundaki değerlendirmelerini de paylaştı. ? Gamze AKDEMİR üzik Uğruna ile ilgili konuşmadan önce ilk olarak şunu sormak istiyorum; müzik alanında Norveç'te nasıl bir disiplin söz konusu, müzik ne zaman hayatlarına giriyor, yaşamlarında nasıl bir yeri, ağırlığı var? Norveç'te müzik gençler için çok önemli, elbette bir özgürlük duygusu yansıtıyor, hayatın anlamını müzik yoluyla bulmaları mümkün gençlerin. Onun için bizim ülkemizde çok büyük önem verilir. Müzik küçük yaşlardan girer hayatlarına. Norveç'te gençlerin aldıkları temel eğitime paralel olarak bir kültür eğitimi var. Öğleden sonraları ve akşamları seçmeli bir ders olarak alıyorlar. Karşılarına çok geniş seçenekler sunuluyor. Müzik ile ruh arasında gerilimli gelgitlere can alıcı bir serüven Müzik Uğruna. Çabalayan, bocalayan farklı genç karakterler geçidi.. Korkularının üstesinden yoğun sancılarla gelme hali.. Depresif , koyu, kara bir ton.. Müzik Uğruna'da genç Björn Ernstad ne kadar var, kitabınızın ne kadarı kendi hayatınız? DÜNYA İLE KARŞILAŞMA Elbette kendi sorunlarım, kendi moral çelişkilerim bu kitabın temelini oluşturur ama çok özel hayatıma ilişkin ayrıntıları anlatmak istemedim.. Arkadaşlarım özel ilişkilerini bu kitapta bulsun istemedim. O yüzden kendi iç yaşantımdan yola çıkarak olayı biraz genelleştirdim ve bir kurmaca oluşturdum. Gençlerin hayatta karşılaştıkları pek çok sorun var kuşkusuz, o nedenle bu sıkça çeşitlenen sorunları anlatabilmek adına müzik alanını bir metafor olarak kullandım. Mesela bir Rus gencinin bütün bu Doğu Avrupa'daki değişimler karşısında yaşadıklarını görürüz kitapta. Gençler çok geniş bir alanda çok sorunla karşı karşıya kalıyor kitapta. Böyle bir durumda kolaylıkla tavır almaları, bir düşünce üretmeleri kolay değil. Onların içinde bulundukları durumu anlatmaya çalıştım, dünyayla olan o karşılaşmalarını merkeze yerleştirdim. Öte yandan Düşüs adlı romanınız da hayal kırıklığının insan doğasını, sınırlarını sınamasına yetkin bir örnek. Evet, Düşüş aslında bir karabasan SAYFA 14 M duygu üzerine kurulu, öyle ki karar vericiyi, sulh hâkimini sanık koltuğuna oturtuyor. Seçtiğiniz karakterlerin meslekleri de öyküleriyle ve kaderleriyle yakından ilişkili. Her iki yapıtımda da insan psikolojisini, ruhi gelgitlere önem verdiğim doğru. Düşüş'te ise ek olarak mazi duyumsamalarını önemli bir çıkış noktası olarak ele alıyorum ki bu iki kitap arasındaki önemli bir dil farkıdır. Düşüş'te geçmiş zamanda bir anlatım var, Müzik Uğrunada ise bugünkü zamanda geçiyor anlatım. Kuzeyin, kuzeyli insanın hüznü… Müzik Uğruna'da hepimize tanıdık gelecek bir ergenlik hüznü, melankolisi var. İnsan büyüdükten sonra da gençli ğinden birçok şeyi içinde tutuyor tabii. Onunla ben hem biri ilişki kurabiliyorum hem de özlem duyabiliyorum. Bu kitabı yazmak benim için bir anlamda hayatla bir hesaplaşma gibi. Neyi yaptım, neden yaptım, neyi geride bıraktım. Niye böyle bir insan oldum. Ben daima otoritelerle problemi olan bir insan oldum ve bu kitapta da bolca da o var. Hem insanın kendi içendik otorite hem de sahte otoritelerle daima problemim oldu, hâlâ da var. Eleştirmenlerce tipik bir Rönesans adamı olarak niteleniyorsunuz? Bu kanıyı paylaşıyor musunuz? Ben kendime Rönesans adamı demezdim çünkü ben olmak istemedim yani değişik şeylerle ilgilenmek istemedim bu sadece böyle gelişti. İlk televizyonu 12 yaşında gördüm, tek kanallı bir radyo ile büyüdüm. Şimdiki çocukların ise her şeye erişimleri var ve şimdi bir sürü Rönesans insanı dolaşıyor etrafta, CD'sini yapıyor, resimlerini yapıyor, birçok şeye ulaşabiliyor. Benim için bu bir seçim değildi böyle gelişti. TÜRKİYE VE NORVEÇ FARKI Peki şair, piyanist, romancı ve besteci olmak nasıl bir bütünlük, nasıl bir ruhi tempo? Çok zor, çok yorucu benim için. Çok genç yaşlardan itibaren hem edebiyat hem müzik hayatıma girmişti. 14 yaşında profesyonel olarak turneler yapar, konserler verir durumdaydım. Hatta hemen o yıllarda bir menajerim bile olmaya başlamıştı. Dolayısıyla o günden bugüne müzik ve edebiyat iç içe girdi. Yazmaya da aynı yıllarda başlamıştım. Ama 18'inde bu artık beni boğmaya başlamıştı. Yine de vazgeçemedim, vazgeçmeyeceğim de. Gerek müzik gerekse edebiyat yönünden Türkiye ve Norveç arasındaki farkı nasıl yorumlarsınız? Türkiye'ye ilk kez 11 yıl önce gelmiştim ve gerçekten büyülenmiştim duyduğum seslerden, duyduğum müziklerden. Yaşamın hızı, yoğun ritmi beni çok etkilemişti. Kuzey ülkelerinde 70'lerden beri Türk müzisyenleriyle Kuzeyli müzisyenler ortak çalışmaları giderek çoğalıyor. Bu açıdan izliyoruz, dinliyoruz Türk müziklerini ve kayıtları elde etmeye çalışıyorum bulabildiğim CD'lerden. Beni en çok etkileyen Türk müziğindeki ritim duygusu. Biz ? CUMHURİYET KİTAP SAYI 904