Katalog

66 kültürsanat 28Ekim2011Cuma382 TUNCERUÇAROL T anzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi'nde, en genci 1977'li olmak üzere, Ankara ili doğumlu 108 edebiyatçımız görünüyor. En yaşlılarıHamdiOlcay(1910), Fuat Bayramoğlu (1912), Mehmet Necati Öngay (1914), Mehmed Kemal, Özdemir Asaf, Talip Apaydın, Turgut Uyar, Adalet Ağaoğlu... Sonratanıdık adlardan Füsun Akatlı, Sina Akyol, Erdal Alova, Ahmet Altan, Erendiz Atasü, Behçet Aysan, Memet Baydur, Murat Belge, Ali Cengizkan, Aziz Çahşlar, Nazh Eray, Ahmet Erhan, Osnıan Serhat Erkekli, Semih Gümüş, Metin Celâl, Ahmet Oktay, Turgut Özakman, Sevgi Özel, Necati Tosuner, Buket Uzuner, Cahit Zarifoğlu... Bu adlarm çoğunun da edebiyatçılıklannı Ankara'da oluşturduklan söylenebilir hemen. Cumhuriyetin kuruluş yıllannda Ankara düşüncesini derinden soluyan, onlara yapıtlanyla katkılarda bulunan Yakup Kadri, Halide Edip, Reşat Nuri'yi de özellikle Ankara ruhlu edebiyatçılar olarak görüyorum. Hece şiiriyle köylülerimize, kentlilerimize, Türkçeye, coşkuylaulaşmaya çalışan manzumecilerimizi, Anadolucu Faruk Nafiz Çamhbel ile Kemalettin Kamu, Enis Behiç Koryürek, Ahmet Kutsi Tecer'i de, Ankara'da yaşasınlar yaşamasınlar, Ankaralı edebiyatçı görüyorum. Ankara'da yayımlanan der gilerin yazarlanm da unutmamak gerek. Bir kentin edebiyatını sadece orada doğup büyümüşler yapmaz. O kenti yazanlan da oralı saymak gerekir. Ankara romanları Yakup Kadri 1889 Kahire doğumludur ama Ankara'da da yaşamış, daha önemlisi Cumhuriyet Ankarası kokan yapıtları yanı sıra Ankara adlı bir roman da yazmıştır. İstanbul doğumlu Osmanlı kültürüne toptan karşıdır. Orhan Veli, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday Ankara'da arkadaştırlar. Ünlü Garip şiirlerini 1937'de de Ankaralı Varlık'ta yayımlamayabaşlarlar. Garip Şiiri de Ankaralıdır. İkinci Yenicilerin de çoğu başka kentlerden gelip sonra başkakentlere dağılan Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mülkiye) öğrencileridir: Cemal Süreya'dan Muzaffer Erdost'a, Erhan Bener'e... Bizim sokaklarda yazar izleri da birçok Ankaralı edebiyatçıyla her an karşılaşabilirsiniz. 2002 yılmda yayımlanan tüm edebiyatsanatkültür dergilerimizi toplamaya çalışmış, 178'ini bulmuştum. O yıl bunlann 63 'ü İstanbul'dayayımlanırken, ikinci sırada gelen Ankara'dakilerin sayısı 33'tü... Yöneticilerden anımsadıklanm: Olcay Önertoy, Şemsettin Ünlü, Feyzi Halıcı. Özgen Seçkin (geçen yıl Urla'ya taşındı), Cengiz Ertem, Ahmet Yüdız, rokrasiye yöneUk eleştiriler getirir", bir "çöküşü ve dağılışı gösterir"... "Devrimler, özlemler, halkın geleceğine ait tasarılar, arka arkaya iflas etmektedir." Ankara'ya veda... Çok daha sonra ben de Ceyhun Atuf Kansu'nun Yanık Hava (1952) kitabını incelemiştim. Oradaki "Şimali Şarkiye Doğru" şiiri de öylece içimi yakmıştı. Ankara'nın Kurtuluş Savaşı dönemindeki kasaba halini, Kuvayi Milliyecilerin halkımız için o büyük düşlerini çocukluğunda yaşayan Kansu, 1947'de yazdığı bu şiirinde, gitgide yozlaşan Ankarası'nı üzülerek terk eder, küçük bir kasaba olan Alpullu'ya (Anadolu'ya) doktorluk yapmaya gider. Giderken de şöyle betimler sevgili Ankarası'nı: "Sonra. Sen büyük şehir oldun^Büyük iğvaların oldu, büyük günahların^ Birer birer düştü dahndan çocukların."... "Allaha ısmarladık, Allaha ısmarladık,/ Seni eski güzeUiğinle düşünebilirim artık,"... "Çahşmada şeklahr insanın en güzel rüyası!" 1920,1923 Ankarası... 1933, 1934 Ankara'sı!.. 1946'da ülke yönetiminde büyük kırılma... 1950'lerde daha büyük geri dönüşler... 1980'lerL Şimdiki yıllarda çok daha değişik bir Türkiye... Şimdi Ankaralı edebiyatçılan, ülkemiz edebiyatçılannı, daha çok özlem ve umut, bağımsızlıktan ve emekten yana daha zorlu, daha dirençli yıllar bekliyor. Bilime, akıl yoluna inanmış, gerçek Cumhuriyet ruhunu yaşayan yeni romanlar, yeni şiirler, yazılar, tartışmalar yazılmalı. Memduh Şevket Esendal'm Ayaşlı ve Kiracıları da Ankara üstünedir. İstanbul doğumlu Sevgi Soysal'm Yenişehir'de Bir Öğle Vakti romanı da öyle. Ankara'nın gecekondularını anlatan Toprak Kovgunları romanı da Kırşehir doğumlu Kemal Ateş'in... Bu yazarlar da gerçek Ankaralıdır. Başka yerden gelip bir dönem Ankara'da yaşayarak burada iz bırakan, aynı zamanda o kentten kendisi de çok etkilenen edebiyatçılanmız da var. Üsküp doğumlu Yaşar Nabi Nayır 19331946 yıllannda Ankara'da ekmeğini kazanırken çıkarmaya başlamıştır Varlık dergisini. Varlık, kişiliğini kazanırken böylece tam bir Ankara dergisidir. Günümüzün edebiyat sokağı Günümüzde ise, üç parçalı Konur Sokağı, edebiyatçıların en sık göründüğü yerdir. Bu sokak, tarihi, sevimli, canlı Mülkiyeliler Birliği binasıyla, giderek kültür sokağma dönüştü. Burada Turhan, Dost, İmge kitabevleri var. Çağdaş Türk Dili, Deliler Teknesi, Öykü Teknesi, Hece, Heceöykü, Kurgu, Ekin dergilerinin bürolan bu sokaktadır. Dil Derneği, Kanguru Edebiyatevi, Kurgu Kültür Merkezi de orada. Bir alt sokak olan Karanfıl'de Nâzım Hikmet Kültür Merkezi, onun biraz ötesinde Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi... Buralar Hüseyin Su... Bugünlerde ise 27 edebiyat dergisi yayımlanıyor Ankara'da... Ankara'da edebiyatı, edebiyatçılan andık. Ancak, şu iki roman, Ekim 201 l'de beni yeniden düşündürdü: Ankara, Ayaşlı ve Kiracıları. Ankaralı bu iki roman, ilginçtir, Cumhuriyetimizin o coşkuyla kutlanan onuncu yılmdan hemen sonra, 1934'te yazılmış... Özetle; Yakup Kadri, o romanı ve Ankara kenti için (gerçekte ülkemiz için) şöyle yazmıştır: "Kitabın birinci bölümünde belirtmeye çahştığım Milli Mücadele ruhundan hemen hiçbir iz bulamıyorum"... Esendal da, romanında, "düzene değilse de bü