Katalog

? tadır. Samgin, partisizlik kisvesi altına girmekte, devrimi destekler görünmekte, gerçekte ise korkmakta ve karşı çıkmaktadır. “Samginlik”, bir anlamda, partilerüstü, bağımsız, sözde yaşama hükmeden kişi olma ve herkesin üzerinde bir konuma ulaşabilme çabası olarak da tanımlanabilir. Gorkiy, ondaki ruhsal değersizliği, herkesi ve herşeyi aşağı görme eğilimini açıkça ortaya koymaktadır. Samgin'in hiçbir dış özelliği, iç dünyasının yapısıyla ters düşmemektedir. Gorkiy, SergeyevTsenkov'a yazdığı mektupta: “Kuşkusuz, Samgin'in bir kahraman olmadığını anlamışsınızdır” demektedir. KIRK YILLIK SÜREÇ Gorkiy, ilk redaksiyonlarda, Rusya'nın geçirdiği bu kırk yıllık sürecin en az başkahramanlar kadar önemli olduğunu vurgulamak isteğiyle romana “Kırk Yıl” adını vermiş, ancak son redaksiyonda “Klim Samgin'in Yaşamı” başlığını kullanmıştır. Ancak Lunaçarskiy'nin de belirttiği gibi, başkahramanın kişiliği olayları asla ikinci plana atamamıştır. Zira Nikolay II.’nin tahta çıkması sırasında meydana gelen trajik Hodınka olayından 1917 devrimine kadar olan süreci kapsayan tarihsel olaylar, insanların yaşamına geleceklerini de belirleyecek biçimde girmektedir. Bunlar arasında, 1896 Rusya Sanayi Fuarı, 9 Ocak 1905 olayları, Aralık Moskova ayaklanması, yönetimin tutucu tepkisi ve devrimci yükseliş, RusJapon savaşı, I. Dünya Savaşı gibi önemli olaylar sayılabilir. Gorkiy, bu bağlamda, ünlü Rus sanatçı V. İ. Surikov'un: “Belirli tarihsel kişiliklerin, halkın ve kitlelerin içinde yer almadıkları türdeki etkinliklerini kavrayamıyorum…benim onları sokaklara çıkarmam gerek” sözüne katılmaktadır. Romanın baş kahramanı da gerçekte Rus halkıdır. Romanda “tarihsel mantık” ortaya konmuş, Gorkiy, Samgin, Zotova, Varavka, Stratonov gibi düzeni korumaya çalışanların halkın gücü karşısında nasıl yok olduğu vurgulamakla birlikte, onları bir amacı olan, enerjik ve gözlemci kişiler olarak göstermiştir. Birçok olumsuz kahraman üzerinde eleştirmenlerin görüş birliğine varamadıkları da bir gerçektir. Buna karşın, Stepan Kutuzov, yoldaş Yakov ve devrimci kampta yer alan diğer tüm kahramanlar Bolşevik Partisinin ve işçilerin temsilcileri olarak Samgin ve yandaşlarına karşı zafer kazanmakta ve olumlu kahraman olma özelliği taşımaktadırlar. Ancak en önemlisinden en sıradanına kadar tüm kahramanların ortak özelliği, o dönem Rusya'sında yaşayan ve tüm yönleriyle gerçek olan kişiler olmalarıdır. Bu tiplemeler galerisindeki tüm kahramanlar, bir insanda var olabilecek tüm özellikleri yansıtmaktadırlar. Aşk, sevgi, dostluk, ihanet, savaş, doğum, ölüm, evlilik, boşanma gibi yaşamdaki her olgu tüm gerçekçiliğiyle karşımıza çıkmaktadır. Gorkiy'in derinlik ve genelleme açısından yalnızca Dante'nin “İlahi Komedi”si ya da Goethe'nin “Faust” u gibi devasa yapıtlarla kıyaslanabilecek bu son ve önemli romandestanı, Devrim sonrası yazılan tüm önemli yapıtlar gibi olağanüstü bir gerçekçiliği yansıtmaktadır ve içerdiği kahramanların, olayların ve toplumsalfelsefi tartışmaların renkliliğiyle kuşkusuz ülkemizde de uzun süre tartışılacak bir yapıt olma özelliği taşımaktadır. ? (*) Prof.Dr. Ö. Aydın Süer, Dil Tarih Leh Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Başkanıdır Klim Samgin’in Yaşamı/ Maksim Gorkiy/ Çev: Aydin Süer Melaike Hüseyin/Evrensel Yayınları/4 cilt, 2368 s. ? Önceden belirttiğim gibi, Hüseyin Peker'in şiirleri, zaman zaman örtük, çağrışımları anlamı zorlayan, karmaşıklaştıran şiirler olsa da genel olarak yalındır. Şiir öznesi, şiir söyleyen, yazan, iç döken yakınan kişi, zaman zaman erişkin bir insanın duygu ve düşüncelerini yansıtsa da genel olarak yazılanlara bir çocuğun, en çok ilkgençlik çağına ulaşmış bir delikanlının estetik kaygıyla ve estetiğin gereklerini yerine getirerek yazdıkları, iç dökmeleri, duyguları gibi bakılabilir. İyi ki de öyledir. Peker'i Peker yapan bunlardır. Bu kitaptaki şiirlerde savrukluk yok, dizginler daha sıkı tutulu, çağrışımlar kolay yakalanabilir durumda. Daha sahici ve can yakan şiirler denebilir. Hüseyin Peker Peker'in şiir anlayışı bilinçdışını önceleyen o alana daha Ailesel yakınmalar örtük bir biçimde çok önem veren bir anlayıştır. Onun usgündemde. Bazen yakınmalar siteme, taları olan II. Yeni şairleri de zaten bieleştiriye dönebiliyor Kitabın arka kapalinçdışını önemsemişlerdir. Şiiri zenginğına bağlamından soyutlanmış olarak leştiren en önemli şey de budur. Bilinçkonan “Ölü suyunu kaynat canım” dedışının biçimlenmemiş öğelerini barındıdiği gibi. ran şiirlerde kesinlik yoktur ve sonsuz yoruma açıktırlar. Bu özellik de Peker şi“Ölü suyunu kaynat canım/ irinin şansıdır. Tek Vuruş, Türk Şiirinin bugün ölüyorum can attıran tarafında/ kendine özgü, karmaşık olanı yalın bir doktordan yanıt alamayan hastayım biçimde anlatma becerisini gösteren, inben/ sanın ruhsal derinliğini kurcalayan, dil gemilerin gövdesine yapışan yosunlar/ bilinci olan bir şairinin yeni kitabı. Yılın gelişti parmak izlerimde/ iyi kitaplarından biri olmaya aday. ? yazdım, saydım, geliştim dibe çökelince/ölü suyunu kaynat/ Tek Vuruş/ Hüseyin Peker/YKY, İst. yığma mezar tepesinde ayarla yeri2007/118 s. mi…” (65) CUMHURİYET KİTAP SAYI 897 SAYFA 19