Katalog

POLITIK BILIM Aykut Göker http:/www.inovasyon.org;hagoker8ttmail.com Başlığı TÜBİTAK web sitesinden aldığımı lütfen unutmayın. "Bilim, teknoloji ve yenilik atılımımızı sunan yeni makale!" (2) Sözünü ettiğim TÜBİTAKantetli makalede, "Türkiye Cumhuriyeti'nin" bilim, teknoloji ve yenilikte yaptığı bir 'atılım' ve bu atılımı 'körükleyen' de bir 'modeli' olduğunun ileri sürüldöğünü belirtmiştim. Aynı makale- ye göre, bu atılım ve modelin üç dayanağından ikincisinin Türkiye Araşbrma Alanı-TARAL kavramı olduğuna da işaret etmiştim. TARAL, "ölkemizdeki ARGE faaliyetlerini gerçekleştiren (üniversi- teler, araştırma kurumları, sanayi kuruluşları vb.}, bunların sonuçlarını talep eden (özel sektör ve kamu kurumları, STK'ler, vb.} ve bu faaliyet- lere kaynak sağlayan (kamu ve özel sektör} tüm kurum ve kuruluşlann İşbirliği ve stratejik odaklanma ile etkinlik göstereceği bir alandır." Bu tanımı, TÜBİTAK web sitesinin TARAL'la ilgili sayfasından al- dım. 0 sayfada belirtildiğine göre; BTYK'nin, bu tanımın yapıldığı 8 Eylül 2004 günlü toplantısında "TARAL'ın stratejik yönetimiiçin gereken sis- tematiğin [TÜBİTAKtarafından]oluşturulması" karan da alınmış. Aslında 'TARAL', BTYK toplantısı sonrasında yayımlanan Başbakanlık Genelgesi'nde (Resmi Gazete, 22 Ekim 2004} yer alan bir konudur, BTYK'de kararlaştırılmış bir konu değil ama bunun üzerinde durma- yacağım. Önemli olan kavramm kendisi ve TÜBlTAK'a verilen görev- dir. ARGE faaliyetleriyle ilgili taraflar arasında işbiriiğinin sağlanma- sı; bu faaliyetlerin, bir bütün olarak, öngörülen stratejik hedeflere odak- lanması gerçekten yaşamsal önemdedir. Bu ancak eşgüdümle olur. EşgOdüm yoksa o çoksözü edilen 'ulusal yenilik sistemi'de, bütün ku- j _ rumlan mevcut olsa bile işlemez. Örneğin, Türkiye'nin bilim, teknoloji ve yenilik alanında politika oluş- turma, yürürlüğe koyma ve yürürlüğe konan politikanın uygulanabilmesi için gerekli finansman desteğini sağlama açısından, stratejik önemde iki kurumu vardır: DPT ve TÜBİTAK... Ama yaşadığımız şu tek parti ik- tidarı döneminde bile yenilik sistemimizin yaşamsal önemdekibu iki ku- rumu arasında eşgOdûm sağlanabilmiş değildir. Işte size bunun çarpı- cıbirörneği: BTYK'nin 10 Mart2005günlü toplantısında kararaltına alınan Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı (2005-2010), eğer ulusal ölçekte uygulanacak birplansa, bunun DPTnin hazırladığı 2006 Yılı Programı'nda da yer alması gerekmez miydi? Gerekirdi; ama yok... Oysa, o programda 7ARAL' konusunda TÜBlTAK'a verilen görev var. Görev gerekçesi olarak şunlar yazılı: "Ülkemizin bilim ve teknolojipolitikaları ile başta sanayi, eğitim, re- kabet ve ihracatpolitikaları olmak üzere diğerpolitikalar arasındaki uyum ve eşgüdümün yeterli ölçüde sağlanamadığı görülmektedir. Ayrıca, ge- rek yıllık programlarda ihtiyaç duyulan çerçevenin yeterikadar çizilmemiş olması, gerek kurumlar arası ve kurum içi yürütülen faaliyetlere kalkınma planları ve yıllık programlarda belirlenen politikalarm yansıtılamaması etkin bir eşgüdüm ve işbiriiğinin sağlanamamasına neden olmuştur." Beklenen, TARAL'ın buna çözüm getirmesi... Gelelim, 2010 Yılı Programı'na (2010, anılan 'Uygulama Planı'nın son yılıdır!)... 0 programda da TÜBlTAK'a verilen bir görev var; şu: "Bilim ve teknoloji alanında kurumlar arası işbirliğini ve koordinasyonu sağ- layacak; kurumlann görev, yetki ve sorumluluklarını da tanımlayacak olan Ulusal Yenilik Stratejisi ve Eylem Planı ilgili tarafların katılımı ile hazır- lanacaktır." Demek, DPTye göre TARAL oluşturulamamış, eşgüdüm sağlana- mamış ki, TÜBlTAK'a o işlevi yerine getirecek yeni bir görev veriliyor. Görevin adı: "Ulusal YenHikStratoj'ısiveEyİBm Planı hazırlamak[!]." Peki, TÜBlTAK'ın, 7 Mart 2007 tarihli BTYK toplantısında onaylanan bir Ulusal Yenilik Stratajisi (2008-2010) belgesi olduğunu biliyor musunuz? Kafanızı daha fazla karıştırmak istemiyorum. Ama siz, eşgüdüm- süzlüğün kol gezdiği böyle bir ortamda ulusal ölçekte bir atılım yapıla- bileceğine inanır mısınız? 0 malum makalede sözü edilen "atılım" ko- nusunda söyleyecek bir çift sözüm daha var. 3 | TEKNOLOJİ | Orman yangınını toprakla söndüren araç ODTÜ öğretim iiyesi endüstri tasarımcısı Dr. Hakan Giirsu ve Designnobis ekibi, "Fire Knight" adını verdikleri su kullanmayan ilktaktik orman yangını söndürme aracını ta- sarladı. Yangınları toprak ya da kum kullanarak söndüren araç, uluslararası platform- da tasarım Oscar'ı olarak değerlendirilen IDA 2009'da (Intemational Design Avvards) ikinciliğe layık görüldü. Üzerinde patent değerine sahip pek çok buluşu barındıran proje, tamamen yerli teknoloji kullanılarak üretilecek. Reyhın Oksay Hakan Gürsu, Fire Knight ile ilgili sorulanmızı ya- nıtladı: Bilim Teknoloji: Fireknight, "susuz orman yangı- m söndürme aracı" nedir? Nasıl bir düşüncenin ürü- nüdür? Fire knight su kullanmayan ilk taktik orman yan- gını söndürme aracı olarak tasarlandı. Tamamen ken- di ürettiği elektrikle desteklenen araç, yangın öncesi ve sonrası da her türlü arazide lıizmet ederken, yerel ve doğal makemeyi olabildiğince kcndi üreterek alan- da kullanmayı hedefleyen etkili bir söndürme gücüne sahip. Uluslararası otoriteler tarafından geleceğin en çevreci çö:ümü olarak değerlendiriliyor. 2008 yılında Green Dot ödülünü alan projeniz ile 2009'da IDA ödülünü alan proje biıbirinin avnısı mı? 2008 yılında Green Dot ödülü alan projemiz ile IDA 2009'da 2.1ik ödülü aldığımı: projemizle temel olarak aynı üründür, sadece katılım grubunu değiştirmiş bu- lunuyoru:. Fire knight projesi ile "environmental pıe- vention and nıral sustainability", yani çevre koruma vc kırsal alanda sürdürülebilirlik grubuna katıldık. Fikrin ve ürünün kalitesinin farklı yarışmalarda sı- nanmış olması bizlere güç veriyor. Bu araçta doğal malzeme olarak ne kullandınız? Fire knight, ormanlarm yüzeyinde yer alan 5 mm altı doğal malzemeyi zenginleştirerek, hiçbir çevresel yan etkisi oluşturmadan hava ile karıştırarak kullanan dünyanın ilk melez yangın söndürme aracı olarak ta- snrlandı. Gerçekte flora - fauna dengesine sıradan bir orman yangınından daha fazla zarar veren o "zararlı su kullanımı" uygulaması (sodalı, tuzlu ve benzeri kim- yasal olarak doğaya zararlı su kaynakları) bu araç ile terk edilebilecek. Mevcut orman toprağınt hızlandı- rılmış bir doğal rüzgâr erozyonu senaryosu içersinde et- kili bir şekilde kullanmayı hedefliyoruz. Orman do- kusunun kayalık ve taşlık olduğu çok özel durumlarda ise araçlar, daha önceden oluşturulan parça depolama alanlarından (kum-silosu) ycniden granül malzeme yüklenerek söndürme işlemine devam edecekler. Ormanlık alan sık ağaçlarla kaph ise aıaç nasıl ilerliyor? Araç 540 hp gücünde 6 tekerde yer alan 6 bağım- sız elektrik motor grupları ile hareket ediyor. Motorların birinin veya birkaçının devre dışı kalması aracın yürümesine engel değil. Araçların yol sünıti aza- mi 90 km/h olarak hesaplandı. Arazi sürati ise 40 km/h olarak düşünülüyor. Yoğun ağaçlıklı alanlarda ağaçla- rın arasından daha rahat geçebilmesi için klasik araç- lardan daha dar bir kesite sahip. Püskürtme menzili rüzgânı karşı 80-100 metre olarak hcdeflendi. Ozellikle hızla kontrol dışına ı,nkan "anız yangınlarında" aracın etkisi çok güçlü. Araç, henüz yanmamıj ve halihazırda yüksek risk içeren tüm kuru malzemeyi keserek parçalayarak (ku- ru, çalı ve benzeri) ölü dokuyu ortadan kaldırma be- cerisine sahip. Ayrıca ön bölümde yer alan bir itici kepçe ile de kendi yolunu açabiliyor. Aracın Üzerinde patent aldığınız hangi buluşlar bulunuyor? Aracın üzerinde 16 adet patentlik buluj (araçda- hil) sayısız faydalı model ve tasarım tesciline konu öz- . gün buluş mevcut. Ülkenüzde ürünün korunmasına ve geliştirilmesine yönelik destek henüz alınamadı. Bu proje tamamen yerli teknoloji ve kullanılarak mı tasarlandı? Fire knight ekibimi: tarafından tamamen yerel im- kânlar kullanılarak üretilebilmesi amacıyla 2 yıllık bir sürede tasarlanmıştır. Kullanılacak özel yazılımlar da- hil ürünün bütün teknolojisi ve alt yapısı mevcut tek- nolojik düzeyler göz önünde bulundurularak geliştiril- di. Bir adet 2. el yangın uçağı ve pilot kiralamak yeri- ne, bu araçlardan 60 adet üretilebilecek. Dünyada buna benzer başka bir yangın söndürme aracı var mı? Fire knight taktik yangın araçları arasında gerck melez yapısı gerekse de radikal yapısı ile türünün ilk orneğidir. 2008'de ilk defa katıldığı Green Dot ödül- lerinde diezel jeneratör kullanmasına rağmen özel bir ödüle layık görülmüş dünyadaki tek proje. 2010 yılı- nın ortasında açıklanan, IDA 2009 ödüllerin de ise çevre koruma ve doğal sürdürülebilirliğe katkılarından dolayı binlerce projenin arasından ikinciliğe layık gö- rüldü. Şu anda üzerinde çalıştığınız başka bir proje var mı? Resmi kurumlar buluşlarınız ile ilgileniyorlar mı? Gelecek sene için yürüttüğümüz 2-3 önemli çevre projesi üzerinde çalışmalarımız son aşamalara geldi. Geri dönüşüm ve yeniden kullanım konusunda Türkiye çıkışlı çok eğlenceli ve yararlı olacağını dü- şündüğümüz bir dizi yeni projeyi hazırhyoruz. Diğer taraftan ülkemizde ilgi ve başarılarımıza gösterilen du- yarsızlık da en üst düzeydc. Neden devlet desteği, AR- GE desteği veya benzeri tcşvik mekanizmaları hiçbir şekilde bizi görmüyor, görmek istemiyor ve neden tek- no-kentlerde bize bir türlü yer bulunmuyor diye hâlâ soruyoruz!