Katalog

iir Atlası CtVATÇAMN Mongane VVally SEROTE/ Şiirler/ Çeviren: llyas Tunç agaçlar biliracıyı yalnızca, çünkü hâlâ dumyorlar dimdifc \air veromancı Mongane VVally Serote, 8 Mayıs 1944'te Sophiatown'da doğdu. llk öğretimini ^ Alexandra Tovvnship'te tamamladı. Daha son- ra Soweto'daki Morris Isaacsan LJsesi'ne devam etti. öğ- rendlik yıllannda siyahlann kimlik sorununu, direnişlerini, ayaklanmalannı konu aldığı şiirieriyle Siyahlann Bilinçlen- me Hareketi'ne kanştı. 1969 Haziran'ında Terorizm Yasası gereğince ırk aynmcı hükümet tarafından tutuklandı. Do- kuz ay boyunca hücre hapsine çarptınldı. Suçsuz görüle- rek serbest bırakıldı. Çeşitli işlerde çalıştı. 1974 yılında In- gridJonker ûdülü'nün sahibi oldu. Aynı yıl birFullbright bursu kazanarak Amerika'ya gitti. Colombia Üniversite- si'nde Güzel Sanatlar doktorası yaptı. 1977'de Botsvva- na'ya yerieşerek Afrika Ulusal Kongresi'ne yeniden katıl- dı. Kongre'nin Ingiltere ve Avrupa Kültürel Ataşesi oldu. Sürgündeki Güney Afrikalılann kurduğu MEDU Sanat Topluluğu'nun başkanlığını yaptı. 1983'te Ad.Donker ödülü'nü aldı. 1986'da Londra'ya taşındı. Orada ANC'nin kültür ve sanat çalışmalannı yürüttü. 1990'da Güney Afri- ka'ya geri döndü. Johannesburg'da ANC'nin sanat ve kültür danışmanlığı görevini üstlendi. 1991 'de Natal Üni- versitesi tarafından kendisine fahri doktorluk unvanı veril- di. 1993'te kitaplan Afrika'da basılan ve sadece Afrikalı yazariara açık olan Noma ödülü'nü kazandı. 1994'te par- lamentoya seçilerek Sanat, Kültür, Dil, Bilim ve Teknoloji Komitesi Başkanlığı görevine getirildi. llk iki kitabı Yahk- hal'nkomo(1972)ve Tsetlo (1974), Güney Afrika'da Si- yahlann Bilinçlenme Hareketi'nin doğmasına önemli kat- kılar sağladı. Ikinci kitabı Tsetlo, yasaklandı. Bukitaplann- da ırk ayınmcılığı uygulayan yönetim altında ezilen halkı- nın acılannı yalın, lirik ve dışavurumcu birbiçemle dile ge- tirdi. Sözlü geleneğin sözcük tekrarianndan yarariandığı daha sonraki şiirierinde uzun ve kınk dizelere yöneldi. Slogancı bir yaklaşımdan kaçındı. Başkaldırısını sabırla, içsel bir dirençle gizleyerek sesinin tehditkâr tonunu kont- rol etmesini bildi. Güney Afrika'da yazınsal aydınlanmanın merkezindeyeralan Serote, 2004'de Şili hükümeti tara- fından Neruda ödülüyle onuriandınldı. Pretoria'daki öz- güriük Parkı'nın açılmasına önderiik etti. Halen Afrika Ulu- sal Kongresi'nin Sanat ve Kültür Şubesi Başkanlığı'nı yü- rütmektedir. Şiirieri: Yakhal'inkomo (1972), Tsetlo (1974), No baby must weep (1975), BeholdMama, Flowers (1978), The NightKeeps VVinking (1982), A tough tale (1987), Third woıid express (1992), Come and Hope With Me(1994), FreedomLamentandSong(1997), Historyis the Home Address (2004). Romanlan: To every Birth its B/ood(1981), Gods of Our Time (1999), Scatterthe As- hes and Go (2002). Denemeleri: On the Horizon (1990) Tarih Yurdumuzun Adresidir VI. Roben Adası: denizle senin aranda dikiliyorum denize çevrilmiş topun yanında duyuyorum o topun imgelemimde patladığını patlamayla birlikte havada uçan parçalan düşünüyorum tuz buz olmuş, ufalanmış, adamları, kadınları, yıkılmış çocukları Roben Adası olduğu için burada ilk kez yaklaşıyorum penguenlere burada duyumsuyorum çok itici rutubetli bir havayı burada dikenli çalılıklar, kurumuş bitkiler yayılıyor, dağılıyor öylesine susuz, sert toprağa burada Roben Adası'nda taşlıdır arazi, engebelidir burada yapraklara, taşlara yapışıyor toz duvarlara yapışıyor duvarlar ki konuşabilse keşke çünkü merak ediyorum neler söyleyecekler, neler duyacağız biz yoz bir akıl egemen olmuştu burada ama aynı zamanda burada insan ırkının özüne astar çekmişti umut o andan sonra bir özgürlük arzusu, bir özgürlük tutkusu kanat açtı yükseldi mavi gökyüzüne sekerek denizin üzerinde benim yurdumda elementlerin kamında oturur gök gürültülü fırtına C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1041 inler, inler, inler . • palavralar atarak palavralar, ishale dönüşür ara sıra ; Roben Adası: neler öğrendik neleröğrenirizartık ••;;';..•.,, .,.;' hücreler, kafesler boşalınca, ,'"'^.:;, v sadece yankılar ses verince içerde? ' ' ' "" Adresimiz Roben Adası'dır sorun söyleyelim size , , Zizi'yi Madiba, yoldaşlarıyla birlikte terk etti hücreleri • siz ve biz biliyoruz adreslerimizi onlann şarkılarını söylüyor kükreyen dalgalar ıslık çalıyorken, ıslık çalıyorken, ıslık çalıyorken rüzgâr yeryüzü dönüyorken harika mili üzerinde giderseniz eğer uzaklara unutmayın yurdunuzun adresini Sokaklardaki Kardeşlerim • Ah, siz siyah çocuklar Siz, geceleri bir ürperti gibi ortaya çıkan ince gölgeler, Siz, geceleri yürek parçalayıcı ayak sesleri duyulan Sokaklardaki kardeşlerim, Hapishanelerde tatil yapan, Hastanelerde dinlenen, Hakaretlere gülümseyen, * M Beyazları korkutan, ^ Ah, siz siyah çocuklar, Siz, siyah otlaklara yayılan sürü suları, Siz, kurşunlardan kurtulan lanet olası gövdeler, Sokaklardaki kardeşlerim, Kafayı çeken, şarkılar dinleyen, v s 1f Annelere, kız kardeşlere tecavüze yeltenen, •-. Beyaz ellerden sadakalar alan, Ekmekleri siyah ağızlardan kapıveren, Ah, siz siyah çocuklar, "Toz ol" demek kadar kolayca kan döken, Kulak verin! Hadi, sokaklardaki siyah kardeşlerim, Kulak verin! Siyah kadınlardır gözyaşı dökenler. Nedlr ki Bu Kara'Bok'takl ' .','* JU Buhar çıkaran ufacık çubuk değildir Tuvalet kovasındaki, '.. Bağırsakların ayaklanmasıdır Kanayan ve ağızdan çıkan Sonra geri yutulan, Boğazda yuvaıianan, Duyumsayarak tadını, merak ederek ona benzeyen diğerini. Boktan bahsediyorum şu anda: Duyuyorsun yaşlı, şişman bir kadının "Bok" dediğini, Tam orada, küçük kibrit kutusuna sıkışmış Onu çocuklaştıran Dev gibi yaşam görgüsüyle birlikte, Çünkü ertesi gün orada, Tam orada çay getiriyor kadına Sabahın saat 10'unda yatağında uzanan varlıklı hastaya, Hazırdır uğruna yaşamını vermeye "Sizin oğlumla ya da kızımla evlenmenizdense." Davaya yol açabilir bu "Bok": , Babamın olanca ağırlığı altında kız kardeşim, Onun güçlü eline çarpan yüzü, "Çünkü döktü uğruna bu kadar çalıştığım tozşekeri" Diyor, memnunluk duymadan ellerinin çığlık atan Kız kardeşime yaptığı zarardan. öğreniyorum "Bok"u iyi telaffuz etmeyi Birkaç gün öncesinden Giriş çıkış bürosunda Iş almaya gidince, Memur uygun görmüştü beni Middleburg'a göndermeyi, "Bok!" dedim ona sertçe, tüm gücümle Daha iyi hissettim kendimi; Üstelik yüzüne karşı söyledim, Babamın yapmaya cesaret edemeyeceği şeyi Budur, bu kara "Bok"taki Don Mattera İçin - Yasaklı beyaz, kuru bir mevsimdir dayanmaz kara yapraklar, kuruyuverir kısa yaşamlan, gücenik bir yürekle pike yapariar usulca toprağa doğru kanamazlar hiç mi hiç. beyaz, kuru bir mevsimdir, kardeşim, ağaçlar bilir acıyı yalnızca, çünkü hâlâ duruyorlar dimdik çelik gibi sert, suyunu çekiyor dallan elektrik telleri gibi beyaz, kuru bir mevsimdir, gerçekten ama geçicidir mevsimler. - Johannesburg Kentl Böyle selamlıyorum seni: Giriş izni belgemi bulmak için, hayatım, Pantolonumun arka ya da ceketimin iç ceplerine Yönelen ellerimin titreyişiyle. Jo'burg Kenti. Aç bir yılan gibi şaha kaldırıyor ellerim ceplerimi Cılız, hep meteliksiz cüzdanım yüzünden, Kamım gurulduyor açlıktan dostça bir gülümsemeyle Jo'burg Kenti. Silip süpürüyor miğdem, bakırları, kâğıtlan çöplerden Bilmiyor musun? Jo'burg Kenti, selamlıyorum seni; f Tükenince ya da haykırınca sana gelen bir otobüste, Arkamda bırakıyorum, hayatım, -' Göz kırpmak kadar benimle ilişkili olan Gülünç evlerimi, insanlanmı, tuzaklarımı, daima dönen Toz bulutlanmı, ölümlerimi. Jo'burg Kenti Yolculuk yapıyorum siyah, beyaz, robotlaşmış yollannda Sabahleyin saat altıda aldığın, öğleden sonra beşte verdiğin Yoğun, katı yürekli soluğunun içinden geçerek. Jo'burg Kenti , k , j(||p Sana geldiğim andır bu, Işık çiçeklerinin elektrostatik rüzgârlanndan savrulduğu andır, Seni terk ettiğim andır bu, Işık çiçeklerinin beton ağaçlarının üzerine düşen Karanlıktan geçerek yolunu bulduğu andır. Geri dönerken ben, dönerken aşkıma, Tuzaklanma, toz bulutlanma, halkıma, ölümlerime, Ölümün ette bir bıçak gibi karanlıkta gizlendiği yerde, Bağlanarak gücüne, duyumsayabiliyorum köklerini, güçsüzlüğümü ,, Bedenimde, aklımda, kanımda, Ve seninle ilgili her şey diyor ki, • Bu kadar, bu kadar bana duyduğun ihtiyaç. Jo'burg Kenti, Johannesburg, ; Dinle, seni anlatıyorken ben, Komiklik yok içinde, boşuna, Terk edince kadınları, erkekleri böylesine soğuk ifadelerle, Erozyonlu toprağın saban izleri gibi gözyaşlarına benzeyen ifadelerle, Jo'burg Kenti, ölüm gibi kısırsın, >• -iiıH Joburg Kenti, Johannesburg, Jo'burg Kenti. Alexandra Mümkün olsaydı söylemek, Anne, daha güzel anneler gördüğümü, Bahsederdim en sevecen anneye, Oraya gideceğimden, Alexandra, özlemini çekerdim senin. , , „ „ , Ama bir annemiz var sadece, yerine geçemez kimse, Doğmaya karar veremeyiz ya, Seçemeyiz de annelerimizi; Ayrıhrız onlardan ölüme giden yaşamdan ayrılmamız gibi. Alexandra, Köklerim bağlanmış sana, Tıpkı bağlanması gibi yazgımın. Zonkluyorsun içsel suskunluklarımda ' ' : Dilsizsin bana ses olan kalp atışlarımda. Ağladım sık sık, Alexandra. Susadığımda pudra tadt alırdı dilim Meme uçlanna yüklenen pudra tadı. Bağırıyorum Alexandra diye susadığımda. Göğüslerin sızdırıyor kirli sularını çukurların, Kardeşlerimin, senin çocuklarının kanıyla sulandınlmış kirli sularını, Tercih ederlerdi bir zamanlar çukuıian ölüm döşeklerine. Seviyor musun beni, Alexandra, yoksa ne istiyorsun benden? Korkutuyorsun beni, Anne, Tavırlar takınıyorsun bana iğrenç gelen, Korkutuyorsun beni, Anne, Göğüslerine yatarken dinlenmek için, Kanlı bir zalim olduğunu söylüyor biri senin. Alexandra, lanet olsun! Ne istiyorsun benden? Baktım halkıma, halkımdan biri olmadığımı duyumsuyorum ama, Ne istiyorsun benden, Alexandra? . • Anlıyorum uysallık batağına düştüğümü! Uzanıyorum öylece bırakırken beni uzaklarda. Senden geldim, birçok defalar, , Dönüyorum geri. Alexandra, seviyorum seni; ' , , ? i'f 1 •' Biliyorum Bütün yaşamlar saçma geldiği zaman bana Yürürdüm sana doğru, sessizce, bata çıka çamurlarda, Uzanırdım moloz yığınlarının ortasında, Sıradan ve siyah. • SAYFA 23