Katalog

ise aynı zamanda sözcüklerle oyıın oynamak Georges Perec'in, Oulipo yazarlarının, Sterne'nin yazdıklarını anunsayın ol duğuna göre elbette ki yazın alanında, ya zın estetiğinin bir özelliğı olarak bu yön teınler ağırlıklı olarak karşımıza çıkmakta dır. Metinlerarasılık, parçalıltk, uzatı, kolaj gibı btçemler yazın alanında psıkodılbılım ve sosyodılbilıtn çalısmalartnı da zorunlu ktlmaktadır Edebtyat kürsülenne Çl'urk Edebıyatıdtr kastedılen) baktığımızda bu alana yönelık çalışmalar yok gıbı, hatta hâ lâ sabıs kadrolan üstünden çözümlemeler yapılmakta En yeni çözümlemeler ise tzleksel. Günümüz lürk Edebiyatçılan tçtn dti bıltmsel bakıştn getınlert ne olur''' Metin çözümlemek yalnızca şahıs kadrosu (hiç sevmediğim bir adlandırma bu) zamanın, uzamın kimi özelliklerini peş pc şe sıralamak değildir, olmamalıdır da. Çağdaş eleştiri yöntemleri önümüze bir yığın ipucu çıkanyor, Dizgeli ve çoğul bir oku ma yapabilmenin birçok yolu bulunmaktadır. Ne yazık ki biz de eleştin yöntemleri konusunda öyle işe yarar temel başvuru yapıdan yok. Ncreye gitsem hcrkesin eJinde Berna Moran'ın Edebiyat Kuramlan ve Eleştin sini görüyorum. Moran bu kitabı metin çözümlemesiyle profesyonelce uğra şanlar için değil, üniversite öğrencileri için yazdı. Ancak kimi zaman yapılan doktora tezlerinin kaynakçalanna bakıyorum, temel yöntcm kitabı Moran'ınki. Ya da kürsülerde Roman incelenmesine, söylem çözümlemesine giriş konulannda dünyanın her yerinde kullanılan Gerard Genette'in Figures lll'ii yerine, ikinci, üçüncü clden kitaplar kullanılıyor. Bir kere bu dar kahp çalışmalardan kendimizi kurtaımalıyız. Metinlerarasılık, parçalılık, süreksizlik, Dilbilim yaklaşımlardan birisidir. Eğer çalışmanızda söylem çözümlemesi yapmayı modern yazı ve anlattlarda olduğu gıbt, tasarlıyorsanız, elbette ki çağdaş dilbilimin postmodern yazı ve anlatılann bıçemlerınde verilerine yaslanmalısınız. Biraz önce söyde öne çtkan temel özelhklerden (s. 50). Aslında, postmodern anlatılarda daha çok kul lediğim gibi yazınla uğraşmak, aynı zamanda sözcüklerle yeni bir evren kurmaklantlmıslır dersek yanlış mı olur? tır, bildirinin bir bölümünü dilsel oyunlar Metinlerarasılık, parçalılık, süreksizlik üzerine yüklemektir. Postmodern romanyalnızca posımodern anlatılann özelliklelar aynı zamanda birer dilsel oyun alanlan rinden birkaçıdjr, yalnızca bir postmodern değil midir? Louis Aragon yaklaşan ölüm anlatım biçimidir diyemeyiz. Çünkü mokarşısında, kendisini bekleyen can çekişme dernitenin, modem dönem metinlerinin anlannı sözcük oyunlanyla olağanüstü bir de temel özelliklerindcn birisinin parçalıdil ile anlalır son dönem romanlannda. lık olduğunu söyleıneliyim. Özellilde AlÖzellikle Blanche 0111'Oubli adh romaman romantik yazarlarında kökenlcrini nında dilbilimin verilerini ne denli çarpıcı bulduğumuz parça yazı kullanımı bu kobir biçimde kullandığına taruk olursunuz. nuda oldukça güzcl bir çalışma bulunmak Yazarlartn, ozanlann topluma yönelık tadır: P. Lacoııe Labarte vej. L. düsünseldonammlannın ortaya çıkanlmaNancy'nin I'Absolu litteraire'i çalışmamunda ve dertn yaptnın yüzey yapıya yansıda da değindiğim eski ve yeni birçok yatılmfist mutlaka gereklı Böyle olunca felsefi zarda karşımıza çıkmaktadır: Montaigne, bir bakış zorunlu Hazırlık sınıflannda altBlanchot, Valery, Quignard, Benjamin, yaptyı olusturacak felsefe derdert deyok Novalis, Schlegel, Nietzsche, Lichtenberg, Bu durumda alanla ılgili yapılan yaptlacak Joubert, La Bruyere, Barthes vd. metinlearasttrma ınceleme ve çözümlemeler ne derarasdık ise özellikle 196O'lı yıllardan başrece hedefe ulasır? layarak kuramsal düzlemde tartışılıp ta Bakınız şimdi, özellikle Batı edebiyatı nımlanmaya başlanılır. Bununla birlikte ile uğraşiyorsanız uğraş alanınız için felsefe metinlerarası göndermelere her dönemde, zorunlu bir aşamadır. Bizde felsefe dersleri neredeyse her yazann yapıtında rastlamak neden önemsenmez, hatta programlardan olasıdır. Uzatı konusunda benzer şeyleri çıkanlır anlanuş degilim. Eğer yaşadığınız söyleyebiliriz. Öyleyse söz konusu yöndünyayı, ülkenizin insanlannın kafa yapılemlerin yalnızca postmodern anlatdara larını, düşüncelerini çözemiyorsanız onlaözgü olduğunu söylemek doğru olmaz. ra uygun olabilecek olan ne bir eğitim sis• Bütün bu kavramlar bellı türün temel temi kurabilirsiniz, ne politika üretebilirsianlatı bıçemt olduğu içın düsünce yaztlannniz. O zaman geriye tek şey kalır: Eğitim da pek görülmez dtyebilır miyiz? sisteminizi de, politikanızı da dışardan çe Ashna bakarsanız, ya da ünlü filozof virip almak. Bence yapılan budur. Bunun JeanFrançois Lyotard'ın Postmodern Dusonucıında da eğiumimiz yap bozdan farkrum adlı kitabında yazdıklarını dikkate sız bana göre. Böyle de süreceğe benziyor. alırsanız, ya da postmodern düşünürlerin Felsefesiz ne edebiyat olur, ne eğitim, ne perspektitinden bakarsanız, artık başka de politika. Başta da anımsattığım gibi, yametinlere göndermeyen metin yoktur, dişadığımız şu karmakarışık koşullar içerisiplinlerarası alışverişler o denli çoğalmışsinde kavramlan iyi tanımlayabilmenin yotır ki an bir yazından, an bir antropoliden lu çok sayıda öteki alana yaslanmaktır. Fel söz etmek oldukça güçtür. Claude Levisefe bunlardan birisidir. Dolayısıyla da felStrauss Yaban Düşünce'yi Jacques Lacan sefesiz Batı yazıoı olamayacağı gibi, felseEcrits'yi (Yazılar) yazarken, Michcl Foucafesiz bir çözümleme ve yaşam tasarlamak ult ya da Jacques Derrida felsefi soru|turolanaklı değil bana göre. malar yaparken dilbilimin verilerini kulla Doç. Dr. Kubilay Aktulum'a ait önceki nırlar durmadan. Ya da Roland Barthes kitabın konusu da bu kitaptaki araştırma bir gösterge bilimci kimliğiyle yazüarını yazılannın besleyicisi. Bir tür bilimsel yatoplumbilimin, ruhçöziimiinün verilcrine pıtlardaki metinlerarasılığa önemli bir ördayandırır (Racine üzerine yazdlklan böynek. lcdir örneğin). Oyleysc düşünce yazılannÖncelikle dilcilerin okumalanyla değer da da 5u ya da bu biçimde benzer yöntembıdacak çok önemli iki kitap. • lerin izlerini bulabilirsiniz. Ancak yazın aynı zamanda sözcüklerlc bir oyun alanı, (*) Burdur ligitim Fakültesi, ()gr. Gör. malzemesi aynı zamanda dil oldu^una gö(1) BıırcJur Eğitim Fakfiltcs, Öğr. (îor. re bu türden yöntemlcrin daha fazla öne çıktığı bir alandır. Düşünce yazılarının teParçalılık Metinlerarasılık/ Kubtlay mel ereği kanıtlamak, göstermek, yazırun Aktulum/ Ötekı Yayınevı/ 2004/ 424 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P cülerin serbest çağnşım yöntemiyle benzeşir: düşünceyi kalıplardan kurtarıp serbest bırakmak. Roland Barthes'ın Göstergeler Imparatorluğunda Japonlann Zen Budızmin lıer şeyi, bılgıyi ılk kez bulunan, öncesi ve sonrasını dii^unmeden şiındiki zamana, yaşanan ana indirgeme çabalarından esinlcnen felsefelerini, Ara Olaylar'da ana, anlıksallığa ındirgemesindeki amacı anlık tatları ııç uca eklcmek, hiçbir düzgüye bağlanmadan scrbestçc yazma temel eğilimi budur ısleğinı doyurmaktır. Söz konusu yönlemler hem yeni anlatı teknik leri denemek, hem de kimi bireysel beklentilere aracılık etmck ıçin kullanılır. Yazarların klasik cizgi.se] anlatı yöntemlerine karşi çıkmalarının bir diğer nedeni bu tiirden yönlemlerle okuru okuma etkinliğine daha etkin bir biçimde katmaktır. Çağdaş alımlama estetikçilerinin cn başta da Umberto Eco'yu saymak gerekir uğraşı budur. Okur artık cdilgen bir alıct değildir, yönlendirilen, yazarın kaprislerine uygun olarak devincn, onıın metnindeki bilmeceyi çözmeye zorlanan, eğililen birisi olmaktan çıkanlır, bir iletişim aracı olarak yazınsal metinden kcndi anlamlarını da çıkarmasr beklenır. Dolayısıyla da yapıt tekanlamlı, tekodaklr, kısacası tcksesÜ olmaktan çlkarılır, alımlama estetiği çoksesli bir okuma alanı yaratılarak okıırun önüne çokboyutlu, devingen bir metin konmasını gerektirir. Bu çoksesliligi yaratmanın yollanndan bırkaçıdır metinlerarasılık, uzatısallık vc parçalılık. Günümüzdeki toplumsal yapılanmalara bakılınca (sanat ve yazın güncele ayna tutmaz mı? )artlk tcksesüJiğin pek geçerli olmadığı da zaten kolaylıkİa görülecektir. Bunun ayrınulanna girmek istemiyorum. KİTAPYAYIN TARİHİN ve MİTOLOJİNİgı ROMANLARİNIVAYIMLAR çege BIR AŞKTIR DÜŞTÜ ÖZÜME YANARIM KENDİ KÖZÜME!..^ ## '^SKSrafc' İAGDAT TA ÖLÜNİff HALLAC' VVOIFGANG GÜNTER LERCH KİTAP YAYIN W W YURT Dost (0.312) 432 48 68 Pa/arlama : Bilgi (0.312) 229 18 66 SAYFA 2S SAYI 76S