Katalog

Küçük köylü tarımından kurtulmanın yolu: Bir köy, bir işletme modeli Prof. Dr. Osman GÖKÇE ugün artık, Türkiye tarımının en temel sorununun yapısal sorunlar olduğu anlaşılmıştır. Tüm Cumhuriyet dönemini kapsayan ve özde köylülük temeline dayalı politikalarla küçük köylü tarımını yaşatmayı, geliştirmeyi ve iyileştirmeyi içeren sayısız çaba ve çalışmaların bugün karşı karşıya bulunduğumuz sonuçsuzluğu ve başarısızlığı bu gerçeği kanıtlamaya yeterlidir. Bu somut gerçekten yola çıkarak çözümün, kaynakların etkin kullanımı ilkesi çerçevesinde örgütlü, rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir tarım sektörünün yaratılmasında olduğunu ve temel olarak küçük işletmelerden kaynaklanan yapısal sorunları da devrimsel bir dönüşüm ve değişimle aşmak zorunda bulunduğumuzu bilmek ve anlamak durumundayız. Küçük köylü tarımından kurtulmanın ve tarım işletmelerini gerçek anlamda bir işletme biçimine sokmanın yolları konusunda, bugüne kadar ileri sürülmüş önerilerden farklı olarak benim önerim ve projem Bir köy, bir işletme modelidir. Bu projenin en temel dayanakları kısaca şunlardır : ¦ Bazı olumsuzluklar olmakla birlikte, köylerimiz doğasal üretim olanakları açısından oldukça iyi sınırlandırılmış birer küçük tarımsal bölgecikler gibidirler. Köylerin çok büyük bir çoğunluğu, büyük ve optimal düzeyde bir tarım işletmesinin bir bütün halinde sahip olması gereken doğasal üretim olanaklarına sahiptir. Adeta, Her köyün, o köyün tüm alanlarını kapsayan bir üzerinde modern bir tarım tümleşik tarım işletmesi olarak belirlenmesi, bu işletmesinin kurulabileceği ve işletmelerin birlik, kooperatif, şirket gibi bir çatı daha önceden sınırlandırılmış altında ve özerk bir yapıda olması öneriliyor… hazır birer plan ünitesi gibidirler. Bir bütün halinde planlanmayı beklemektedirler. Bu modelin uygulama ilkeleri de kısaca ¦ Her köyün, modern bir işletme için uygun şunlardır : parselasyonlar yapılabilecek genişlikte tarım alanı ¦ Her köy, o köyün tüm alanlarını kapsayan bir vardır. Böyle bir işletme içerisinde modern bir Tümleşik (entegre) Tarım İşletmesi olarak belirlenhayvancılık faaliyet dalının oluşturulmasına yetemeli ve bir tüzel kişilik kazandırılmalıdır. cek kadar otlaklar ve uygun diğer alanlar bulun¦ Bazı büyük köyler, doğal üretim olanakları maktadır. Çoğu kez su kaynakları ve olanakları da bölünmüşlükleri de dikkate alınarak 2 ya da en benzer biçimdedir. Köylerin yerleşim yerleri, çok 3 işletme olarak örgütlenebilirler. bütün köyü içine alacak bir büyük tarım ¦ Bu işletmeler birlik, kooperatif, şirket vb bir işletmesinin çoğunlukla ve hemen hemen en uygun çatı altında ve özerk bir yapıda olmalıdır. yerinde bulunmaktadır. Yerleşim biçimleri, %74 ¦ Her köyün ayrıntılı bir haritası ve mevcut oranında toplu yerleşim biçiminde olup araziler durum raporu kayıt altına alınmalıdır. üzerine gelişigüzel dağılmış yapılaşmalardan kay¦ Bugün mevcut olan parçalı ve yapay sınırlar naklanan olumsuzluklar yoktur ya da çok azdır. dikkate alınmaksızın, arazi koşulları ve kullanım ¦ Her alanda olduğu gibi, tarım teknolojisi de uygunluğu dikkate alınarak bir arazi kullanım çok hızlı gelişmekte ve teni teknolojilere planı ve parselasyonu yapılmalıdır. zamanında ulaşmak ve onları kullanmak önemli ¦ İşletmeler, arazi kullanım planına uygun bir bir sorun olmaktadır. Bu sorun, değişik düzeylerde işletme planı dahilinde ve profesyonelce işletilmeli olmakla birlikte, bugün olduğu gibi gelecekte de ve yönetilmelidir. devam edecektir. Şimdiye kadar, ortak makine kul¦ Tek bir işletmede bütünleşen işletme lanımı vb adlarla bu sorun çözümlenmeye arazisinde mülkiyetin korunması esastır. Yani B çalışılmış ve fakat başarılı olunamamıştır. Bugünkü yapı içerisinde başarılı olunabileceği de düşünülmemelidir. Bir köy bir işletme modeline geçilebilirse, yeni satın alınmalara gitmeden bile modern bir işletmenin gereksinimleri karşılanabilecektir. ¦ Her köy kendi içinde sosyolojik, psikolojik, ekonomik ve hatta politik açıdan toplumsal bir türdeşlik gösterir. Kökenleri aynı, dilleri aynı, dinleri ve mezhepleri aynı, gelenek ve görenekleri aynı olan büyük bir aile gibidirler. Güven duygularını test ettiğim pek çok araştırmamda, köylülerin en yüksek güven duygularının yine kendi köylülerine karşı olduğu görülmüştür. Kırsal kesimde herhangi bir birliktelik ya da ortaklık kurulacaksa bunun en doğru yolu her köyü kendi içerisinde birleştirmek ve bütünleştirmekten geçer. Örgüt sosyolojisi açısından, pek çok olumlu özelliği bir arada bulunduran en sağlam temel bu temeldir. işletme tüzel kişiliği arazilerin mülkiyetine değil kullanma iznine sahiptirler. ¦ İşletme ortakları, istemeleri halinde, 510 dekarı geçmeyen bir büyüklükteki araziyi kendi kullanımlarında tutabilirler. ¦ Ortaklar, tarımsal araç ve gereçlerini sermayeye katılım biçiminde işletmeye verebilirler. ¦ Mülk sahipleri arazilerini satabilirler. Bu satışta öncelik birinci derecede o köy nüfusuna, sonra o köyün bağlı olduğu ilçe nüfusuna, daha sonra il nüfusuna kayıtlı olanların ve en sonunda da Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlarındır. Bunların dışında satış yapılamaz. ¦ Her ilde bir İl Tümleşik Tarım İşletmeleri Başkanlığı kurulacaktır. O ildeki işletmelerin her türlü altyapı çalışmalarını bir kamu hizmeti olarak bu kurum gerçekleştirecektir. Bu projenin beklentileri şunlardır : ¦ Türkiye tarım işletmelerinin sayısı 3 milyon 76 bin gibi astronomik bir rakamdan ortalama 185 ha. büyüklüğünde 100 bin adet civarında makul bir düzeye inecektir. ¦ Bu işletmeler sayesinde, tarımımıza yabancı ortaklıkların girmesinin mülkiyete müdahale anlamına gelebileceğinden kaynaklanan haklı endişeler ortadan kalkacaktır. Çünkü bu işletmeler, toprağa ve toprak kullanımına bağlı birincil tarımsal üretimi tümü ile bugünkü mülkiyet sahipleri ya da yeni yerli ortaklarının tekelinde gerçekleştirecektir. ¦ Bu işletmeler, tarım topraklarını ve Türkiye’nin doğasını yerli ve uygunsuz müdahalelere karşı en iyi şekilde koruyacaklar, bu konuda bugüne kadar yapılmış tahribatı ortadan kaldıracaklar ve deyim yerinde ise Anadolu’yu yeniden yaratacaklardır. ¦ Bu işletmeler sayesinde, bugün var olan tarım ve ormancılık arasındaki çatışma, sürtüşme ve bütün diğer olumsuzluklar sona erecektir. Tarım ve ormancılık sektörleri ülkenin ortak hedeflerine uyum içinde hizmet edeceklerdir. ¦ Bu işletmeler sayesinde, tarım sektörümüz korunmaya muhtaç öksüz ve yetim oğlan olmaktan kurtulacak. Bu işletmeler, kendi aralarında yatay ve tarıma dayalı endüstri ve ticari sektörle dikey bağlantılar kurarak kendi ayağı üzerinde duran ve diğer sektörlerin himmetine sığınmayan kimlikli bir tarım sektörünü yaratacaklardır. Sonuç olarak, Bir Köy Bir İşletme Modeli, uluslar arası piyasaya çıkmak ve bu piyasada var olmak durumunda olan Türkiye tarımının, küçük köylü çiftçiliğinden kurtularak gerçek anlamda işletme gibi işletmelerden oluşması zorunluluğunda bulunduğu gibi temel bir düşünce ile geliştirilmiş bir öneridir. Önerinin vazgeçilmezi köylerin bütünlüğü, optimum büyüklük, mülkiyeti muhafaza ve ulusalcılıktır. Amacım bu önerinin tartışılması, eleştirilmesi, geliştirilmesi ve varsa yeni öneri seçeneklerinin gündeme çıkarılmasıdır. 22