Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 9 TEMMUZ 2010 CUMA 4 HABERLER DÜNYADA BUGÜN ALİ SİRMEN Karar 12 Eylül’de Anayasa Mahkemesi’nin merakla beklenen kararı üzerine şunu söylemek mümkün: - AYM eskiden kararlarıyla bir tarafı kızdırırdı, şimdi iki tarafı da kızdırdığına göre gittikçe tarafsızlaşıyor. Bu gözlem içinde kimi gerçek zerreciklerini barındırıyor olabilirdi, eğer AKP’lilerin ve yandaşlarının kızgınlıkları yapay olmasaydı. Konunun özüne bakalım. Anayasa Mahkemesi, AKP’nin kendi başına hazırladığı anayasa değişikliğinin özünde neye bakmak durumundaydı? Yanıt basittir: 1- Bu değişiklik şekil şartlarına uygun olarak yapılmış mıdır? 2- Değişiklikte, anayasanın değiştirilemez, değiştirilmesi önerilemez maddelerinde, değişiklik sonucunu doğuracak hususlar var mıdır? Birinci başlıkla ilgili olarak AYM değişiklikte şekil şartlarına aykırılık bulmamıştır. İkinci başlıkta ise Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi’ne ve Hâkimler Savcılar Yüksek Kurulu’na seçilecek üyelerin seçim şekliyle ilgili değişiklikler ile yöntemini iptal ile yetindi, siyasi müdahalenin özüne dokunmadı... Daha günlük konuşma diliyle söylemek gerekirse, Anayasa Mahkemesi’ne sorulan soru özde şuydu: - AYM ile HSYK’nin oluşum ve denetiminde siyaset söz sahibi olsun mu? Bu konuda Anayasa Mahkemesi’nin yanıtı ise özde şöyle özetlenebilir: - HSYK ve AYM’nin oluşum ve denetiminde siyasetin söz sahibi olabilmesine olanak tanıyan değişiklikler hukuk devletine, kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı değildir. Ancak Anayasa Mahkemesi Başkanı Kılıç, kurumun bu seçimde bazı yöntem hatalarının hukuk devletine aykırı olduğunu gördüğünü ve bunların iptali yoluna gidildiğini söylüyor, Fikret Bila’ya yaptığı açıklamadan anlaşıldığına göre. Bu durumda AKP ve yandaşlarının, yargıya siyasi müdahalenin yolunu açan değişikliğin özüne dokunmamış olan AYM’ye neden kızdıklarını anlamak imkânsız... Öyle ya, siyasi müdahalenin özüne dokunulmadığına göre, kızacak ne var? Olaya biraz daha yakından bakıldığında, öfkenin yapay, memnun olmamış görünmenin taktik gereği olduğunu görmek mümkün. Yargıçların siyasilerin elini kolunu bağladıkları savı, referandumda AKP’nin en büyük kozu. Şimdi AYM’nin kendilerine engel olmadığı görüntüsü, kozun kullanılmasını engelleyecektir. Oysa AYM’nin yetkilerini aştığı söylenirse şu sav ileri sürülebilecek: - Görüyorsunuz, AYM demokratikleşmeyi engelliyor, yapısı değişmeli! O yüzden derim ki; kararın özüne bakın, göreceksiniz ki AYM siyasetçinin yargıya müdahalesini hukuk devleti ilkesine aykırı görmemiş, yalnız bunun yönteminin düzeltilmesini istemekle yetinmiştir. Bunda da AKP’yi kızdıracak bir şey yoktur. Anayasa Mahkemesi’nin kararının hukuki gerekçesi açıklandıktan sonra daha net bir fikir edinmek mümkün olacaktır. Ama şimdilik kararı anlamadığımı söylemeliyim. Benim gibi anlamayan birçok anayasa hukukçusu da var. Ama “Osman Can”laşmayalım ve kararı, anlamamakla birlikte, saygıyla karşıladığımızı söyleyelim. Belki de kararın hangi ortamda, hangi siyasal baskılar altında verildiğini göz önünde bulundursaydık, orta yol arayışının nedenlerini daha kolay kavrayabilirdik; tıpkı AKP’nin kapatılması davasında verilen, bu partinin laiklik karşıtı faaliyetlerin odağı olduğunun kabulü ve para yardımının kesilmesi kararında olduğu gibi... O kararın da hukuki gerekçelerini anlayamamış, laikliği anayasal ilke olan bir ülkede laiklik karşıtlığının odağı olmanın yaptırımının Hazine yardımının kısılmasıyla sınırlı kalmasının hikmetini kavrayamamıştık. Ama hemen belirteyim ki, o kararın öyle çıkmasının siyasal açıdan daha yararlı olduğunu düşünmüştük. Bugün de aynı şeyi düşünmek mümkündür. Ama siyasal oportünite mülahazaları, hukuki gerekçe olamaz tabii ki. Anayasa Mahkemesi kararı özetle şunu söylüyor: - Bu konuda kararı 12 Eylül’de millet versin! AKP’liler de hep bunu söylüyorlardı, öyleyse AYM’ye neden kızıyorlar? asirmen@cumhuriyet.com.tr İLHAN TAŞCI ANKARA - Anayasa Mahke- mesi’nin bugüne değin yaşan- mamõş bir gizlilikle gerçekleş- tirdiği toplantõda 11 üyesinden al- tõsõnõn aynõ görüşle hareket et- mesine karşõn anayasa değişiklik- lerinde zorunluluk olan 7 üye çõk- mamasõ nedeniyle tümden iptal is- temlerinin art arda reddi sonucunu do- ğurdu. Anayasa Mahkemesi değişik- lik paketiyle “yargının siyasallaşa- cağı” kaygõlarõnõ giderecek bir kara- ra imza atmazken yalnõzca anayasanõn değiştirilmesi teklif dahi edilemez hükümlerine yönelik müdahale halinde değişiklikleri esastan görüşeceğini net biçimde ortaya koydu. Anayasa Mahkemesi’nin anayasa değişiklik paketine ilişkin verdiği ka- rar kadar, karar için yapõlan toplantõ- nõn bugüne değin görülmemiş bir bi- çimde sõr gibi saklanmasõ da tartõşma yarattõ. Toplantõnõn gizlenme gerek- çesini başkan Haşim Kılıç üyeleri ka- muoyu baskõsõndan koruma olarak açõkladõ. Ancak değişiklik paketinin neler ge- tirdiği pakete vize çõkmasõ halinde yar- gõnõn yeniden nasõl şekilleneceğinin kamuoyunda tartõştõrõlmasõ da engel- lenmiş oldu. Çünkü DTP’den AKP’nin kapatõlmasõ istemli davaya kadar tüm mahkeme gündemi bir hafta öncesinden internet sitesinde duyurulurken pakete ilişkin görüş- menin gizlenmesi dikkat çekti. Anayasa Mahkemesi özellikle ikti- dar çevrelerince dile getirilen “refe- randumdan önce mahkemenin in- celeme yapıp karar veremeyeceği” görüşünün gerçeği yansõtmadõğõnõ or- taya koymuş oldu. Gelecek dönemde en çok tartõşõlacak konu ise anayasa de- ğişikliklerini Anayasa Mahkemese- si’nin “esastan” görüşmesi olacağõ benziyor. Çünkü önceki gün mahke- me, anayasanõn değiştirilmesi teklif da- hi edilemeyecek hükümlerine yönelik olasõ bir değişikliği esastan görüşebi- leceğini net bir şekilde ortaya koydu. 11 asõl üye ile toplanan heyet öncelikle, CHP’nin anayasanõn 4. maddesinde yer alan “değiştirilmesi teklif dahi edilemez” ilkesine paketin uyarlõ olup olmadõğõ değerlendirildi. Yapõ- lan oylamada, 7 üye içerik denetimi- ne geçilmesi yönünde oy verirken Başkan Haşim Kõlõç, eski Cumhur- başkanõ Ahmet Necdet Sezer’in ata- dõğõ Serruh Kaleli ile Cumhurbaşkanõ Abdullah Gül’ün YÖK kontenja- nõndan atadõğõ Engin Yıldırm ve As- keri Yargõtay’dan seçilen Nuri Neci- poğlu’nun karşõ oyuyla esasa geçildi. AKP’yi kapatma gibi Paketin “esasına” geçilmesine 7 üyenin oyuyla karar verilmesiyle bir- likte maddelerin tek tek irdelemesine geçildi. Maddelerin tümünün iptali yö- nündeki oylamalar ağõrlõklõ olarak 6- 5 bandõnda ilerledi. Anayasa değişik- likleri için gerekli olan nitelikli ço- ğunluk sayõsõ 7 üyeye ulaşõlamadõğõ için de ret kararlarõ çõktõ. AKP hakkõndaki kapatma davasõn- da da 6 üye kapatma yönünde oy kul- lanmõş ancak nitelikli çoğunluğa ula- şõlamadõğõ için kapatma kararõ yerine Hazine yardõmõndan yoksunluk ceza- sõ gelmişti. Aynõ durum anayasa pa- ketinde de yaşanõrken AKP’yi kapat- ma yönünde oy kullanan Osman Paksüt, Fulya Kantarcıoğlu, Meh- met Erten, Şevket Apalak ve Zeh- ra Perktaş değişiklik paketinde de esasa geçilme yönünde oy kullandõlar. Maddelerin esasõna girilmesine kar- şõ çõkan 4 üyenin iptal edilen ibarele- re oy vermesi dikkat çekti. Esasa ge- çilmesine karşõ çõkanlar, esas geçil- dikten sonra “teklif edilemezlik il- kesine” aykõrõlõk yönünde görüş bil- direrek iptal kararlarõnõn oybirliğiyle alõnmasõnõ sağladõlar. Heyetin iç de- netime geçmekte ve iptal kararlarõn- da anayasanõn 2. maddesinde düzen- lenen ve değiştirilmesi teklif edile- meyecek olan “hukuk devleti ilke- si”ne aykõrõlõk görüşü belirleyici oldu. Yüksek mahkemenin kõsmi iptal ibareleri dõşõnda, paket olduğu gibi re- feranduma sunulabilecek. Bu deği- şikliklerin yaşama geçip geçmeyece- ği noktasõnda referandum sonucu ke- sin belirleyici olacak. Olasõ bir “evet” durumunda Resmi Gazete’de yayõm- lanmasõnõn ardõndan yeni anayasa ve yapõlar bir ay içerisinde oluşacak. Üye sayısı artacak Anayasa Mahkemesi’nin 11 olan asõl üye sayõsõ 17’ye yükselecek. TBMM, 2 üyeyi, Sayõştay Genel Ku- rulu’nun gösterdiği 3’er aday arasõn- dan, 1 üyeyi ise baro başkanlarõnõn avukatlar arasõndan göstereceği 3 aday arasõndan gizli oyla seçecek. Cumhurbaşkanõ, 3 üyeyi Yargõtay, 2 üyeyi Danõştay, 1 üyeyi Askeri Yar- gõtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nce gösterilecek 3’er aday içinden; en az ikisi hukukçu olmak üzere 3 üyeyi ise YÖK’ün kendi üye- si olmayan yükseköğretim kurumlarõ öğretim üyeleri arasõndan gösterece- ği 3’er aday içinden seçecek. Cumhurbaşkanõ, 4 üyeyi de üst ka- deme yöneticileri, serbest avukatlar, 1. sõnõf hâkim ve savcõlar ile en az 5 yõl raportörlük yapmõş Anayasa Mahke- mesi raportörleri arasõndan belirleye- cek. Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve genel kurul halinde çalõ- şacak. Bölümler, başkan- vekilinin başkanlõğõnda 4 üyenin katõlõmõ ile topla- nacak. Genel kurul ise mahkeme başkanõnõn ve- ya başkanõn belirleyeceği başkanvekilinin başkan- lõğõnda en az 12 üye ile toplanacak. Bölümler ve genel kurul, kararlarõnõ salt çoğunluk ile alacak. Siyasi partilere ilişkin da- va ve başvurulara, iptal ve itiraz davalarõ ile Yüce Divan sõfatõyla yürütüle- cek yargõlamalara, genel kurul bakacak. Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliğinde ip- tale, siyasi partilerin ka- patõlmasõna ya da devlet yardõmõndan yoksun bõ- rakõlmasõna karar verile- bilmesi için toplantõya ka- tõlan üyelerin üçte iki oy- çokluğuyla karar alacak. Anayasa Mahkemesi üye- leri 12 yõl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe se- çilemeyecek. 12 yõldan önce yaş sõnõrõnõ dolduran üye emekliye ayrõlacak. Anayasa Mahkemesi’nin mevcut yedek üyeleri asõl üye sõfatõnõ kazanacak. HSYK’de iktidar ağırlığı Hâkimler ve Savcõlar Yüksek Kurulu (HSYK) da yeniden yapõlandõrõla- cak. HSYK’nin halen 7 olan üye sayõsõ 22’ye, 5 olan yedek üye sayõsõ ise 12’ye çõkarõlacak. HSYK, 3 daire halinde çalõşacak. HSYK’nin Başkanõ, Ada- let Bakanõ olmaya devam edecek. Adalet Bakanlõğõ Müsteşarõ’nõn kurulda yer almasõ uygulamasõ da sü- recek. Oysa her iki dü- zenleme iktidarõn yargõya müdahalesi anlamõnda en çok eleştirilen düzenle- melerdi. Kurulun, 4 asõl üyesi, yükseköğretim kurumla- rõnõn hukuk fakülteleri ile avukatlar arasõndan Cum- hurbaşkanõ’nca; 3 asõl ve 3 yedek üyesi, Yargõtay üyeleri arasõndan Yargõ- tay Genel Kurulu’nca; 2 asõl ve 2 yedek üyesi, Danõştay üyeleri arasõn- dan Danõştay Genel Ku- rulu’nca; 1 asõl ve 1 yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kuru- lu’nca kendi üyeleri ara- sõndan; 7 asõl ve 4 yedek üyesi, birinci sõnõf olup bi- rinci sõnõfa ayrõlmayõ ge- rektiren nitelikleri yitir- memiş adli yargõ hâkim ve savcõlarõ arasõndan ad- li yargõ hâkim ve savcõ- larõnca; 3 asõl ve 2 yedek üyesi idari yargõ hâkim ve savcõlarõ arasõndan idari yargõ hâkim ve savcõla- rõnca dört yõl için seçile- cek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek. Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliğiyle ilgili son kararõnda yargõnõn siyasallaşacağõ endişelerini dikkate almayan bir karara imza atarken, anayasanõn değiştirilmesi dahi teklif edilemeyecek maddelerine ilişkin düzenlemelerde başvurularõ esastan görüşebileceğini net bir biçimde ortaya koydu. Yüksek mahkemenin önceki gün yaptõğõ karar toplantõsõnda maddelerin esasõna girilmesine karşõ çõkan 4 üyenin iptal edilen ibarelere oy vermesi dikkat çekti. Esasa geçilmesine karşõ çõkanlar, esas geçildikten sonra “teklif edilemezlik ilkesine” aykõrõlõk yönünde görüş bildirerek iptal kararlarõnõn oybirliğiyle alõnmasõnõ sağladõlar. Anayasa Mahkemesi, hükümetin Yüksek Mahkeme ile HSYK’ye üye seçmesinde bir sakõnca görmedi İktidarõn yargõsõna ilk adõm 12 EYLÜL’E HAZIRLIK BAŞLADI Referandum için oy pusulaları basılıyor ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - 12 Ey- lül’de yapõlacak hal- koylamasõnda kullanõ- lacak pusulalarõn basõ- mõna, Başbakanlõk Ba- sõmevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlü- ğü’nde bugün başlana- cak. Anayasa değişikliği paketinin halkoylama- sõna sunulmasõna ilişkin süreç işliyor. Gümrük kapõlarõnda oy verme işlemi, 3 Ağustos salõ günü başlayacak ve hal- koylamasõnõn yapõlaca- ğõ 12 Eylül pazar günü saat 24.00’te sona ere- cek. Oy verme işlemi, Türkiye Cumhuriyeti pasaportuna sahip yurt- dõşõ seçmen kütüğüne kayõtlõ yurttaşlar, “sa- dece pasaportlarıyla” ve “sadece gümrük- ten giriş-çıkış yapar- ken” oy kullanabile- cek. Başbakanlõk Basõ- mevi’nde bugünden iti- baren basõmõna başla- nacak pusulalar, beyaz renk üzerine “evet”, kahverengi renk üzeri- ne “hayır” ibareleri bu- lunan birleşik oy pusu- lasõ şeklinde olacak.