Katalog

Ulusal balıkçılığın düzeltilmesi zorunluluk... Özge GÖKDEMİR İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi da kıyılarıyla 8.333 km kıyı şeridi… Su ürünleri üretim alanı olarak kullanılabilecek 178 bin km doğal göl… 3.442 km2 baraj gölüyle Türkiye az rastlanır bir fırsatlar ülkesi. Su ürünleri üretim alanları neredeyse tarım alanlarına yakın ama su ürünleri sektörünün GSYİH’dan aldığı pay binde 43, tarım sektöründen aldığı pay ise yüzde 2.34. Bu dengesizliğin gerisinde ulusal politikalardan yoksun oluş sonucu bilinçsiz avcılık, kirlenme, hükümetlerin ekolojik değişimi algılamakta gecikmesi gibi kronik sorunlar var. Kaldı ki, hala kalite kontrol sisteminin kurulamamış olması, yönetimin yetersiz kalması ve dağınık bulunması, arz edilen ürünlerin menşei belgelerinin, sağlık sertifikalarının ve etiket bilgilerinin eksik olması yakın gelecekte sorunların giderek artacağını ve Türkiye’nin su ürünlerinde de ithalatçı konuma düşeceğini göstermektedir. Günümüzde Avrupa Birliği ekosistemdeki dengesizlikleri en aza indirgeme hedefiyle Ortak Balıkçılık Politikası uygulamaktadır. Bu politika çerçevesinde stokların korunması, bilinçli avcılık, filo politikaları, avlanma faaliyetlerinin azaltılması, seçici avcılık gibi çeşitli önlemler almaktadır. Fakat alınan önlemlere rağmen hala Dünyada ve Birlikte en çok kullanılan av aracının trol olması, hedef türün avcılığı sırasında pek çok yan ürünün de istenilen vasıfta olmadığı için bilinçsizce avlanmasına yol açmaktadır. Türkiye’de ise uzun yıllar balıkçılık sektörü, ulusal bir balıkçılık politikası ve planlamasından yoksun kalmıştır. Avrupa Birliği ile müzakereler sürecinde sektörün ele alınması geç kalınmış müdahalelerdir. Ulusal bir balıkçılık politikasının gelişmemiş oluşu ve balıkçılığın oturmamış bir sektör olması da birçok darboğazı beraberinde getirmiştir. Örnek olarak, yönetim mekanizmalarının çok dağınık bulunması, beraberinde hal uygulamasını başlatmış, bu da fiyatların hallerde belirlenmesini ortaya çıkarmıştır. Devletin böyle bir durumda belirli bir tavan fiyat uygulayamaması sistemin komisyoncuların eline geçmesine sebebiyet vermiştir. Komisyoncular hal olmayan yerlerde fiyatları saptamakta ve üreticiler de komisyonculardan borç para almaktadırlar. Üreticilerin, komisyoncularla pazarlık gücünün olmadığı bu sistem içerisinde, kooperatifler ve birliklerin organize olmamaları durumu komisyoncular lehine çevirmektedir Bu yüzden Avrupa Birliği’ne üyelik adına değil öncelikle ülkenin, ulusal bir politika çıkarması adına sektöre A önem vermesi gerekirdi. Avrupa Birliği ile müzakere süreci dinamiklerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Bunun yolu da gerek balıkçılık gerekse diğer alanlarında "karşılıklılık ilkesine" dayanarak müzakereye gitmekten geçmektedir. Dahası, uyum çalışmalarından ziyade ilk önce ulusal balıkçılığını düzeltme adı altında hedeflerinin çizilmesi AB’ya göre, Türkiye balıkçılık alanındaki yasalar açısından gerekmektedir. uyumda bir ilerleme kaydetmedi. Türkiye’nin AB balıkçılık mevzuatına uyum konusundaki projenin 434 bin Euro tutarındaki kısmı Türkiye yükümlülükleri ile ilgili ilk olarak 2000 yılında tarafından finanse edilecektir. Bu proje kapsamında, açıklanan daha sonra ise gözden geçirilerek yasal ve yapısal politikalar, koruma, kontrol ve tekrardan Nisan 2003’te açıklanan Katılım Ortaklığı kaynak yönetimi, pazar organizasyonu ve su ürünleri Belgesi (KOB) ile ortaya koyulmuştur. Gözden bilgi sistemi konularında gerekli düzenlemeler geçirilmiş KOB’da Türkiye’nin yükümlülükleri;[1]; yapılacaktır. Bu projenin islerlik kazanması Balıkçılık idare, denetim, pazarlama ve yapısal uyum açısından, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde mevzuatının müktesebatla uyumlaştırılması, Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün veya benzeri Balıkçılık idaresinin yeniden organize edilmesi ve müstakil bir yapının kurulması ve proje idari kapasitesinin güçlendirilmesi, Balıkçılık kapsamındaki mevzuatın, bir takvim çerçevesinde alanında yönetim, denetim, pazarlaması ve yapısal uyumlaştırılması gerekmektedir. 2003 yılı Mali uyum ile ilgili uygulamaların müktesebata uyumlu İşbirliği Programlaması’na "Su Ürünleri SektörüAB hale getirilmesi, Müktesebata uyumlu bir bilgisayar Müktesebatına Yasal ve Kurumsal Uyum Projesi" destekli balıkçılık, tekne kayıt ve istatistiki bilgi sunulmuştur. Bu projenin islerlik kazanması sisteminin geliştirilmesi ve uygulanması şeklinde açısından, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bünyesinde sıralanmaktadır. Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün veya benzeri Türkiye’nin Avrupa Birliği Müktesebatı’nın müstakil bir yapının kurulması ve proje Üstlenilmesine İlişkin Gözden Geçirilmiş Ulusal kapsamındaki mevzuatın, bir takvim çerçevesinde Programı’nda ise balıkçılığa şöyle değinilmiştir; uyumlaştırılması gerekmektedir." "Türkiye’nin AB Ortak Balıkçılık Politikası’na Komisyon tarafından 6 Ekim 2004 yılında uyumunda, başta Balıkçılık Yönlendirme Mali Aracı hazırlanan ilerleme raporunda balıkçılığın mevcut (FIFG) ve Çok Yıllı Yönlendirme Programı (MAGP) durumu şu şekilde açıklanmıştır. "Son ilerleme olmak üzere temel yönetim mekanizmalarına yönelik raporundan bu yana Türkiye, balıkçılık alanında, idari bir yapı ve mevzuatın bulunmaması temel yasalarının AB müktesebatı ile uyumlaştırılmasına sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. ilişkin herhangi önemli bir ilerleme kaydetmemiştir." Bu bağlamda, 2003 yılı KOB’de da bir Sonuç olarak Türkiye’de ulusal bir balıkçılık gereksinim olarak vurgulandığı üzere, kısa vadede politikasının gelişmemiş oluşu ve balıkçılığın balıkçılık yönetimi, kontrol, pazarlama ve yapısal oturmamış bir sektör olması da bir çok darboğazı uyuma ilişkin Türk mevzuatının, AB mevzuatına beraberinde getirmiştir. Bu yüzden Avrupa Birliği’ne uyumlaştırılması öncelik olarak ele alınmıştır. Orta üyelik adına değil öncelikle ülkenin, ulusal bir vadede ise balıkçılık yönetiminin kurumsal politika çıkarması adına sektöre önem vermesi kapasitesinin yeniden organize edilmesi ve gerekirdi. güçlendirilmesi; balıkçılık yönetimi, kontrol, İnsan için ihtiva ettiği proteinler, endüstriye pazarlama ve yapısal uyum çalışmalarının AB hammadde sağlaması ayrıca ticarette önemli bir mevzuatına uyumlaştırılması; AB mevzuatı ile sektör olmasından dolayı su ürünleri sektörü dünyada uyumlu bir bilgisayarlı balıkçı tekne kayıt sisteminin önemini her geçen gün arttırmakta ve stoklardan en geliştirilmesi ve uygulanması hedeflenmiştir. Bu iyi faydalanmanın sağlanması için çalışmaları da önceliğin gerçekleştirilmesi amacıyla, 2003 yılı Mali beraberinde getirmektedir. Türkiye’de öneminin geç İşbirligi Programlaması’na "Su Ürünleri SektörüAB de olsa anlaşılması üretime ve istihdama pozitif bir Müktesebatına Yasal ve Kurumsal Uyum Projesi" katkıda bulunacaktır. sunulmuştur. Toplam maliyeti 6,6 milyon Euro olan 10