Katalog

62 kültürsanat 28Ekim2011Cuma382 Cumhuriyetin 88. yılında varlık içinde yokluk... ŞEFIK KAHRAMANKAPTAN Yansımalar HasanAliYücelve Köy Enstitüsünde mandolin çalan çocuk... adece "gına " derslerinin yer aldığı Osmanlı döneminden, Türkiye Cumhuriyeti'ne geçişin kültürel anlamda en belirgin göstergesi, Atatürk'ün büyük duyarlılığıyla müziğe verilen önem ve eğitimde gerçek müzik derslerinin yer alabilmesi için yaptırdığı hamlelerdir. Ulusalcı yaklaşımı yerleştirmenin en önemli araçlanndan biri eğitimdi. 1924'te "Tevhidi Tedrisat / Eğitimde Birlik" kanunu yürürlüğe girdi ve bu yasayla "müzik dersi" de müfredat programma almdı. Artık çocuklann "gına getirmek" yerine ulusal ve uluslararası anlamda müzikle tanışmalan için tek eksik, müzik öğretmenleriydi. S Atatürk müziğe öncelik verdi Aslmda bu konu üzerinde Atatürk yeterince düşünmüş ve karannı çoktan vermişti. Ulusal ve yerel müziklerin geçerli tekniklerle çoksesleslendirilmesi, uluslararası sanat müziğinin eğitime temel olması için çalışılacaktı. Bu müzik eğitimi atılımının yapılabilmesi için çok önemli bir adım hemen atıldı. Atatürk'ün buyruğuyla, Cumhuriyet döneminde ilk kurulan eğitim kurumu "Musiki Muallim Mektebi/Müzik Öğretmen Okulu" oldu. Halifeliğin kaldınlmasından sadece sekiz gün sonra son adı "Makamı Hilâfet Muzıkası" olan imparatorluk orkestrasmm Musiki Muallim Mektebi'nin ilk binası... üyeleri, Ankara'da ilk konserini 11 Mart 1924'te eski Meclis'in karşısmdaki Milli Sinema'daveriyordu. Orkestra 27 Nisan 1924'te tümden İstanbul'dan Ankara'yataşınacaktı. Böylece Musiki Muallim Mektebi'nin öğretmen gereksinimi de hemen karşılanmış oluyordu. MMM 192425 Öğretim Yılı açılışmda ilk öğrencilerini alarak çalışmaya başladı. "Riyaseti Cumhur Musiki Heyeti"ma de şefı olan Osman Zeki Üngör'ün müdürlüğünde çalışan okuldaki öğretim ve gelişmeler Atatürk tarafindan düzenli olarak izleniyor, öğrenciler Çankaya Köşkü'ne götürülerek konser de veriyorlardı. Milli Eğitim Bakanlığı'nca smavla seçilerek yurtdışma eğitime gönderilen yetenekli gençler de, döndüklerinde MMM'de öğretmen olarak görevlendirilmişlerdi. Ekrem Zeki Ün, Cezmi Rıfkı Ersöz, Ahmet Adnan Saygun, Necdet Remzi Atak, Ulvi Cemal Erkin, okulun Avrupa'da eğitim almış ilk hocalan arasmdaydı. Atatürk, konuya verdiği önemi, MMM için özel bir bina yaptırılmasıyla da gösterecekti. Avusturyalı mimar Ernst Eggli'nin çizdiği proje ile, kısıtlı bütçe olanaklarma rağmen hızla bitirilen binanın konser salonunun duvarlannda kabartma olarak MMM harfleri bulunuyordu. Bu bina daha sonra konservatuvar olarak kullamlacak, 12 Eylül 1980 darbesi sonrası, Turgut Özal iktidarı döneminde, konservatuvar mensuplanmn yeterli tepkiyi göstermemesinin de yarattığı boşluk ortamında Mamak Belediyesi'ne devredilecekti. Günümüzde binanın dinsel amaçlı toplantılar için kullanıldığma bile tanık oluyoruz. Cermodern'in açılış töreninde Başbakan tarafmdan binanın müzik eğitimi ve müze amaçlı kullanılmak üzere Devlet Opera ve Ba lesi'ne devri konusunda söz verilmesine karşm, bugüne kadar hiçbir gelişme olmadı. İlköğretimde müzik yok 1924'te Cumhuriyetin ilk eğitim kurumu olan MMM'nin, günümüz akademik sistemi içinde dönüştüğü biçim, "Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik EğitimiAnabüimDalı"... İlk mezunlarmı 1936'da veren Ankara Devlet Konservatuvan, günümüzde Hacettepe Üniversitesi çatısı altında. Ankara'da devlet ve özel üniversitelerdeki konservatuvar ve müzik bölümlerinde çok sayıda genç yetişmeye çalışıyor. Orkestra sayısı Ankara'da dördü, yurt genelinde on beşi aşmış durumda... Ancak, ve Idil Biret ile birlikte... . İnönü, SunaKan ilk ve ortaöğretimde müzik eğitimine önem verilmiyor, seçime bırakılıyor, dersi almak isteyenler karşılannda öğretmen bulamayacakları için vazgeçiyor. Müzik yapılacak mekânlar Cumhuriyetin ilk yıllannda kazanılmış yapılar. Yenilerinin yapımı ya engelleniyor, yahiç gündeme getirilmiyor. Kurumlar var, onlann yeni dinleyici ve izleyicileri yetiştirilemiyor. Halk, ekranlardan verilen niteliksiz "eğlence "lerle oyalanıyor. Cumhuriyetin 88. yılmda, sağlam temelli bir kalıtm, niteliksel anlamda tüketilişinin giderek hızlanmasma tanık oluyoruz. Bu kalıtın oluşturulup bırakılmasmda büyük emekleri olan Kemal Atatürk, İsmet İnönü ve Hasan Âli Yücel'le çalışma arkadaşlannı minnetle anıyoruz.