Katalog

nkara 26 olitika 28Ekim2011Cuma382 'Cumhuriyetin yönetim merkezi Ankara'dır' ALIABALI İnönü başkanlığında 16 arkadaşının yasa önerisi ittifakla kabul edildi NKARA Ankara'mn başkent oluşunun 88. yılını kutladık. Yeni kurulan Cumhuriyetin başkentinin Ankara olmasına ilişkin Meclis'teki çalışmaları yine Meclis tutanaklanndan sizler için araştırdık. A Öneri İnönü'den Türkiye Cumhuriyeti'nin başkentinin Ankara olması yönündeki yasa önerisini Malatya Mebusu İsmet Paşa'nın başkanlığında 16 üye veriyor. 1923 tarihli yasa önerisinin gerekçesi özetle şöyle: "Riyaseti Celileye (Başkanlık makamına): Lozan Muahedesi'nin (anlaşmasınm) nıiitemmimlerinden tahliye protokolunun tatbikatı hitam bulmuş (sona ermiş) ve baştanbaşa ecnebi işgalinden kurtulan Türkiye'nin fiilen tamamiyeti tahakkuk eylenmiştir. Milletimizin en kıymettar mallarından İstanbulumuz Hilafeti İslamiyenin makarrı (merkezi) olan vaziyetini Alemi İslam içinde tahisan ve hasran (özellikle) Türk milletinin vesaiti müdafaasına mevdu olarak ilelebet muhafaza edecektir. Diğer taraftan Türkiye devletinin makarrı idaresi (başkenti) için Büyük Millet Meclisi'nde karar vermek zanıanı gelmiş tir. Bu devletin merkezini tayin için esas olacak mülahazat (diişünce) yeni Türkiye'nin makarrı idaresi (başkenti) Anadolu'da ve Ankara şehrinde intihabedilmek luzumuna anıiıdir. (Ankara'yı seçmek gereklidir)" Tek cümleden oluşan yasa önerisi şöyle: "Türkiye Devletinin makarrı idaresi (başkenti) Ankara şehridir." Layiha (tasarı) 10 Ekim 1923 günü ilk komisyonda aynen kabul edilerek Anayasa Komisyonu'na havale edilmiştir. Menteşe Mebusu Yunus Nadi Başkanlığmdaki Anayasa Komisyonu teklifi uygun görerek Meclis Başkanlığı'naverilmiştir. Meclis 13 Ekim 1923 günü saat 04.55'te Ali Fuad Paşa hazretlerinin başkanlığında, katip üyeler Haydar Rüştü Bey (Denizli) Falih Rıfkı Bey (Bolu) ile görüşmelere başlanmıştir. ler, "sözlerini tashih et (düzelt)" sesleri... Zeki Bey: Tashih edemem ne söylediğimi bilirim. Bir zamanlar hakanlarm yatağı, maarifin kıblegahı (milli eğitimin yönü) satveti İslamiyetin tecelligahı (İslamiyetin güçlü kuruluş yeri) bu zavallı şehrin kabahati neydi? Makarrı Hükümetin (hükümet merkezinin) yalçm kayalarda izbe ovalarda kurulmak asırlan çoktan geçmiştir. T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ Ctuıfaeşînciİçtima 13 Teşrimevvel 1339 Cumartesı Zeki Bey'e ABD'den yanıt Celal Nuri Bey (Gelibolu): Gümüşhane mebusu muhteremin sard ettikleri iğbirar kelimesini redder ve protesto ederim. Bir memleketin en ticaretgah olan şehrinin behemmehal merkezi hükümet olması katiyen lazım gelmez, örnek Amerika'nm makarrı (başkenti) Newyork değil Washington'dur. Efendiler zannolunmasm ki, Anakara şehri Türk devletinin makarrı (başkenti) olmakla biz İstanbul'u siyaseten, idareten, iktisaden terk ediyoruz. Tunah Hilmi Bey (Zon' guldak): Biraz maneviyata mağlup adamım. Yalnız İstanbul'da bundan böyle hilafet ne olacaktır? Benim kanaatim selefiniz (sadede gel sedalan) Meclis saltanati hilafetten ayırmakla, o kadar ulvi ve necip şey göstermiştir ki, şimdiye kadar alemi İslamda o derecede büyük karar verilmemiştir. Türk alemi İslama olan rabıtasını muhafaza ederek merkezi Anadolusu'na, Anadolu'nun göbeğine çekiyor (çekilmiyor sadalan) Makan hilafet ve makan saltanat... Mondcrecat İ. Zaptj sablk huîâsası 2. Smîler 1. îstanfoul Mbııau Alî Rızn Bovir.. Mâlulîni gazutm terfllıi lakkmdrkî Kanunmi sııreti tatibiklnr; dair Icra VkiJIeri Heyeti Rlyasetiııdcn snai takriri (6/13) 2. lstanî»ul Mebusn Alî R,ZR Bsjm; Şirketlcrde Tark nıemurfan isti'hdamı hakkmda Nafıa Vetâletir.den sua1 takriri (ö/22) 3. ZongiMa'k Mobusu Turıalı Hümî Bejin, Izrair'de üzüm ve inclr fiyatları hdkfanda iktisat Tekâletiaden sual tekrîrl (fî/19) 3. Hvrakı varida . , Teklifler 1. Ccmiyetior Kamınurnın beşinci madde.sihm tadiline dair Kiitahya Mebusu EM3h Beyln teklifi kamıııisî (2/1S9) ( 2, Ürfa Mebusu HÜSIÜV Bayln 15 Mayıs 1335 ten Mi'.lî Ordurıun bidayeti tcşefckillüne kadar muhtelif Cöphelerde! iyyanlann itfasmda bilfiil yararlık'arı görüSavfa 6X7 Icn iimeraTCaâbitanm bir deiaya mahaus amak üztrs terfihlne dair tekîîfi kanuruai (2/190) 3. • Orüu Me'busu Eecai Beyİn telsia tp'graf ve telsiz telefoıı tesisi hakkmda t.e!îl!fi kananlgl (2/191) 618 Mazbataîar 618 1. BHIis Mebusu R,=sul Beyin Atilai kasası mnhtaeîni zürraına verilen tohumluk esmannım affı takkmda teklifi kanuniskıin gayam müzalıere oldııpuna dair Lâyiha Enfttiaıenî mazbetası (2/181) 2. Lâzistan Mebusu Esad Beyin Luaistan lîvasmda fnıdık, portakal, limoıı, mandalina, çay, dut yetiştirilmesi hakkı'nda teklifi kananîsüiin şayanı müzakere olduÇuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası (2/182) 3. Merîıum Hasan Fehmı Paga zevecsi Hatico Şâycn Hanımm istîdasma dair Şcriye ve Evkaf Eneüıneııi mazbatası ı i Malatya •Metrasa tsnet Paşa ve rüfekasmın Ankara'nm merkezî Hükümet iUlZıszı hakkmda teklifi kammisi ve Kanunn Esasi Kncüıneni raazbstası (2/1S8) ( Öneriye muhalefet Meclis'te öneriye muhalefet de edilir. İşte tutanaklardan konuşmalar: Zeki Bey (Gümüşhane): Efendiler, Akdeniz ve Karadeniz'in iltisakında (birleşmesinde) hilkatin (tabiatin) meydana getirdiği bütün mahasin ve bedaiiyle (güzellikleriyle dolu) kainatm matmahi nazarı olan (toplumun imrendiği) o zavallı İstanbul şehrine iğbirannız (karşı olmanız kininiz) nedendir bilemem 'Ferid'leri yetiştiren zihniyet...' Besim Atalay Bey (Aksaray): Ankara, milli davamızda haleler (parlak ışık) dokuyan nurlu parlak bir muhittir. Bu zafer yıldızı Ankara'mn nursuz ve parlak gönüllerinde doğmuştur. Bu günkü İstanbul'un Ferid'lerini yetiştiren zihniyet devam ettikçe, burası tamamen dezenfekte edilmedikce oraya gitmek muvsfık (doğru) değildir. Biz burada tozlar içinde yaşanz. Mete'nin bir sözü vardır. Nerede bir Türk ya İtirazlar: "Ne iğbirare" sesleri, gürültü| şıyorsa, nerede bir Türk bayrağı sallanıyorsa orayı kalbinle seveceksin. Neyse biz burada tozlar içinde yaşanz. Buranın tozı pudradan daha güzel gelir. Daha sonra yeterlik önergesinden sonra görüşmelerin bittiği açıklanır ve Meclis Başkanı Ali Fuat Paşa Ankara şehrinin başkent olması ile yasanın "ittifakla" kabul edildiği ilan eder. Yasa "Kavanin Mecmuası"nm 13 Teşrinevvel 1339 (23 Ekim 1923) tarihli sayısının 27 sırasmda yayınlanarak yürürlüğe girer. 9 Teşrînievvel 1S39 Madâei Kanimiye Türkiye Devletinin mafcarrı idaresi Ankara şehrıdir. Çonmı Malatya Fcrid Eecai Ismeft " Ertuğrul Diyarbekir • Dr. Fikrat Zttlfi Maîatya Eütaiya Hilnıi . Seyti Brzunım Kastamonu Rüşdü Mâhir , Sîvas Erzdaeaîi Rasîm Sabit Kai'ahisarı Sahib Btırsa Mehmed Kâmil Necati Konya îstanbul Kâzrnı Hüsnü Ali Bıza '. i Bursa ilk Meclis... |^ K J\ A A. 1 \ Befet . .