Katalog

TEKIN YAYINEVI TUYAP AB'ye Avrupa'dan Türk Bakışı . SALON 3 403B , Tiyatrosu (DAST) da 1976 yılında oynamıştır. Oyun, Erkan Yücel'in (19451985) yönetiminde sahnelenmiştir. "Eskici ve Dükkânı" Orhan Kemal'in sahncyc taşınan üçüncü oyunu, Eskici Dükkânı'dır.. Yazarın "Eskici ve Ogullan" adlı romanından sahneyc uyarladığı oyun için "Bütün Oyunları2" başlıklı kitapta şu bilgilcr sunulmuş: "ESKİCİ DÜKKÂNI, ilk kez Ekim 1968'de Ankara Sanat Tiyatrosu'nda oynanmıştır. Yönetcn: Giiner SÜMER Dekor: Osman ŞENGEZER" (S.88) Frof. Metın And, "Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu" başlıklı dev yapıtında; Eskici Dükkânı'nın "AST'ta 1969'da, Ordu Belediyesi Karadeniz Tiyatrosu'nda 1976'da oynandığını" yazmış. (Oynanmış Oyunlar Dizini, s. 644.) Tahir Özçelik'in satırlarını okuyalım: "1969 yılı gerek Orhan Kemal, gerekse ailesi bakımından biraz daha soluklanma fırsatını verecek bir yıl sayılabilir. Nitckinı 1969 ocak ayında ycniden bakıma alınan değerli yazarımız, artık zor günlerin eşiğindedir. Bu sıralarda öncekiler gibi yıne cski bir romanına, on yıl bnce Diinya gazetesinde tefrika edilen 'Eskici ve Ogulları'na dayanarak oyunlaştırdığı 'Eskici Dükkânı'nın AST'da provaları ilerlemiştir. 15 mayıs perşcmbc gecesi, Güner Sümer'in rejisiyle ve Osman Şengezer'in dekorlarıyla ilk temsil vcrilir. (...)" (Ölümünün 12. Yılında Tiyatro Yazan Olarak Orhan Kemal ve İlk Dönem Oyunları) Asım Bezirci'nin, Sevda Şener'in kaynaklar'da andığım kitaplarında ve Şükran Kurdakul'un "Çağdaş I ürk Edebiyatı4" başlıklı üruniınde de 'Eskici Dükkânı'nın sahneye konuş tarihi: 1969. "Bütün Oyunları 2" de, 'Eskici Dükkânı'nın ilk oynanış tarihi olarak açıklanan "Ekim 1968" bilgisi yanlıştır. Eskici Dükkânı, cleştirmenlerce başarılı bulunmuştur. S. Günay Akarsu (19331982), oyuna ilişkin şunları söyler: "(...) Dedesınin zengin konağında yaşadığı parlak günleri gitgide arkada bırakıp, yoksulluğun batağına saplandıkça bunalımı artan 'Eskici' içinde bulundukları yoksulluktan pek fazla rahatsız olmayıp da fabrikada, tarlada çalışmayı çevrenin sapmış deger yargıları gereğince şerefsizlık sayan, bu arada başına taş düşse gelininden bilen karısı, oğulları, kızları, komşuları, kısaca oyunun bütün kişileri bizı en az bir yanımızdan yakalıyor. Bütün kusurlan, bütün bilgisizlikleri, bütün bilinçsizlikleriyle onları tanıyoruz, seviyoruz. Onlar bizden çünkü. Daha doğrusu biz onlardanız. (...)" (Milliyet, 11.9.1969) ne saglık, çok iyi olmuş, tam benim düşündüğüm gibi almışsınız Murtaza'yı... " diye mektup yazarak teşekkür ettiği Murtaza değudir. Bu Murtaza, Orhan Kemal'in "değerli tiyatro adamı, dostum Ulvi Uraz'la sıkı bir çalışma birliği kurduk" sözleriyle anlattığı, ortaklaşa yaratılan Murtaza'dır. Ulvi Uraz Tiyatrosu'nun yorumladığı Uraz'ın yönettiği Bekçi Murtaza'nın, Orhan Kemal'i mutlu etmediğini; Samim Kocagöz'e yazdığı mektuptan anlıyoruz.: "(...) Tiyatroculardan yakınıyorsun. Haklısın. Tiyatro sanatını da yozlaştırmak için hatırı sayılır bir çaba var. tçine girmediğin bir bakıma isabet oluyor. Yerli film piyasasının ne kadar hafif senaryocusu varsa hemen hemen hepsi tiyatro oyunları piyasasında. Yerli filim senaryolarının düşün'den uzak, paldır küldürlüğü şimdi tiyatro alanına aktarıldı gibi bir şey. Bizim bildiğimiz sanat, ister tiyatro, ister sinema, ister şiir, hikâyc, roman, resim, müzık ne olursa olsun, güçlü bir dünya görüşüne dayanan bir temel üzerinde gelişir. Bu kural bizde en çok sinema alanında iflâs etmişti. Edebiyat hemen hemen dışındaydı bunun. Şimdi edebiyat da sıraya girdi, ti Baha Güngör, kitabında kara yağız Türk delikanlısı ile sarışın Alman dilberinin öyküsünü kaleme almıyor. Sadece alışılmışın dışında bir bilgi birikimi eşliğinde, yaşanmışlıkları usta bir dille kurgulayarak mutlaka okunması gereken bir kitabı imzalamış oluyor... Cumhuriyet: Güngör eline kalemi almakla iyi yaptı. Kitabında özellikle Avrupa konusunda güzel ayrıntılar ve perde arkasına bakışı var. Türkiye'yi, insanlarını ve Alman tarafındaki önyargıları karşı argümanlarıyla dile getiriyor. Der Spiegel: Güngör Türkiye'yi kendini beğenmiş birtavırla savunmuyor, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliğinin önemini vurguluyor ve Türkiye'yi, islamiyet ile Demokrasi arasındaki sentezi başarıyla uygulayan bir ülke olduğunu açıklıyor. Bonn GeneralAnzeiger: Güngör, kitabında esprilerle olduğu kadar bilgisiyle de iki toplum arasında ne kadar çok önyargı olduğunu ve birbirleri hakkında* ne kadar az bilgi sahibi olduklarını açığa çıkarttığı kadar, Türkiye'nin AB tarafından geri çevrilmesinin tehlikelerini de dile getiriyor. DPA (Alman Haber Ajansı) "Bekçi Murtaza" 1952'de roman olarak basılmış olan Murtaza, ilk kez 19 Eylül 1969'da "Bekçi Murtaza" adı ile Ulvi Uraz Tiyatrosu'nda oynanmıştır. (Bkz. Ölümünün 12. Yılında Tiyatro Yazarı Olarak Orhan Kemal ve tlk Döncm Oyunları, Tahir Ozçelik / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, Metin And, "Oynanmış Oyunlar Dizini" bölümü, s. 629) Bekçi Murtaza, yazarın görebildiği son oyunudur. Ulvi Uraz'ın yönettiği Bekçi Murtaza, 196263 yılarında Orhan Asena'ya "Eli TEKİN YAYIN DAĞITIM SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. Ankara Cad. No: 43 Tel: 0 212 512 59 84 527 69 69 Cağaloğlu / İSTANBUL www.tekinyayinevi.com • email:info@tekinyayinevi.com yatro da. Ulvi Uraz, belki de haklı olarak, MURTAZA'yı az kişili bir oyun hâline getirdi. Az kişili, tek dekorlu falan. Bu, Murtaza'nın bir oynanış biçimi. Oyle sanıyorum ki, Murtaza, gelecek yıllar yeniden ele alınacak tiyatro olarak. Hattâ sinema süjesi olarak. (...)" (Orhan Kemal'den Samim Kocagöz'e, Milliyet Sanat Dergisi, sayı: 312,26Şubat 1979, s. 15. Mektubun yazıldığı tarih: 20 Aralık 1969. Mektup, dergide ilk kez yayımlanmıştır.) Metin And'dan öğrendiğimize göre, Orhan Asena'nın uyarladığı yapıt; "Murtaza" adıyla Devlet Tiyatrolarında 1978 ve 1979'da sahnelenmiştir. (Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, "Oynanmış Oyunlar Dizini" bölümü, s. 671.) Orhan Asena'nın uyarladığı Murtaza, en son Ankara Devlet Tiyatrosu'nca hazırlanarak, Küçük Tiyatro'da 20022003 döncminde sahnelenmiştir. (Ankara'da Murtaza'nın ilk gösterimi: 11 Ekim 2002 Küçük Tiyatro.) Orhan Kemal, Murtaza'yı 1965'in Aralık ayında senaryolaştırmıştır... Tunç K İ T A P SAYFA 12 C U M H U R İ Y E T SAYI 8 1 7