Katalog

O K U R L A R A Feyza Hepçılıngırler, dergımızın sondan bır öntekı sayfasında Turkçe üzerıne yazılarım "Turkçe Gunluklerı" adıyla aktanyor Hepçılıngırler bu yazüardan bır seçmeyı "Yıldızların Suya Dokulduğu Turkçe Gunluklerı" adıyla yayımladı Turkçeye gonul verenlenn ve Turkçeyı gerçekten öğrenmek ıtteyenlenn es geçmemesı gereken bır kıtap, Hepçılıngırler'ın kıtabı Kıtap uzerıne Hepçılıngırler'le konuştuk Orhan Kemal'ın tum yapıtları şımdılerde Epsılon Yayınalık tarafından yayımlamyor Bu sayımızda, Orhan Kemal'ın oyunlanna ılışkın bır yazı sunuyoruz sızlere Nıhat Taydaş, Kemal'ın tum oyunlarını elınızın altına getırıyor Aysel Özakın uzun yıllardır yurtdışında yaşayan bır yazarımız Yenı kıtabı "Guzellık Acısı" uzerıne Gultekın Emre bır soyleşı gerçekleştırdı Özakın'la "Bartleby ve Şurekâsı" Enrıque VılaMatas'ın ılgınç bır yapıtı Yapıt, yazmayı duşleyen, yazan, yazmanın anlamını sorgulayan ve okumayı seven herkesın kıtabı olmaya aday Şukran Yucel, Matas'm bu yapıtını değerlendırdı Hasan Alı Toptaş, edebıyatımıztn uzennde en çok konuşulan yazarlanndan bırı Yenı kıtabı "Uykuların Doğum" uzerıne Toptaş'la bır soyleşı gerçekleşttrdık Bol kıtaplı gunler' "Uc Köşeli şapka" 1800lü yılların başından Endülüste geçen komik bir geceyi anlatıyor. Alarcon ilk iki bölümde öyküye çok genel bir bakışla yaklaşıyor. ilk bölüm o yılların askeri ve siyasi havasını, ikinci bölüm ise zengin ve yoksulların gündelik yaşamlarını nasıl sürdürdüklerini anlatarak başlıyor. Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Üç Köşeli Şapka Alarcon ilk ıkı bolumde oykuye çok genel bır bakısja yaklaşıyor İlk bolum o yılların askeri ve sı yası havasını, ıkıncı bolum ıse zengin ve yoksulların gundelık yaşamlarını nasıl surdurduklcrını anlatarak başlıyor Genel havayı soluduktan sonra yazar ınce de taylarla roman kahramanlarını anlatmaya başlıyor Alarcon alaycı ıfadelerle Na poleon'un da sımgesı halıne gelen bır şapkayı kullanmayı sec, mış romanda Bonapartc hakkın da şovalyelık oykulen anlatan Is panyollarla alay etmekten gerı durmamış "Bonaparte bır masal kahramanıymış gıbı en ufak bır korku ya da endışe belırtısı gos termeden ona ovguler duzmuş ve onun adını tılsımlı bır sozcuk muş gıbı anmışlardı Bır gun Bo naparte'ın aklına duşup de volu nıı buraya da çcvırebıleceğını, Fransa, Italya, Almanya vc dığer ulkelerde yaptıgı butun /alımlık lerı burada da vapabılcceğı akıl larının ucundan ge^ırmemı^ler dı " Boylesı bır Bonaparte havran lığı ulkenın yonetıcılerını onun gıbı gıyınmeyc, ona oykıınnıevt ıtmış 'Uc. Koşelı Şapka' bovle bır yerel yonetıcının etratında gelışcn olayları anlatıvor mak, kapının kılıt delığınden ya tak odasının ıçını gozlemek gıbı komcdılerın sıklıkla kullandıkla rı mal/emelerı Alarcon da c,ok yerınde kullanmış Ayrıta komık bıra/ aptal ve anlama kıtlığı olan hızmetkâr karakterlerı, ahlaklı ve soylu kadınlar, yagcı yardımcılar, kotu nıyetlı polıtıka cılar ve dıgerlerının hepsı Sha kcspeare komedılerınden, Cha ucer oykulerınden tanıdık kışıler 17 ve 18 yu/yıl komedılerınde ozellıkle çok kullanılan kılık de ğıştırme tenıası burada da oyku nun can alıcı noktasına yerleştı rılmış lnsanların gıysılerınden soylu, varlıklı ya da mevkı sahıbı olduklarının anlaşıldıgı ^ağlar ol duğu ıçın bugun ınandırıcılığı kalmamış olsa da bır pclerın gı yıp efcndısımn yerıne geçen hız metkarlar ve crkek kılığına gıren kadınlar eserın en dramatık nok tasında gerçeklerın ortaya dokul mesı ıçın doğru bır seçım gıbı gorunuı Aslında maskelerın kullanıldı ğı butun karnavallar, kışılığın dı şında yenı bır o/gurluk alanı ver dıklerı ıçın sanatsal anlamda çok onemlıdııler 15 ve 16 yuzyıllar da maskcler ve kılık değışımı o/ellıklc 'Soytaıı Bayramı' adıy la bılınen karnavallarda kullanı hrdı kılısc lııyeraışısının alt ba samaklarındakılerın papa vc kar dınalltr kılığına gırıp kılıse alış kanlıklan ve du/enıyle alav ede bıldıklerı tek gundu bu Tum karnavallarda olduğu gı bı, bu gecelerdc de tum yaşamsal gerçekler askıya alınır ya da gor mezden gelınırdı Bır bakıma gerçeklerın tersıne çevrıldığı, uşaklann cfendı olduğu, erkeklcrın kadın kılığına gır dıgı bır eğlence başlaıdı Tersıne çevrılen gerçeklık herkesın eşıt olmasını (bır gunluk bı le olsa) sağladığı gıbı, bu zaman îçınde soylenen ya da yapılan hıçbır şey, gerçek yaşama dondukten sonra suçlama nedenı olmazdı bu da her şeye ı/m verılmesı anlamına gelıyor du 20 Aralık 1823 akşamı Vıyana tıyatrosun da Helmına von Che/y adında bır yazarın piyesının promıyerı var dı O gecekı sahnelemenın ar dından oyun oylesıne ağır eleştt rıler aldı kı, ertesı akşam ıkıncı ve son ke7 perde açtığında salon neredeyse boştu, eser hakkında kotu haber tum Vıyana'y<> yayıl mıştı Başansızlığın ardında met nın kotu tutarsızlığı ıle provala rın yetersızlığı gosterılıyordu, fa kat eleştırmenlerın ortak goruşu eserın sahne muzığının çok gu/el olduğuydu Bııgun hâlâ bırılerı ya/ar Helmına von Lhczy'nın adını anıyorsa, bu Fran/ Schu bert'ın eser ıçın besteledığı mu zık ya da dığer daha a/ onemlı lıbrettoları sayesındedır Ba/ı eserleıın unuuılmama nc denı başka bır sanatçıya esın kaynağı olabılmeknnde yatar Orneğın "Carmen operasını Georges Bızet bestelemeseydı tutun saran Çtngene kı/ın oyku sunu kaç kışı bılırdı1 Lmınım Bı zet bu konu yerıne başka bır lıb retto seçseydı Prosper Merı mec'nın yarattığı Carmen asla bu une kavuşama/dı Geçenlerde "Uç Koşelı Şap ka" adlı romanın Turkçc'ye çevrıldığını gorunce, sevdığım Manucl dc Falla'nın aynı adlı dans muzığınden dolayı hemen mcrak edıp okumaya başladım Daha once hıç okuma fırsatırn olnıayan eserın ya/arı Ispanyol Pedro Antonıo de Alarcon'u (1833 1891) tanıma fırsatım ol du bunları tluşunduruyoı okuıa Fakat sanırım romanın en hoş yanı, guzellıklerı tum canlılığı de anlatmasında "yaşama sevıpcıyle dolu bır kadından daha guçlu bır şey olabılır mı şıı dunyadd'' Zındelık, sağlık, neşe akıyordu Senore r rasquıta'dan ( ) yaptığı her ış, onun elındc bır senfonı nın melodıltrıne donuşurdu ( ) bır de şarkı soylcrken, dans ederken, gıtar ve kastanyct çalar ken, oyunlar ovnarken gormelıy dını/ Adeta ışıltı saçardı " Anlatılan bu guzellıklerı va/ar yıyeccklcılc daha ıştah kabartıcı hale getırıyor "Senore Frasqu ıta nın guzel ayaklarıyla yenı mahsul u/umlerı ezcrek şarap' yaptığını ve değırmene gelen ko nuklara en guzel yemeklenn sunulduğunu, macera romanların da rastladığımız bır goz alıcılıkla anlatıyor "Mevsımınegore elın de ne varsa ıkranı ederdı Yeşıl fasulye, kıra/ vışne, taze marul ozellıkle ekmek hamuru ve zev tınyağıyla yapılan makarnanın yanında çok ıyı gıderdı kavun, uzum, kışın patlamış mısır ya da kozlenmış kestane, badem, fın dtk ve çok sık olmasa da ozellık le soğuk akşamlarda ıçerde tat lı tath yanan ocağın başında ev yapımı şarap, tatlı çorekler, tereyağlı kek " Tenscl hazları one çıkaran bu tur romanlarda renklı anlatımlar hıç de kuçumsenmeyecek dıl be cerısı gerektırır Alarcon bunu başaran ya/arlardan bırı Gerek sız hıçbır detaya yer vermeden, tum onemlı unsurları toplayıp ortaya nefıs, kuçuk bır roman çı kdrmış Çevırmen de hıçbır şey eksıltmemiş, hatta katmış bu gu zel anlatıma ve boylece ortaya çok sevımlı bu kıtap çıkmış • asu@yazinsanati.com Ûç Köşeli Şapka / Pedro Anto nıo dc ALırum I çcv Çağrı Atu man / Yerdenız Yaymlart / 2005 / 162 sayfa SAYFA 3 SEVİMLİ BİR KOMEDİ Alarcon'un eserı duşunduru cu, derın ya âa etkılevıcı değıl ama o donemın eğlendırmek amacıyla yazılmış eserlerınde go rulen tum hoşluklara sahıp Kılık değıştırıp ^evredekıler aldatmak, komık pozısyonlarda saklanıp konuşulanlaıa kulak mısahrı ol TURHAN GUNAY emaıl' cumkitap@cumhuriyet.coin.tr BİR DÖNEMİN RESMİ Pedro Antonıo de Alarcon yazar olarak dıkkatlerı ilk baş larda polıtık ya/ıları ve Ispanya Fas savaşındakı muhabırlığı ıle çekmış On yedı yaşında yazmaya başlayan ve neredeyse yaşamının tamamını yazarak geçıren bır yazar olmasına rağ men, bugun "Uç Koşelı .Şapka" dışında eserlerı pek bılınmez ve yayımlanmazlar Bu eserın dı ğerlerınden sıyrılıp unutulma masının nedenlerınden bııı mutlaka Manuel de rallu'nın bu eserden csınleneıck dans mu/ığı bestelemış olmasıdır 'UçKoşelı Şapka" 1800 lu yılların başında rndulus te gc çcn komık bır geceyi anlatıyor Pedro Antonıo de Alarcon ImtlyazSahlbl Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuk : Cenel Yayın Yönetmeni Ibrahım YıldızoYayın Yönetmeni Turhan Gunay 0 Sorumlu Mudur Mehmet Sucu o Görsel Yönetmen DilekAkıskalı o Yayımlayan Yeni Cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A ş Baskı Ihlas Gazetecılık A ş 29 Ekim Cad No 23 Yenlbosna Istanbul o Idare Merkezı TurkocağıCad No 3941 Cağaloğlu, 34334 Istanbul, Tel 0(212)512 05 05 ^ Cumhunyet Reklam Cenel Mudur özlem Ayden / Reklam Muduru Eylem Çevik Yerel surelı yayın < Tel 0 212 512 47 78 512 48 30 Faks.0 212 5138463 C U M H U R İ Y E T KİTAP KITAP İŞTAH AÇICILAR Karnaval gele neğının edebıyat ve tıyatro uzerın dekı etkılerı derın araştırmaların ko nusu olabılır Bu roman yarattığı karnaval havasıyla S A Y I 8 17