Katalog

Şiddetli deprem zeminden çok bina ayrımı yapar! Prof. Dr. Mustafa Erdik İstanbul'da yapılması gerekenler ve yapılmayanlar konusunda görüşlerini açıklıyor... . Soru: îhaleye çıkarttı$ınız deprem erken uyan sistemlni anlatır nuıınız? Erdik: Projenm tam adı' Erken mu dahale ve erken uyan sıstemı djr Bınncı kısmı olan erken mudahale sıstemı daha çok bır deprem olur olmaz dakıkalar mertebesı ıçerısınde istanbul'da meydana gelen hasarın yerını ve buyuklugunu tespıt edıp belırlı makamlara anında haber ulaştırmayı ve acıl yardım kurtarma teşkılatının dogru ve saglıklı bır şekılde uygun yerlere sevk edılmesını amaçlıyor > Projenın daha çok araştırma amaçb olarak goturecegımız ıkıncı kısmı ıse bızım erken uyan dedığımız ozellığıdır Bu da dunyada kullanılıyor Fakat îstanbul ıçın çok fazla uygulaması olması zor bıraz Çunku îstanbul ıçın uzakta olan depremlerı belkı 1520 sanıye onceden haber verebüırsınız Fakat îstanbul u etkılemesı duşunulen buyuk depremı onceden haber vermek 567 sanıye mertebesındedır Bızım amacımız ılk once saglıklı olarak bu erken uyan sınyalını çıkartabılmek Daha sonra boyle bır erken uyan sınyalının varlığını haberdar edıp degışık kurullarda bunlann kullanılmasını saglamak Soru: Örneğin bu erken uyan sinyali nerede kullanüır? Erdik: Mesela îstanbul da deneysel amaçla çalışan en az benım bıldığım 2 tane nukleer araştırma merkezı var Bunlar operas yonu durdurur îstanbul da krıtık kımyasal malzeme ureten kntık pro ses yapan fabrıkalar varsa bunlar durur Beüa bır takım yıne krıuk tesıslerde yangın sondurme alarmları devreye sokulur Ve bazı bolgelerde belkı elektrık kesılır Mumkun oluyorsa gaz basıncı duşurulur Soru: Bu sistem neleri kapsıyor? Erdik: Ikı sistem bırbırınden farklı tabu Erken mudahale sıstemı îstanbul un metropolıtan bolgesı ıçınde degışık yerlere yerleştırecegımız bızım kuvvetlı yer harekeü kayıt cıhazı dedığımız cıhazlar kı bunlardan yaklaşık îstanbul da 80 tanesını yerleşürecegız orneğı bızım 24 saat gırebılecegımız karakol gıbı yerlere Bunlar devamh olarak hergun bellı bügüer saglayacak Bunlar bır de deprem anında kaydettıgı bılgüen otomank olarak buradakı bır merkeze aktaracaklar Ve ekranda Istanbul'un neresınde yer hareketının meydana geldıgını goreceğız Istanbul'un ıçındekı yer harekeu dagüımını çıkartugımız zaman Istanbul'dakı yapılann davranışından hareketle kentın neresınde ne kadar hasar olabüeceğını belırleyecegız Otoma uk olarak ekranda olacak Bu ekranlann ay nısı gerek Beledıyenın gerek Valılıgın gerekse dıger sıvıl acıl yardım kurtarma merkezlennın hepsınde olacak kı dogrudan dogruya bunlar gereklı yerlere gerekh zamanda ulaşabüsınler Soru: SİBtemin ikinci kısmının görevi nedir? Erdik: Ikıncı kısmı tabu o zaman depremın kaynağına gıtmemız lazım istanbul'da deprem kaynağına en yakın yerler Prens Adalan'nın guney kısımlandır Buralara kuracagımız ve devamlı yayın yapacak cıhazlarla orda bellı bır ıvme hareketıru saptayacagız Bu hareketm îstanbul un derafi yaparak alt yapısının çıkarülması mum kun Yaru bılımsel olarak venlenn çok yonlu kullanımlan da var Soru: Depremde öncelikle korunacak olan nedir? Erdik: Depremden sonra ıkı şeyı yenne koyamazsınız Insanlann canını ve tan hı eserlerı Insanlann canının korunması sosyo ekonomık bır olaydır Yam olaya makro boyuttan bakngımız zaman hukumeu devleü ve netıcede ıdareyı ılgüendıren bır olaydır Bugun bır yapıyı tamır takvıye etmek ıçın herşeyı büıyoruz kuvvetdaha yogun bır şebeke kurulur butun en kuçuk depremın mekanızması çıkarnlır yerı çok hassas tahmın edılır Aynı zamanda jeofizıkle ılgılı olarak guneyden kuzeye hakıkaten çok derın sısmık kesıtler yapılır Bunlar mumkun ama mutlak olarak bakarsanız ve bana sorarsanız geregınden fazlası yapılmıştır artık yapılması gereken ışler daha çok muhendıslere donuk ışlerdır Daha çok mevcut altyapı bınalann tamırı vb Soru: Tasal kosullar depreme karfı zaücadelede yeterli mi? Erdik: 3 tane kanun var degışmesı • • • • Bu haliyle hastaneler depreme dayanamaz. Asma köprülere bir şey olmaz. Ama çevre yolu köprüleri tehlikede. Binaların yarısının yıkılma tehlikesi var. gereken bır tanesı Imar Kanunu oburu thale kanunudur Uçuncusu de Afet kanunu Imar yasası çıkanldı Bu arada yenı yonetim kontrolune uygun esaslar beurlendı Bunlar çok lyı geüşmeler Şu ana kadar daha çok yapılanlar geçmış depremın yaralannı sarmaya çalısmaktır Emınım kâgıt uzennde çok çalışmalar yaÇcvr* yolu vfyadttkleH ne kadar güvenllT pılıyor ama ben somut sıstematık bır ornek gormuyorum Mesela îstanbul dakı hastenelenn koprulenn tarrur çalışmalan var Bunlara başlanmadı Soru: 7.4 bttyüklüffünde bir deprem olsa tstanbul'daki yollar ne olur? Erdik: îstanbul a benzeyen depremlere maruz kalan 2 şehır var Bu" tanesı Los Angeles oburu de Kobedır Her ıbsınde deprem bızım îstanbul da bekledıgımız depremden daha kuçuk ıdı Her ıkısı nın de yol şebekesı çoktu Istan bul un yol şebekesının çokmemesı ıçın ben çok fazla neden gormuyo rum Ozellıkle E5 karayolu uzennde olan vıyaduklenn bır kısmı daha oncekı şartlara gore yapılmıştır Deprem hattına çok yakınlar ve bunlarda hasar beklenmesı gayet normaldır Soru: Evlerin durumu ne olur? Erdik: lzmır ıçın yaptıgımız masterplanda gorduk kı şıddetı 9 olan yerlerde yaklaşık olarak bınalann yuzde ellısı kullanılmaz duruma gelıyor Kuzey Anadolu Fay hattının urettigı buyuk depremlerde yakın yerlerde şıddet 10 bıraz daha uzak yerde şıddet 9 dur O bakımdan şehırde bınalann yuzde ellısını kayıp edecegız Soru: Kayıplar ne kadar olabilir? Erdik: Geçmış depremler bıze gosterıyor kı kullanılmaz duruma gelen her lendırmek ıçın Ama bu sıstemın îstanbul gıbı 700 bın kusur bınanın oldugu bır yerde nasü uygulanacagını bılmıyoruz Bu da ışın sosyo ekonomık boyutunu ortaya çıkanyor Soru: Kuvvetli yer hareketi ci gışık yerlere ulaşması 5 6 7 sanıye merte besındedır Bu hareketi on uyan olarak acıl yerlere verebüecegız Bızım sorumlu oldu gumuz burada saglam guvenılır bır şekılde sınyal uretmek Ondan sonrakı o sınyalın şıfrelenmesı gerekır O sınyal elektronık ortamda nasıl gondenlecek alıcılar nerede olacak ve otomatik olarak ne aksıyon yapacaklar bunun her bın ayn bır teknolojı Bızım olçecegımız depremın buyuk lugu degüdır tamamen yer hareketıdır Soru: SİBtem başka ne tür bilim•el araştırmalara izin veriyor? Erdik îstanbul ıçın her zaman buyuk deprem sozkonusu degü tabu, kuçuk depremlerı de saptayıp îstanbul ıçınde meydana gelen yer hareketının dagılımını ogrenecegız Ve îstanbul un sısmık tomog hazlanm nerelere yerleçtirdiniz? Erdik: Bunlar sısmometreden farklıdır Yıkıcı depremlerı kaydederler Dıger depremlere sagırdır Avcılar cıvanna Ambarlı termık santralı ne Çekmece Nukleer Santralı ne koyduk Ve her ıkısınde kı ıvmeler de oldukça buyuk çıkti Tahhx Yanma'da çok yere koyduk Fatıh Camıı nın devamlı yıküdıgını bılıyorduk Fatıh Camııne yer leştırdık Hakıkaten Fatıh Camıı ndekı hare ketlerın çok buyuk oldugunu gorduk Ama mesela Ayasofya nın Suleymanıye nın hasar gormedıgını bılıyorduk Oradakı hareketlenn de çok kuçuk oldugunu gorduk Soru: Marmara'da bilimsel çahf rtıalar yeterli mi? Erdik: Marmara üe ügılı olarak çok 700/»