Katalog

Kuş gribinin dünü, bugünü, geleceği Ragıp BAYRAKTAR FAO Ulusal Danışmanı vian influenza (AI), tavuk vebası veya halk arasında kuş gribi olarak da bilinen, evcil ve yabani kanatlı hayvanlarda solunum, sindirim ve sinir sistemine ait belirtilerle birlikte, yüksek bulaşma ve ölüm oranları ile seyreden akut, çok bulaşıcı bir hastalıktır. Avian influenza hayvanlardan insanlara bulaşabilen hastalıklardan biri olup ihbarı mecburidir. Avian influenza virüsü, RNA özelliğinde genetik materyali bulunan çok küçük bir virüstür. Antijenik özelliklerine göre A, B ve C tiplerine ayrılır. Tip A influenza virüsleri evcil ve yabani kanatlılar, insan ve memeli hayvan türlerinde infeksiyonlar oluşturmaktadır. Tip B ve tip C predominant olarak yalnız insanlarda infeksiyon oluşturmaktadırlar. A V Griple ilgili geçmişe baktığımızda kanatlı hayvanlarda hastalık oluşturan Influenza A grubu virüslerin zaman içinde değişime uğradıklarını ve insanlarda hastalık yapabilme özelliğini kazandıkları görülmektedir. Yaşanan olgular incelendiğinde 20. yüzyılda insanlarda influenza A virüsündeki antijenik şift sonucu ortaya çıkan yeni virüs tiplerine bağlı grip pandemilerinin şekillendiği, özellikle 19181919 yıllarındaki H1N1 pandemisinin 4050 milyon kişinin hayvanlarda ortaya çıkmış, 18 kişiye bulaşmış ve 6’sı ölmüştür. 2003 yılı sonunda Güneydoğu Asya ülkelerinde tekrar görülmüştür. 7 Asya ülkesinde kanatlı hayvanlarda saptanmış ve milyonlarca kanatlı hayvan itlaf edilmiştir. Bugüne kadar kayıtlı H5N1 virüsü ile son 4 yılda 261 vak’a ve 157 ölüm bildirilmiştir. (Vak’alar Güneydoğu Asya ülkelerindedir.) Genel olarak bu olaylara baktığımızda insan vak’alarının hepsinde hasta hayvanlar ile yakın temasın esas olduğunu görüyoruz. Ülkemizde Ekim ayında Balıkesir ili Manyas ilçesinde bir hindi sürüsünde H5N1 virüsü saptanmış ve sürü itlaf edilip, karantina uygulanmıştır. Ancak Aralık ayı sonunda Ağrı ili Doğu Beyazıt ilçesindeki bir ailede şüpheli grip görülmüş, virüs tespit edilmiştir. Ülkemizde insanda görülen ilk kuş gribi olgusudur. Bulaşma nedeni kanatlı hayvanlarla ailenin çok yakın temasının olmasıdır. ÜLKEMİZDE SON DURUM K H Ülkemizde en son hastalık vakası 31 Mart 2006 tarihinde görülmüştür. Bu tarihten şu ana kadar hastalık, alınan önlemler ve yapılan çok İRÜSLERDEKİ DEĞİŞİMLER başarılı mücadele ile önlenmiştir. Ülkemizde İnfluenza virüslerinda antijenik değişiklik 20052006 yıllarında köy ve yabani kanatlılarda virüsün HA ve NA glikoprotein yapılarında görülen salgınlar esnasında 53 il etkilenmiştir. meydana gelir. İnfluenza virüsünde görülen Tarihsel gelişimi incelendiğinde, hastalığın antijenik değişikler iki şekilde olmaktadır. doğal taşıyıcıları ve kaynakları göçmen su kuşları Antijenik drift=Antijen sürüklenmesi: (özellikle yaban ördekleri) olarak belirtilmektedir. İnfluenza virüslerde görülen küçük antijenik Bu virüslerin göçmen kuşlarda normal olarak bir değişiklikler olup özellikle H ve N antijenlerini döngüsü vardır ve evcil bir kanatlıya bulaşması kodlayan genetik materyalin segmentindeki halinde evcil kanatlılarda virüsün patojenitesine amino asitlerde etkili olan nokta mutasyonlar bağlı olarak hastalık oluştururlar ve evcil kanatlılar ile oluşmaktadırlar. arasında dolaşmaya başlarlar. Günümüzde birçok Antijenik shift=Antijen kayması: Farklı ülkede belirlenen H5N1 alt tipi salgının influenza suşları arasında gen parçalarının yayılmasında göçmen kuşlar önemli olmuş ve değişimi ile meydana gelen pandemilere yol salgınlar genellikle kuşların göç yollarının açabilen antijenik değişimlerdir. üzerinde yer alan ülkelerde ortaya çıkmıştır. İnfluenza virüslerinin ölüm yapmayan düşük ORKULAN OLASILIK NEDİR? patojeniteli suşlarının kümes hayvanı toplulukları Örneğin kuş ve insanda hastalık oluşturan arasında dolaşmalarına olanak tanındığında, influenza virüsleri aynı anda domuzu veya mutasyonla 6 ay ile 1 yıl içerisinde yüksek insanı infekte ederlerse, her iki virüs suşu ile patojeniteli suşlar haline dönüşebilmesi özelliği de infekte olan domuz veya insanda değişik unutulmamalıdır. 19831984'te ABD'deki rekombinasyonlar ortaya çıkabilir. Oluşacak salgında, önce düşük bir ölüm oranına neden olan yeni virüs, insana özgü bir influenza H5N2 virüsü, altı ay içinde yüksek patojenite Türkiye’de son kuş gribi vakası 31 Mart 2006’da görüldü... virüsünden gen alırsa, insandan insana bulaşma kazanarak % 90'lık bir ölüm oranı göstermiştir. özelliği de kazanabilir. İnfluenza virüs A'nın çok 1992'de Meksika'da patojenitesi düşük virüsle başlayan ölümüne neden olduğu bildirilmiştir. Daha sonra 1957önemli bu özelliği farklı türlere özgü alt tiplerin salgın, oldukça ölümcül bir biçime dönüşmüş ve 1958' de H2N2, 19681969' da H3N2 ve 19771978' de aralarında genetik materyal alışverişinde bulunabilmesi 1995'e dek kontrol altına alınamamıştır. Benzer ise H1N1 pandemileri olmuştur. ve böylece farklı bir virüsün şekillenmesinin mümkün biçimde 19992001'de İtalya' daki salgında başlangıçta Sadece kuşlarda hastalık oluşturan suşlardan olmasıdır. Bunun olup olmayacağı veya ne zaman patojenitesi düşük olan H7N1 virüsü, 9 ay içinde bazıları insanlara bulaşma yeteneği kazanmıştır. Kuş olacağını tahmin etmek mümkün değildir. mutasyon geçirerek patojenitesi yüksek bir duruma gribi virüsleri ile insanlarda hastalık H5N1 virüsü ile gelmiştir. Mart 2004'de Kanada'nın British Columbia 1997’den bu yana görülmektedir. H7N2 subtipi ile ASTALIĞIN SEYRİNİN TARİHÇESİ eyaletinde ortaya çıkan ve kısa sürede kontrol altına Güneydoğu Asya kümes hayvanları üretimi yapılan alınan kuş gribi salgınından sorumlu H7N3 suşu da Kanatlılarda yüksek oranda ölüm ile seyreden bu bölgeden bildirilmiş, 1 kişide serolojik olarak H7N2 mutasyon geçirerek yüksek patojenite göstermiştir . hastalık olgusu, ilk kez 1878’de İtalya'da Perroncito saptanmış, 2003 yılında da NewYork’ta bir kişide tarafından, Po vadisinde oluşturduğu salgın nedeniyle H7N2 saptanmıştır. 2004 yılında Kanada’da H7N3 ASTALIĞIN KONTROLÜ Lombardian hastalığı olarak tanımlanmıştır. 1901'de subtipi ile kümes hayvanları ile çalışanlarda göz Centanni ve Savunozzi tarafından filtreleri geçen bir AI infeksiyonunun ortaya çıktığı ülkelerde, belirtileri ile seyreden infeksiyon saptanmıştır. H9N2 etkenin hastalığa neden olduğu belirlenmiş olmasına hastalığın en kısa sürede kontrol altına alınması ve ile Çin ve Hong Kong’da iki çocukta virüs saptanmıştır. rağmen, etkenin 1930'lu yıllarda ilk kez izole edilen eradike edilmesi gerekmektedir. Hastalığın H7N7 virüsü 1980 yılında fok balıklarında görülmüş memeli influenza A virüsleri ile ilişkili olduğu ancak hayvanlarda kontrol ve eradikasyon yöntemleri; imha bunları inceleyen araştırmacılarda pürülan konjunktivit 1955 yılında gösterilebilmiş, ekolojisi ile bilgiler ise uygulamaları, sıkılaştırılmış biyogüvenlik gelişmiştir. 2003’te Hollanda’da çiftlik hayvanlarında ancak 1970’li yıllardan sonra iyi anlaşılmaya uygulamaları, sınırlandırılmış hayvan hareketleri ve salgın görülmüş ve sonrasında insanlarda virüs başlanılmıştır. İnfluenza virüs A, H5N1'in ilk kez hayvanlarda yapılan aşılama uygulamalarıdır. Bunun saptanmıştır. izolasyonu 1961'de Güney Afrika'da balıkçıl kuşlardan, yanında kuş gribi virüsü ile karşılaşma riski olanlara H5N7 ile 2003’te Danimarka’da ördeklerde daha sonra 1963'de İngiltere'de hindilerden yapılmıştır. (örneğin kanatlı hayvan çiftliklerinde, mezbahalarda ve infeksiyon ve hayvanlarla yakın temasta olanlarda grip Hastalık salgınları 20. ve 21.yy da Kuzey ve Güney laboratuvarda çalışanlar, veteriner hekimler, hayvan benzeri hastalık, H10N7 ile 2004 yılında Mısır’da grip Amerika, Kuzey Afrika, Orta ve Uzak Doğu, Avrupa, sahipleri, vb.) her yıl grip aşısı uygulanmalıdır. Avian benzeri hastalık saptanmış H9N9 virüsü 2003 yılında Büyük Britanya, ve Eski Sovyet Cumhuriyetleri’nin de influenzaya karşı insanlarda da bir aşının Hong Kong’da hasta bir çocukta saptanmıştır. H5N1 dahil olduğu dünyanın pek çok bölgesinde geliştirilmesiyle pandemi riski taşıyan bu infeksiyon virüsü ile ilk vaka 1997 yılında Hong Kong’da kanatlı bildirilmiştir. kontrol altına alınabilecektir. H 18