Katalog

ve davranmayla birlikte insanın kendisini ve diğerlerini tanımasına yardımcı olur. Öğrencileri, beceri sahibi, tutarlı, anlayışlı, sahip oldukları imkânlarla dünyalarını genişletmeye çalışan, yaşama kendi düşünceleri ile katılan, cesaretli bireyler olma yolunda destekler. Dramatik etkinlikler, dramatik oyun, oyunlar ve doğaçlamalar, drama esaslı öykü, konu kaynaklı drama, sosyal rolleri içeren oyun, fen çalışması ve deneyleri içerir.” (34) YARATICI DRAMAYLA BARIŞIN SULARINDA... Dr. Tülay Üstündağ, “Yaratıcı drama bir bilgi aktarma ya da bilgilendirme süreci değildir. Her şeyden önce anlama, anlatım, yaratma ve beceriler bütünüdür. Bunların kazanılması ‘yapma ve uygulama’ ile gerçekleşir. Yaratıcı drama bunun için etkin durumda bulunan, katılımı gerektiren, öğrenen odaklı bir süreçtir.” (Dramaya Çok Yönlü Bakış, 31) Doç. Dr. Aysel Köksal Akyol da haklı olarak “Dramada sonuç değil sürecin önemli olduğu”nu vurguluyor. (Okulöncesinde Drama ve Tiyatro, 67) Aynı kitapta Doç. Dr. Belma Tuğrul ise yaratıcılık dediğimiz her ne ise bunu dürtmeye girişiyor bir güzel: “Yaratıcılık, ortak birçok özellik içeren şeyler içersinde, farklı olanı keşfetmektir. Yaratıcılık, anayoldan ayrılma cesaretidir. Yaratıcılık bizim içimizde, onu ortaya çıkarmak elimizde.” (199); “Biz burada başarı ya da başarısızlıkları yarıştırmıyoruz. İşimizi kolaylaştıran özellikler var. İşimizi neler zorlaştırıyor? Bunları görmek önemli. Drama bize bu şansı veriyor. ‘Dene, gör, düzelt.’ Hep deneme şansınız var.” (201) Deneme şansı varken savaşmak niye? Tülin Sağlam’ın bildirisine dönüyorum yeniden: “Drama bireyin gelişimine katkısının yanı sıra, özellikle barışı sağlamada önemli bir araçtır kanımca.” “Çağımız insanı için bu beceri hiç olmadığı kadar önemlidir. Zira artık toplumlar, farklı dil, din, kültür, ırk ve anlayıştan gelen insanlardan oluşmaktadır. Bu insanların bir arada yaşama kültürünü kendiliğinden geliştirmeleri oldukça zordur. Öyleyse biz eğitimcilere düşen önemli görevlerden biri drama gibi değerli bir aracı bunun hizmetine sunmaktır diye düşünüyorum.” “Drama bir karşılaşma, farkına varma ve iletişim kurma alanı. Yeni insanlar, farklı kişilikler, yeni davranış ve tutumlar, farklı kimlikler, farklı kültürlerle karşılaşma ve tanışma alanı. Bu alandaki karşılaşmalar bir yandan yaşamın ciddiyetini taşırken bir yandan da oyunun güvenli ortamında gerçekleşir. Bu güvenli ortam bize korkmadan, çekinmeden kendimizi ortaya koyma, karşımızdakine açma ve dolayısıyla birbirimizi anlama, anlaşma, olanağı sunar. Hem kendimizi hem karşımızdakini tanırız; yakınlaşırız; yakınlaştıkça önyargılarımızın farkına varır; fark ettikçe onlardan kurtulabilir ve sağlıklı bir iletişim ortamına kavuşuruz. Yaşam ciddiyetindeki karşılaşmalar bize burada edindiğimiz deneyimleri gündelik yaşamlarımıza taşıma şansı da verir.” DRAMA LİDERİ Mİ, DRAMA REHBERİ Mİ? Yukarıdan bu yana sıralayageldiğim verilerin ardından yaratıcı dramada küme çalışmalarının, bir liCUMHURİYET KİTAP derlik bağlamında mı yoksa rehberlik kavrayışına dayalı olarak mı yönlendirilmesi gerektiğine geçeyim istiyorum biraz da. Dil Derneği’nce yayımlanan Türkçe Sözlük, “lider” sözcüğü için, “Yönetimde yetke ve etkisi olan kimse, önder”; “rehber” (kılavuz) sözcüğü içinse “Birinin doğruyu bulmasına yardımcı olan, yol gösteren kimse ya da şey” açıklamasını getiriyor. Bu çerçevede, şunca zamandır kullanılan “drama liderliği” kavramını yoksayacak değilim elbette, iyi de bunu tartışmaktan ne alıkoyabilir beni? Sözcüğe sımsıkı yerleşmiş “yetkelik” olgusundan arındırılabilir mi liderlik? Arındırılamazsa, “yaratıcı” bir çalışmada bunun işi ne? Yönetmen ya da öğretmen değil ki drama kılavuzu. Eğer psikodrama yapılsaydı, böyle bir yetkelik zorunlu olabilirdi belki, ama yaratıcı drama çalışmasındaki kılavuzun yetkeliği nasıl açıklanabilir sizce? Hoş, yaratıcı drama alanında düşünce üreten herkes, “lider”in “rehber”liğinden, gelişime açık olacağından söz ediyor andığım kitaplarda. Örneğin Ayşe Okvuran, “Drama demokrasi bilincini geliştirmelidir” (Türkiye 1. Drama Liderleri Buluşması, 88) deyiveriyor ahlaksal açıdan drama rehberine yaklaştığı bildirisinin bir yerinde. Oysa kılavuz (rehber), yetkelik taşımaz bana sorarsanız; alanın sınırlarını gösterir, yol haritasını çıkarır, o kadar. Ama lider, yapısı gereği buyurgandır. Bu buyurganlığın yaratıcılık gerektiren bir çalışmada, diyelim sanatsal üretimde, örneğin oyunculukta sanatçıya katkısından söz edilebilir belki, ne ki yaratıcılık sürecinde, bir yetkenin buyurganlığıyla küme üyelerinin özgür istençlerinin her kezinde örtüşeceği savlanabilir mi hiç? “Drama, halkın afyonudur” savsözüne bir kez daha dönebiliriz bu noktada. Örneğin Kuran kurslarında yapıldığı söylenen eğitimin bir beyin yıkama olduğu, hatta bunun için dramadan özellikle yararlanıldığı bilinmiyor mu? İyi ama yaratıcı drama beyin yıkama yöntemi değil, beyin geliştirme, düşünce üretme, yaratma gereci. Adına beyin yıkama kuruluşları diyebileceğimiz Kuran kurslarındaki eğitimde kimlerin liderlik yaptığını toplum çok iyi biliyor! Dramadan artık toplumun pek çok kesimi, pek çok alanda yararlanıyor. Askerlik eğitiminden çıraklık eğitimine kadar, ama bu eğitimlerin hiçbirinde katılanların yaratıcı kişilikleri dikkate alınmıyor, tam tersine birbirine benzer, birbirine baka baka kararan insanlar kopyalanıp çoğaltılmaya çalışılıyor. Yaratıcı dramanın hedefi özgür bireyler yaratmak değil mi peki? Tüm dramacılar, yazıyla, sözle, uygulamayla konuyu tartışıyor aralarında. Ben de bir kıyısından katılmış oldum buna. Oluşum Drama Enstitüsü’nün doğrudan kendisi bile bir yaratıcı alan çalışmasına örnek bana göre! Bu çerçevede Naci Aslan, Oluşum Tiyatrosu’ndan Oluşum Drama Enstitüsü’ne giden çeyrek yüzyıllık emeğiyle gerek tiyatro gerekse drama tarihimizde, bilincimize kazınmış olmalı! İki hafta sonra Çağdaş Drama Derneği’nin yayınlarına göz atarak da sürdüreceğim konuyu. 10 Ekim Ulusal Drama Gününüz kutlu olsun! ? 870 SAYFA 33 SAYI