Katalog

l> A M • kendıne ozgu bılme, anla ma ve ısteme yetısıyle, sa nat yapmasıyla vb ) bır lıkte bır butun olarak ın sandır "Tekeşlılık" ılkesı dın (ler) vc ahlak(lar) tara fından sahıplenılmış anla şılması guç bır ılkedır Bu sahıplenmeyle ınsanın ıs tencı dın ve ahlak (hatta ıdeolojı) gıbı toplumsal ol gular tarahndan yonetılıp yonlendınlır olmaya baş lar "Tekeşlılık" ılkesının anlaşılmasınaı bır guçluğu, kaçınıla mazeasına "Çokeşlılığe (polıgamıye) gonderme yapmasındadır Bu yuzden "Tekeşlılık" kavramı "Çokeşlılık" kav ramı hesaba katılmaksizın anlaşılamaz Bu şu demektır Çokcşklığe nesnel bır bıçımde yaklaşamaz onu "tabu" kabul edersenız k ı ' zına" aslında bu "tabu" kabul etmeye karşı bır ısyandır aynı şekılde " Iekeşlılık" de sızın ıçın tabula şır, kapalı vc anlaşılamaz kalır Aynca şunu hıç akıldan çıkarmamak gerekmektedır kı, ınsan en temelde gc nellıkle 'hayvansal" dıye nıtelenen ozel lıklere de sahıptır Burada Sıgmund Fre ud'u anmak yeter sanınm Dın ahlak ıdeolojı gıbı toplumsal ol guların yonetmedığı / yonetemedığı, yo netıcilığmı sevgı ve saygı gıbı etık değer lenn oluşturduğu ıstençler dc kuşkusuz kı eksık değıldır dunyamızda Ancak bu tur ıstençler o zaman toplumsal nıte lıklı ıstençler olmaktan çıkar ve sadece ıkı kışıyı ılgılendıren "ozgur" ıstençler olur Burada ışlcr bıraz kanşıktır Çunku dışardan bakıldığında ıstençlerı neyın / nelcrın yonettığı açık ve seçık bır bıçım de belırlenemıyor lnsanlar yaşarken bın dığerınden çok farklı olabılen belırleyı ciler bırbırlcrının ıçınde duğumlenmış dunımdadırlar Şu var kı, bır ılışkmın belırleyıcılerı ve kıırucuları olarak goru nuşte hep etık değerlenn ycr aldığı da bır gerçektır lnsanlar bırbırlerını .se > vcrek"(' ) cvlendıklcrını sovlerler Ikı kışı arasındakı evlılık ılışkısının te mclınde kurııcu motıt olarak gerçtkten dc (nc olduğu bır yana) scvgı bulunabı lır Ama bunun yanında severek" ev lenmek toplumca ıstenıı vc takdıredı lır bır değer olarak evlılık ılışkısını belır leyebılen bır başkı motıftır Bu duıum da ınsanın kendısını bışk ılarından ( kocası ya da karısı olacak kışıden bıle) saklayabıldığını gorebüınz !• H I I TEKEŞLİLİK bırlenru her zaman seven ve sayan, bırbırlenne ve aıle yakınlarına tutku de recesınde duşkun sıcacık bır yuvaya sahıp vb " ve sadece kafalanmi2da var olan "utopık" bır aıle mP Şayet "Aıleyı Koru mak" sadece kışılenn at tıkları ımzalann korunma sı ıse ve bu aıle de "devle tın temelı" olan aıle ıse o zaman korunan bu tur ev 1 lılık ılışkılen değıl mıdır' Burada sorun, (gerçek ten var olduğu kabul edıl dığınde) bu tur evlılık ılışkısının kendısı ıle ınsanı mutlak anlamda "sozleşme ler"e bağlı olarak goren bakış arasında kı çelışkıde yaşanmaktadır lnsanlar genclde 'sozleşmeler"e (ozellıkle de "Toplum sozleşmesı" gıbı sozleşmelere) bağlı değıldırler ama bağlıymış gıbı go runmek ısterler Oyle de gorunurler ve ışte boylehlde kendılennı saklamış olur lar I I !• r Bilim hepGÜNCELL Matematik büyücusü aOSrEHlSINI tffll ULUIIU TEKE^LİLİCI ANLAMAK VE AİLEYİ KORUMAK Sosyolojının olan bıtenı gonınuş ola rak saptayabıldığını / saptadığını soyle mıştık Gerçekten de Sosyolojının "Aıle Sosyolojısı" (benee "Evlılık Ilışkılerı Sosyolojısı" olması gerekır) adı altında bır çalışma alanı vardır Ulkemızdc de bu alanda onemlı çalışmalar yapıldığını bılıyoruz Ancak Sosyolojının klasık yontemle rıyle saptanması son derece guç olan, bu yuzden de onunla ılgılı Sosyolojık bır verı olduğunu sanmadığım, bu aşamada sadece gozleme ve duyuma dayalı olan bır evlılık ılışkısının varlığından soz et memızgerek 'Zına'nın var olduğu ama sona erdırılmemış / erdırılememış evlılık ılışkılerı Ioplumumuzda bunun ne kadar yay gın olduğu konusunda herkes ancak ya şadıklarıyla gorduklcrıyle ılgılı sanılara sahıp olabılır Orneğın benım sanım toplumumuzda bu tur evlılık ılışkısının oldukça yaygın olduğu yolunda bır sanı dır Bunun doğru olduğunu duşunursek, nedenlerını de araştırmak ılgınç olabılır Ama bu doğruysa o zaman aıleyı koru mak ısteyenler Vına"nın varolduğu ama sona erdırılmemış turden evlılık ılışkısı ne dayanan aıleyı mı korumak ıstıyor larr1 Yoksa korunması ıstcnen aıle "bır CUMHURİYET KİTAP SAYI Bır başka açıdan sorun oyle sanıyo rum kı "Tekeşldık ' ılkesınc bağlı olarak oluşturulmuş olan "aldatma" ' aldatıl ma", sadakat" "sadakatsızlık" gıbı kavramların ıçlerı boş olduğukları hal de hâlâ onlara sankı bır anlamlan var mış gıbı değer verılmesınde yatmakta dır Phılıps daha aionzmalannın başında şunu soyluyor 'Herkes tekeşlılığe ınan maz ama herkes ınanıyormuş gıbı ya şar" (s 9 ) Yazar, orneğın sadakatsızlığın "Tekcş lılık' le doğrudan bağlantılı bır olgu ol gu olduğunu duşunmektedır Ona gore, "Tekeşlılığı ven aldığımız, onu kural ka bul ettığımız îçın boylcsıne bır sorundur sadakatsızlık Belkı de sadakatsızlığı verı almalıyız, onu taciz olmadan, rahatlıkla varsaymalıyız O zaman tekeşlılık hak kında duşunebılıru artık" (s 10) Iekeşlılık ılkesını, bır ıkıyuzluluğu doğurmadan hukuk yoluyla yapılatak dıi7enlemelerle ışletılmesı sadece dev letc bırakılmış bır ılkeymış gıbı gormck aslında hıç gerçckçı değıldır (,unku Iekeşlılık son ço/umlemedc etık bır ılkedır Bunun bovlc olduğu bılınmcdı ğınde, dorttc uçu suyun altında olan nu/dağının sadece dortte bınnı gorerek onu gcrçck sanıvorıi7 demektır Bu vuzdcn gunumuzdc Fekeşlılık ve onunla bağlantısı kurulabılecck baş ka kavramların bırcr değer olarak h Nıetzsche nın deyışıylc yenıden değer lendırılmelcrıne' ıhtıyaç vardır denebı hr Ama yenıden değcrlendırebılmek ve ılışkılerımızı gerçekten de ınsanca bır te mel uzcrıne kurabılmek ıçuı kendımızı kandırmadan ve kım ne derse desın al dırmadan yaşamda olup bıtenlerle ılgılı olarak doğru saptamalar yapmak, yanı bır bakıma tartışma kabul etmez bır ılkc olarak sunulan tekeşlılığın nıtelığını (malııyetını) tartışmak gerekmektedır Bu yuzden Phılıps ın aforızmatık met nı bızı Tekeşlılık uzennde oldukça çarpıcı bır bıçımdc duşunduruyor ve bu yoldan evlılık ılışkısının sorgulanabılme sıne bır olanak hazırlıyor Sonuçta da ınsan ıster ıstemez "zına'y 1 onlemenın yolunun hukuksal duzenlemclerden de ğıl de boyle bır sorgulamayla oluşabıle cek açık ve bağıms,ız bır bılınçten geçip geçmeyeceğını duşunmeye başlıyor Yazımızı Phılıps'ın şu ıronık aforız masıyla bıtırehm Lrotık hayatımı/ bu dunyaya yakış mayacak kadar ıyı bır polıtıka yapma gı nşımıdır Ama bu dunyaya yakışmaya cak kadar ıyı bır polıtıka terımlerde ce lışkıdır En azından dunya bıze sureklı bır haberci gonderıp duRimun boyle ol dıığunu bıldırır Haberci soluk soluğa yanımıza varıp durur Ebedı uçuncu şa hıs "(s 57) • Tekeşlılık/ Adam Pbılıps/ Çevıren B Somay/ Me/n Yaytnları, 133 s 765 Matematik hem e^lencelı, hem büyüleyıci hem de kolaydır' Bu goruşe katılmıyorsanız, bır adet "Matematık Buyucusu" edınmenız şart1 Bu kıtap, yazartn, New York f/mes'ta matematığın guzellığını ve buyuleyıcılığını anlatmak adına yayınladığı bır makeleye gelen olağanustu guzellıktekı tepkılerden ılham alınarak ortaya çıktı 'Matematığın guzellığı ya da buyuleyıcılığı mı olur7' dıyenlerden ya da 'Matematığın guzellığını ve buyuleyıcılığını anlatmak mumkun mu?' dıyenlerden olabılırsınız Ikısını de demıyorsanız, bu kıtabı okuduktan sonra safınızı daha kolay belırieyebılırsınız1 • a\7\ GI2EMLISAYILAR Dr Matnxve MAKIINt.AK|ı\IK Tum zamanlam en usta numerotoğu Dr. Joshua Mafo bco, sayiann gesmf dunyasna davetedtyor. Saentıfic Amencan dergısınde "Matematik Oyunlan" adlı koşesınde 20 yıl boyunca Dr Matnx ve kızı Iva'nın maceralannı aktaran Martin Gardner, kâh Nevv York'ta, kâh Culcutta'da, kâh Istanbul'da ve daha pek çok şehırde onlann ızlennı suruyor Aslında bu ız surmekten çok, bır rastlantıdır, tıpkı Dr Matnx'ın sayı ve dıl arasında keşfetbğı rastlantalar gıbı Amenka'dakı başkanlık seçımlennın sonucu, guneş sıstemının 32 ayının varlığı, pı sayısının bır mılyonuncu basamağının 5 olduğu, Dr Matnx'ın bızı şaşırtan sayıdıl bağlanblı tahmınlennden sadece btrkaçt SAYFA 29