Katalog

luk da dahil her türlü desteği vermiştir.Birliğimiz, lisanslı depoculuğun uygulanması aşamasında da üzerine düşen desteği verecektir. Yeter ki uygulamaya ilişkin ortaya somut projeler konulsun, şirket kurulsun, uygulama aşamasında bizde üzerimize düşen görevi yerine getiririz. Lisanslı depoculuk uygulamasını ticaret borsaları yapabilecekler mi? Hisarcıklıoğlu: Daha önce arz ettiğim gibi ülkemizde lisanslı depoculuk yeterince uygulanmamıştır. Öncelikle lisanslı depoculuğun Dünya da nasıl uygulandığını değerlendirmekte fayda vardır. Lisanslı depoculuk başta ABD olmak üzere bir çok gelişmiş ülkede uzun çalışmalar sonrasında sistemlerini oluşturabilmişlerdir. Uygulanan ülkelerde lisanslı depoculuğun başarılmasından sonra, tarımsal üretim ve istihdamında gelişmeler gözlenmiş buna bağlı olarak ta vergi hasılatında büyük artışlar olmuştur. 5300 sayılı Lisanslı Depoculuk Kanununda; tarımsal ürünlerin depolanması, ürünlerin ürün senedi vasıtasıyla pazarlanacağından, kurulacak şirketin de çok güçlü olması gerektiği kanaatindeyim. Dolayısıyla; ticaret borsalarının mevcut yapıları ile tek başlarına ülke genelinde lisanslı depoculuk yapmaları bu aşamada çok zor görülmektedir. Ancak lokal olarak lisanslı depoculuk yapabilirler, bunun maliyetini iyi hesaplamak gerekir. Ticaret Borsalarının bir araya gelerek güçlü bir şirket oluşturmak suretiyle ülke genelinde lisanslı depoculuk yapabilirler. TOBB, lisanslı depoculuk uygulamasının başlan “Lisanslı depoculukla ilgili olarak; üretimden tüketime kadar olan tüm safhalarda gerekli sistemi kurmak zorunluluğu vardır” 1982 yılında yürürlüğe giren 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu yürürlükte olmasına rağmen, tarımsal ürün piyasalarında gerektiği gibi uygulanamamıştır. Lisanslı Depoculuk; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Koordinatörlüğünde yürütülen ‘‘Ürün Borsalarının Geliştirilmesi Projesi’’ kapsamında ele alınmıştır. Bu proje için Hazine Müsteşarlığınca Dünya Bankasından sağlanan 4 milyon ABD Doları tutarında ikraz anlaşması yapılmış, bu ikrazın 2,8 Milyon ABD Doları tutarındaki kısmı için Birliğimizin kefil kuruluş olması halinde projenin yürürlüğe gireceği bildirilmiştir. Projenin tarım sektörü ve dolayısıyla ticaret borsalarımız için önemi görülmüş olduğundan, Hazine Müsteşarlığı ile Birliğimiz arasında ikraz devir anlaşması yapılarak proje devreye girmiştir. Projede; sekiz ticaret borsamızın fiziki ve elektronik alt yapısının geliştirilmesi öngörülmekle birlikte, lisanslı depoculuğunda ticaret borsalarınca yürütülmesi benimsenmiştir. Bu çerçevede bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmada sektörde bulunan bütün kuruluşlar yer almıştır. Dolayısıyla, uygulamaya yönelik yani lisanslı depoculuğun nasıl olacağına dair bütün kesimler bilgi sahibi olmuştur. TOBB, lisanslı depoculuk uygulamasında nasıl bir rol üstlenecek? Hisarcıklıoğlu: Birliğimiz, ticaret borsalarımıza ve projenin ilgi alanına giren ayrıca sektör içinde yer alan her kesime projenin başından beri buna lisanslı depocugıcı için herhangi bir çalışma yapmayı planlıyor mu? Hisarcıklıoğlu: Lisanslı Depoculuk uygulamasının başlangıcı için, öncelikle sektörün içinde olan kuruluşların adım atması gerekir. Yani lokomotif veya öncü görev üstlenecek bir kuruluşun ortaya çıkması gerekir. Bu kuruluşta da, lisanslı depoculuk yapma yeteneği ve isteği olmalıdır. Uygulamaya ilişkin böyle bir kuruluşun ortaya çıkması halinde TOBB olarak o zaman değerlendiririz. Bu tür uygulamaya örnek olarak VOB gösterebiliriz. VOBAŞ’da İzmir Ticaret Borsamız öncülük yapmış TOBB olarak ta güveni gördükten gerekli katkıyı yaptık. Lisanslı depoculuk uygulaması bu aşamada tek bir ürün için mi, yoksa daha fazla ürün için uygulanmalı mı? Hisarcıklıoğlu: Çiftçilerimizin, ürünlerini depolamayla ilgili yeterli alt yapıları olmadığından tarımsal ürün piyasalarımız da yeterince gelişmemiştir. Lisanslı depoculukla ilgili olarak; üretimden tüketime kadar olan tüm safhalarda gerekli sistemi kurmak zorunluluğu vardır. Dolayısıyla sistemin bütün olarak ele alınması gerekir. Bu dönemde iki ürün, pamuk ve hububat için lisanslı depoculuk düşünülmelidir. Ülkemizde bu iki ürüne ilişkin yeterli alt yapı, personel ve ticari gelenek vardır. Pamuk ve hububat uygulamasında başarı elde edilirse diğer ara ürünler içinde lisanslı depoculuk yapılabilir. Lisanslı depoculuk kırsal alanda yapılabilir iyi yapabilecek kuruluşlardan... “ mi? Hisarcıklıoğlu: Lisanslı depoculuk; sabit yatırımı pahalı olan bir yatırımdır. Kırsal alandan kastınız zannedersem tarım ürünlerinin yeterince üretilip satılmadığından ziyade, tarıma dayalı sanayiinin yeterince gelişmediği yerler olarak kastediyorsunuz değil mi? Evet. Hisarcıklıoğlu: Biraz önce arz ettiğim gibi, lisanslı depoculuk pahalı bir yatırım. Bu konu komple bir yatırım olarak ele alınmalı, depolar, akredite laboratuar kurulması, arazi, personel ve işletme maliyetleri ele alındığında bu aşamada kırsalda lisanslı depoculuk yapmayı çok zor olarak görüyorum. Bu aşamada TMO’nun depolarına talep gündeme gelebilir mi? Hisarcıklıoğlu: Bu aşamada ülkemizde özellikle hububat konusunda lisanslı depoculuğu en iyi yapabilecek kuruluşlar arasında TMO görülmektedir. TMO lisanslı depoculuğu kendi yapabileceği gibi bir ortaklık kurarak ta yapabilir. Ortada bu işi yapacak bir şirket veya kuruluş olursa depolara talep fikri o zaman gündeme gelebilir. Lisanslı depoculukta, ürün standardizasyonu nasıl sağlanacak? Hisarcıklıoğlu: Lisanslı depoculukta ürün standardizasyonu, bu sektörde rol alan bütün kuruluşlar bir araya gelerek bir konsensüs sağlar. Uluslar arası standartlar da göz önüne alınarak ürünlere ilişkin standart hazırlanır. Standartların hazırlanması kadar depolarda akredite olmuş laboratuarların da kurulması önemlidir .Ürün standardı belirlenip,laboratuar kurulur , denetim bir merkezden yapılır yeknesak bir işlem gerçekleşirse her depoda ürün standardı da sağlanmış olur. Ürün ihtisas borsaları yeni bir konu, bu konuda TOBB’un yaklaşımı nedir? Hisarcıklıoğlu: Bu konu; 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunun 53 üncü maddesinde ele alınmıştır. Bu konu; lisanslı depoculukla birlikte, standartlara göre tasnif edilmiş ürünlerin gerek fiziki, gerekse ürünü temsilen lisanslı depo işletmelerince çıkarılacak ürün senetleri ile alivre sözleşmelerin ticaretini güvenli, serbest rekabet ve istikrar içinde yürütmek üzere ürün ihtisas borsalarının kurulmasına ilişkindir. Ürün ihtisas borsalarının çalışma alanları bölgesel, ulusal veya uluslar arası olabilen şirket statüsündeki kuruluşlardır. Bu borsalar; tarımsal ürünlerin fiziki veya elektronik mekanlarda alım satımına aracılık yapabileceği gibi ürün senetleri ve alivre sözleşmelerin de ticaretinin yapılabilmesidir. Ürün ihtisas borsalarıyla ilgili tartışmalarda, SPK İle bir yetki çatışması olduğu belirtiliyor. Sizce böyle bir müdahale söz konusu mu? Hisarcıklıoğlu: Ürün ihtisas borsacılığının çıkış amacı; gelişmiş ülkelerde olduğu gibi özellikle standartları belirlenmiş tarımsal ürünlerin alım ve satımını kolaylaştırmak, ürünün,ürünü temsil eden ürün senetleri ile alım satımının sağlanması ayrıca alivre sözleşmelerinde ticaretinin yapılmasını temin etmektir. Bu amaçla; gerek 5174 sayılı Kanunda gerekse‘‘Ürün İhtisas Borsalarının Kuruluş İşleyiş Ve Denetim Usul ve Esaslar Hakkında Genel Yönetmelik’’ hükümlerinde 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca düzenlenen Vadeli ve Opsiyon sözleşmeleri gibi değerlendirilmediği açıkça vurgulanmıştır. Dolayısıyla, SPK’nın yetki alanına müdahale müdahale söz konusu değildir. Ürün ihtisas borsacılığının bölge ve ülke genelinde yapılması, ticaret borsalarındaki işlemleri nasıl etkiler? Hisarcıklıoğlu: Ticaret borsalarımızdaki işlemler; fiziki mal teslimine ilişkin olup, yani spot işlemlerdir. Her iki işlemi de farklı görmek gerekir.Ticaret borsalarında ürünün teslimi ile ücreti peşin olarak ödenmekte, dolayısıyla fiziki mal teslimi yapılmaktadır. Ticaret borsalarında; alım satım, fiziki mal teslimi ve ücretin peşin ödenmesi üzerine kurulmuştur. İhtisas borsalarında ise fiziki mal teslimi olabileceği gibi ağırlıklı olarak ürün senedi ve alivre sözleşmeler işlem görecektir. Her iki borsacılığın ihtisas alanları farklıdır. Dolayısıyla ticaret borsalarındaki işlemlere herhangi olumsuz etkisi olmayacaktır. 17