Katalog

PAZAR 6 HAZİRAN 2010/ SAY11263 ATAOL BEHRAMOĞLU Pasternak'ın bir şiiri A k lümünün üzerinden elli yıl geçmiş olduğunu gazetemizin "tarihte \J bugün" köşesinden ögrendim... Sovyet Yazarlar Birliği'nin çağrısıyla, 1990'da, 100. dogum yılı törenleri nedeniyle Moskova'daydım... O unutulmaz Rusya yolculuğumun izlenimleri "Başka Gökler Altında" adlı kitabımdadır... Sovyetler Birliği'nin henüz dagılmşdıgı, fakat dagılmak üzere olduğu dönemin tanıklığı sayılabilecek izlenimlerimde, Pastemak'ın şiiri üzerine de notlar var... Boris Pasternak (1890-1960) ona şair olarak büyük ün kazandıran "Kızkardeşim Hayat" adlı kltabını 1922'de yayımladı. O sırada, dünya ölçüsünde ününü bu kitaptaki ve sonrasındaki gerçekten harika şiirieriyle değil de, 194O'lı yıllarda üzerinde çalışmaya başlayıp 1957'de yurtdışında yayımlanan romanı "Doktor Jlvago"yla kazanacağını sanınm bilemezdi. Daha doğrusu, romanına Nobel Ödülü verilmesiyle... Pastemak'a gerçi ödülünü almak için ülke dışına çıkma izini verilmemişti. Fakat bu, ününü daha da arttırdı. Siyasal yönetimlerin sanatçılan baskıyla yok edebilecekleri konusunda aptallıklanna Pasternak olgusu tipik bir örnektir. * * * Zaman bellek üzerinde gerçekten de ilginç oyunlar oynuyor. Doğumunun 100. yılında Pasternak şiiri üzerine bir inceleme yazıp yayımladığımı biliyordum. Fakat "Rus Edebiyatı Yazılan" (İstanbul Üniversitesi Yayınları) adlı kitabıma baktığımda aynı yıl iki yazı yazmış olduğumu gördüm. Bunlardan biri de kitaplaşmadan önce gazetemizde yayımlanmış... 1958'de Nobel Ödülü'nü aldıktan sonra dilimize çevrilen "Doktor JK/ago"yu o sırada (1960 öncesinde) Türkçesinden okuduğum, sonradan da Rusçasını okumaya belki fırsat bulamadığım, belki çok fazla istek duymadığım için, bu roman hakkında şu anda bir değerlendirme yapamam. Fakat (meraklı okurun dilimize çevirdiğim birkaç örneğini Can Yayınları arasında yeni basımı yapılan "Çağdaş Rus Şllri" adlı seçkide bulacaklan) şiirleri, 20. yüzyıl dünya şiirinin bu alanda en önemli kazanımları arasındadır... Sözünü ettiğlm seçkinin bu yeni basımında, romanın oriji bölümü oluşturan ve "Yuri Jlvago'nun Şiirleri" diye bilinen şiirler toplamından, "Aynlık" adlı şiirde var... Bu şiirler, "Doktor Jlvago"nun Türkçe çevirisi ya da çevirileri içinde sanınm yer almadı... Herhalde okurun şiirden zevk almayacağı ya da belki şiir çevirisinin zorlugu gibi nedenlerle... Oysa yazarın romanına bu şiirleri koymasının hiç kuşkusuz bir anlamı, nedeni olmalıydı... "Doktor Jlvago'nun konusu, savaş ve devrim kasırgalarının acımasızlıgında yitip gitmiş insan yazgılarının, yok olmuş bir aşkın öyküsü diye özetlenebilir belki... Bu yok oluş öyküsünde "Aynlık"ın belli ki özel bir yeri var... Pastemak'ın, anlaşılması (ve çevrilmesi) kolay olmayan, fakat somut ve nesnel karşılığa sahip imgelerle ördüğü şiir, sadece aynlığın acısını değil, yakınlığın derinliğini de dile getiriyor: ( ) Kıyılardenlze nasılyakınsa/ Buluştuklan çlzglde/ Kadın öyleslne yakındı / Adama tüm çlzglleriyle Bir çalkantının basması gibi / SazlıMan fırtına sonrasında / Onun çizglleri ve blçlmleri / Sinmlşti adamın ruhuna ( ) Pastemak'ın "Aynlık"ı, şiirin kahramanı "adam" gibi, her okuyuşumda gözlerimi yaşartıyor. Şiirden bunca uzak bir dünyada, ressamca yeteneği yukandaki dizelerde de görülebilen, şair, romancı, insan Pastemak'a, ölümünün ellinci yılında sevgiyle... • [email protected] Küba beşlisinin eşleri Türkiye'den yardıım istiyor 1998'de ABD'de tutuklanan beş Kübalının öyküsünü neredeyse bilmeyen yok. Uluslararası tüm kampanyalara karşın halen hapiste bulunan Kübalıların şimdi eşleri de insan hakları ihlaliyle karşı karşıya. ABD onları ülkesinden gönderdi ve vize vermiyor. Dolayısıyla eşleriyle görüşmelerini de engelliyor. Kübalılardan birinin eşi son bir umutla Türkiye'ye geldi. BAHADIR SELİM DİLEK , akvim yaprakları 1998 yılının eylül ayının 12'sini gösterirken, Federal Soruşturrria"* i """ Bürosu (FBI), Florida Miami'de Hollyvvood filmlerine taş çıkaracak bir operasyonla beş Kübalıyı tutuklar ve içinde ihanet, sadakat, yurtseverlik, gözyaşı ve bol bol acının olduğu öykü de burada başlar. Bu, daha sonra Küba beşlisi olarak anılacak beş Kübalının öyküsüdür. Aslında bu öykünün öncesi, belki de sonrasından daha büyük önem taşımaktadır. Çünkü, FBI'nın tutukladığı beş Kübalı ne kaçak göçmen ne de adi suçludur. Gerardo Hemandez Nordelo, Ramon Labanino Salazar, Antonio Guerero Rodriguez, Fernando Gonzalez Llort ve Rene Gonzalez Sechwerert adındaki bu kişiler, ülkelerini teröre karşı korumak üzere ABD'ye gelmiş, burada Küba'ya yönelik terörist faaliyet yürüten grupların içine sızmış, planlanan terörist eylemleri de ülkelerinin istihbarat servisine rapor etmekte olan resmi ajanlardır. Kübalılar görevlerini yerine getirmiş, terörist gruplara ilişkin çalışmalarını tamamlamış, hatta ABD yonetimine gerekli önlemleri âlmaları için resmen talepte bile bulunmuşlardır. Ancak, ABD yönetimi, Küba'ya karşı terör suçu işleyen bu gruba operasyon yapmak yerine, kendilerinden önlem almasını isteyen Kübalı ajanları tutuklar. Beş Kübalı "casusluk yapmak üzere komploda bulunmak" suçuyla yargılamaya tabi tutulur. Ancak, Kübalıların casusluk eylemi gerçekleştirmiş olduğu doğrulanamaz. Üstelik dava, Küba hükümetine karşıt tutumu ile bilinen Miami'de görülür. Kübalıların yargılaması, o tarihe kadar ABD'de görülmüş en uzun dava olur ve 6 ay sürer. 119'dan fazla tanıklık ve 20 bin sayfadan fazla belge ortaya çıkar. Üç emekli kara kuvvetleri generali ve bir emekli amiralin, casusluk kanıtı olmadığına dair verdiği ifadeye karşın suçlu bulunan 5'liye toplam 4 kez müebbet hapis ve 77 yıl hapis cezası verilir. Kübalılar birbirlerinden ayrılarak, yüksek güvenlik önlemi ••'..:? «7 B u süreçte hiçbir girişim sonuç vermedi ve Kübalılardan birinin eşi son bir umutla Türkiye'ye geldi. Ramon'un eşi Ellzabeth Palmeiro (sag altta) TBMM'ye gitti, 1998'den beri yürüttükleri mücadeleyi anlattı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Kübalıların yargılamasına ilişkin oluşturulan çalışma grubunu ziyaret etti. Yaptıgı temaslann sonrasında da blzim sorularımızı yanıtladı, ailesinin yaşadığı dramı bütün samimiyetiyle anlattı ve Türkiye'den beklediği yardım elinin kendisine uzanmasını istedi... - Blz Küba beşlisinin öyküsünü billyoruz ama önce sizin anlatımınızla hlkâyenlzl kısaca ogrenellm. - Biz Ramon'la 20 yıldır evliyiz ama Ramon 12 yıldır hapiste olduğundan evlilik hayatımızın büyük bir kısmı o hapisteyken geçti. Ramon Amerika'da tutuklandığında iki kızımızdan biri henüz 1, digeri de 6 yaşındaydı. 1998 Kasım ayında tutuklandılar ve Ocak 2000'e kadar da Miami'deki Federal Tutuklama Merkezi'nde tutuldular. Görevleri gereği gerçek kimliklerini belirtmedikleri için bu iki yıl boyunca da ailelerini arayıp haber veremediler ve klmseyle görüştürülmediler. Eşim terörist gruplann içine sızdığı zaman tabii ki farklı bir kimlik, Luis Medina ismini kullanıyordu. ilk başlarda kendi kimliğini kabul etmedi, diğer kimliğiyle davaya girmek istedi. Bu yüzden İki yıl boyunca görüşmemiz mümkün olmadı. İki yıl sonra kızlanyla ve benimle görüşme fırsatı buldu. - Davanın Miami'de görülmeslnln sonuca nasıl bir etkisi olduğunu düşünüyorsunuz? - Dava başlamadan önce savunma makamı avukatlarının hepsi bu davanın Miami dışında yapılması için başvurularda bulundular. ABD'de davanın yerinin degiştirilmesine ilişkin uygulamalar çok olağan karşılanmasına karşın bizim davamızda bu söz konusu olmadı. Miami daha önce tüm dünyada bilindiği gibi Küba karşıtı suçlara karışmış bir yer. Yıllardır Miami üzerinden Küba'ya karşı birçok terörist eylem gerçekleştirilmiştir. - ABD suçlamalannı neye dayandırdı? - ABD'nin bu suçlamaları yapmasında tek belirleyici Küba karşıtlığı olmuştur. Küba beşlisi tam olarak casusluktan da suçlanmadı, casusluk yapmaya yeltenmekten suçlandı. Ellerinde hiçbir şekilde Fotoğraf: Necati Savaş CINCO HEROES PELAPATRIA olan 5 hapishaneye yerleştirilirler. Yargılamalar sürerken Mayıs 2005'te BM Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu, ABD hükümetinden Kübalılara uygulanan keyfi tutuklamaların düzeltilmesi için gerekli önlemlerin alınmasını ister. Eylül 2008'de Temyiz Mahkemesi iki Kübalının cezasını onarken, 3'ünün cezalarını haksız bularak iptal eder. Tekrar görülen davalar neticesinde Antonio Guerrero'nun müebbet artı 10 yıl hapis cezası 21 yıl 10 aylık, Fernando Gonzalez'in 19 yıllık hapis cezası 17 yıl 9 aylık, Ramon Labanino'nun müebbet artı 18 yıllık cezası da 30 yıllık tutukluluğa indirilir. İHLALLER VE VİZE ENGELLERİ Uluslararası alanda Nobel ödülü sahiplerinin, ülke parlamentolarının, UNESCO'nun ve hukuk örgütlerinin yürüttügü kampanyalar Kübalıların serbest kalmasını sağlayamaz ve bu kez de ailelere karşı yeni bir insan hakları ihlali defteri açılır. Rene Gonzalez'in eşi Olga Salanueva'ya eşinin yargılaması sürerken kalıcı oturma iznine sahip olmasına karşın ABD'den ayrılma emri verilir. Olga, 9 kez vize başvurusunda bulunurama "ulusal güvenliği tehdit ettiği" gerekçesiyle bu talebi reddedilir. Gerardo Hernandez'in eşi Adriana Perez'e de 1998 yılından beri 10 kez başvuru yapmasına karşın aynı gerekçeyle vize verilmez. • ABD'nin güvenlik sistemine dair gizli bir belge bulunmadı. O yüzden yeniden yargılandıklarında da casusluktan aldıkları müebbet hapsi 30 yıla düşürdüler. Neredeyse bütün hayatını hapiste geçirecek olsa da, 30 yıl çok uzun bir süre olsa da, çıkacağı bir tarih olduğunu bilmek bizi ferahlatıyor. Ramon 2024 yılında çıkacak, çıktıgında da 60 yaşında olacak. Hatta içlerinden birtanesinin durumu en ağırı. Çünkü onun davası tekrar görülmedi, 2 müebbet ve 15 yıl hapse mahkûm olmuş durumda. Ayrıca 2 yıldır ailesiyle hiçbir şekilde görüştürülmedi. - 5 Kübalının cezalan arasında farklılık olmasının sebebi nedlr? Aynı eylemle suçlanmıyorlar mı? Hepsinin görevi aynı değildi. Ramon, Fernando ve Gerardo yanlış kimlik beyan etmekten ceza aldılar ama Ramon ve Fernando casusluga yeltenmek suçundan ceza almadılar. Gerardo'nun yeniden yargılanmamasının sebebi casusluga yeltenmekle suçlanmasıydı. Ancak şunu biliyoruz ki, bu suçu işlemiş olsalar bile ABD'de casusluk suçundan verilen ilk ömür boyu ceza Gerardo'nunki. Hatta Gerardo'nun 2 kez ölüp tekrar hayata geldiginde bile 15 yıl hapis yatmasını ön görecek kadar ağır bir ceza verdiler. Aslında onun da yeniden yargılanması için Atlanta Temyiz Mahkemesi'ne başvuru yapıldı. Mahkeme, Gerardo'nun da yeniden yargılanmasını, cezasının hafifletilmesini istedi. Fakat bu aşamadan sonra dediler ki madem bu kadar yüksek bir ceza almış buna jüri karar versin. Ancak Miami'deki jüriden yeniden yargılanma kararı çıkmadı. - Bundan sonraki süreçte mücadelenizln nasıl sonuçlar vermeslnl bekliyorsunuz? - Burada sadece 5 Kübalıya değil, yakınları olarak bizlere de büyük insan hakları ihlalleri yapıldı. En net açıklama Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu'ndan geldi. Uluslararası Af Örgütü, Amerikan hükümetine 5 Kübalıya ve yakınlanna yapılan insan hakları ihlallerinden ötürü endişe duyduklarını anlatan bir mektup gönderdi, özellikle Rene ve Gerardo'nun eşlerine vize verilmesi için. Ben de mücadelemi Olga ve Adriana'ya vize çıkması için yürütüyorum. - Peki, Türkiye'den bu konuda beklentinlz nedir? - ABD, Olga ve Adriana'ya ülke için birer tehdit oldukları gerekçesiyle vize vermiyor. Onlara vize verilmesi için daha fazla destek sağlamak amacıyla Türkiye'de bulunuyorum. Türkiye'deki siyasi partilerden milletvekillerinin de 5 Kübalının serbest bırakılması için başlatılan bu kampanyaya dahil olmalarını istiyoruz. TBMM'de CHP Hatay Milletvekili Fuat Çay'la bir görüşmem oldu, kendisine bu taleplerimizi belirttik. Milletvekillerinden Kübalıların eşlerine vize verilmesi konusunda Amerikan hükümetine bir yazı göndermelerini, imzatoplamalarını sağlamak için burada bulunuyorum. Artık davanın bir üst makamı yok. Bu yüzden bu aşamada çabamız adil bir süreci onlara sağlayabilmek. •