Katalog

SISMOLOjl •"&" reketlerınm etkısı altın da zemın davranışı başka buyuk yer hareketı oldu gu zaman zemın davranışı baş kadır O bakımdan ınsanlar kuçuk depremlerde gormuş olduklarını buyuk depremlere yansıtamazlar Buyuk depremlerde zemınler hareketı o kadar farklılaştırmaz Soru: Her tiir depreme dayanıkh bina yapılabiliyor... Erdik: Iyı bır muhendıslık ve ıyı bır muteahıtlık hızmetı ıle her tıp ınşaat yapılabüır Ve her tıp ınşaat depreme dayanıkh olur Seçımdekı tek krıter bır şeyı planlamadır Ikıncısı estetık zevkınızdır Uçuncusu ordakı regulasyonlardır Butun bunlan bır yana bırakırsanız genel olarak perde duvarlan çok olan yapı tıplerı ozel lıkle bu tunel kalıp sıstemı tıpler gayet ıyı gozukuyor Araba ahrken sız duşunmuyor musunuz bu araba yolda gıderken dagılacak mı? Butçenıze gore babyorsunuz Zevkınıze rengınıze veya ımkânlannıza bakıyor dunuz Ama araba ben gıderken yolda dagüır dıye bır korkunuz oluyor mu ? 01muyor çunku mınımumu saglaması lazım Bızım de bahsettıgımız gerek ımar kanunu olsun gerek dığer kanunlar olsun bu kanunlann mınımum olarak sıze bınalarda can emnıyeunı saglaması lazım Ondan sonrası sızın zevkınıze, şehır ve planlanna ve estetıge baglı unsurlardır O bakımdan en uygun ev tıpı dıye bır cevap vermekte zorlanıyorum Turkıye'nın ılk şartnamesı 1940'lardaçıkmışür 1940'dan60yıloldu 60yıldır bız hâlâ şartnamelen uygulatmakla ugraşıyoruz yanı bu bızım ıçın bır uzuntudur Hem bolgemızde bız lıder ulke olacagız ondan sonra bır deprem şartnamesını 60 yüdır uygulatamayacagız Bu çok acayıp bır durum oluyor yanı Deprem sismolojisi ne durumda? . Tuncay Taymaz Deprem nskı ıle ıçıçe yaşayan ve deprem yasalanna gore hayatını, yaşammı sekıllendırmesı gereken bır ulkede yasıyor olmamıza rağmen aslında deprem sısmoloıısı açısından hemen hemen ulkemızde yapılan çok fazla bır sey yok Son yıllarda bır takım kıpırdanmalar var Calıfornıa'da her 15 kılometrede, japonya'da her 10 kılometrede yuksek duyarlılıkta, sayısal 3 bıleşen kayıt alan sısmometreler yerieştırılmıs dunımda Ikıblnın uzennde CPS noktası var japonya'da Bının uzennde Amerıka'da var Turkıye'de uluslararası standartta sadece ve sadece 3 tane ıstasyon var. Bunlardan bın Istanbul Teknık Unıversıtesı'nde 1960'da kurulmus Bır tanesı 8O'lı yıllarda yıne nukleer patlatmaları kontrol etmek ıçın Ortadoğu Teknık Unıvesıtesı'nde Amerıkalılar tarafmdan kuruldu Ve bır tanesı de geçen yıl Almanlar tarafmdan Ispar ta'da kurdu Bunlann uçu de uluslararası ıstasyon ve uluslararası standartlarda verı uretıyor. Ve bu deprem venlen dunyada ısteyen her arastırmaaya açık. Intemet uzennden veya yazısma yolu ıle bu venlen alabılınlnız Ulusal bır sebeke yok Çok fazla sayıda ustun nıtelıklen olan yuksek kalıtelı uluslararası standartlarda sısmograf ıstasyonlan kurulması gerekıyor Bu bır rutın gozlem yapmak ıçın Onun otesınde /eodezı, uydu /eodezısı yontemlen ıle buradakı deformasyonları olçmek ıçın sureklı yapılması gereken gozlemler var Burada sureklı verı toplanmalı Deprem verı bankası kurulmalı Ankara'da Bayındırlık Bakanlığı Afet Islerı Genel Mudurluğu'nun bunu yapması gerekıyor Yaptıkları ıyı şeyler de var aslında Son 2 yıldır ulusal deprem ağına yonelık kuvvetlı yer hareketı kaydeden algılayıcılar yerleştırdıler Bız bunlara slow moutıon dıyoruz Bunlar ge nellıkle Kuzey Anadolu Fayı uzennde veya bellı baslı barajlarımıza, hıdroelektnk bara/lanmıza yerieştırılmıs durumda Bıze kuvvetlı yer hareketının genlıklen, dalga şekıllerı x, y, z dıyebıleceğım, 3 bıleşen halınde sunulması gerekıyor kı, onu analız edebılelım Bır çalısma bır sonuç uretebılelım Bıze depremın kayıtları gerekıyor Olusum mekanızmasını bulacağım Buyukluğunu hesaplayacağım Şu ana kadar Turkıye kaynaklı hıçbır verı kullanmadım, son 25 senedır Çunku yok Var olanlar, nıtelıklı ven değıl ve kullanıma açık değıl Dunyada standart deprem ıstasyonu sayısı yaklaşık 250 tane Çın'den Rusya'dan bıle ven alabılıyoruz Atmosferık bır meteorolojik gozlem yapmak ıçın dunyada 10 bın noktadan sureklı real tıme, gerçek zamanda meteorolofik bılgı toplanıyor Şımdı '•>' nn hava nasıl o/ornt ^ « oır soru sorsanız bup^rtu gıbı olacak dersem herhalde yuzde 7080 haklılık payım çıkar Çunku 10 bın noktada bır gozlem var Ama dunyada depreme yonelık gozlem ıstasyonu sayısı 500'u geçmıyor Bunlann kurulus amacı nukleer patlatmalan kontrol etmektı Ama bunlann dısında yerel ıstasyonlar var Ayrıca yeraltı su sevıyesının değışımızden hayvanların davranısına ve yerde elektnk manyetık alanlannın değışımıne kadar bırçok gozlem yapılır Turkı ye'de arastırma enstıtulerı çok eksık Ge reklı parasal destek yok Yetışmış ınsan sayısı da tartısılabıhr Ama yetışmış uluslararası duzeyde kalıtelı arastırmaalar olmasına rağmen ımkansızlıklardan bır takım seyler yapılamıyor îî ıipp ı ^. ıı ı r8f Hastanelerin çoğu torunlu koprulenn hepsını tamır takvıye ederdım Hastanelerden de edebüeceklerım varsa ederdım Istanbulun herkesın ulaşabılecegı semtlerde her turlu ımkân olan hastaneler koyardım Doktorların ve hemşırelerın yaşadıgı hastanelen koyardım kı bır deprem oldu mu çalışabılsın dıye Daha sonra da sıstematık programlarla ınsanların oturdugu yerlerı tamır takvıye etme cıhetıne gıderdım Tabu butun bunları yapmak ıçınde belkı bana 1520 yıl lazım onun ıçın de tabı Allah a yalvarırdım bana vakıt vermesı ıçın Şu anda gayet cıddı ıs tatıstıklere gore onumuzdekı 30 yıl ıçınde deprem yuzde 50 60 ıhtımalle gerçekle şecek Yanı şu anda Istanbuldan daha teh hkelı durumda olan bır kent bılmıyorum dunyada Soru: Yumuçak zemlnler söz konusu olduğunda? Erdik: Yumuşak zemının çok fayda lan da var Mesela Adapazan ndakı zemın yumuşak olmasaydı Adapazan bugun çok daha fazla yüaklarla karşüaşırdı Adapazan'nda zemının yumuşak olması bına lann zemınde donmesı ve bınalann her ne kadar zarar gorse bıle ınsanlan oldurecek şekılde yıkümamasına yol açtı Çok yana yatmış bmalar goruyorsunuz Istanbul da buyuk bır zemın paranoyası başladı heıkes bınasına degü zemıne baktınyor Esas olan bmanm saglamlıgı buyuk depremlerde Soru: Istanbul'un en kötü bölgesi neresi? Erdik: Istanbul a şıddeth bır dep rem geldıgı zaman şu zemınm ıyı şu zemı nın kotu ayrımını çok zor yapanz Kuçuk depremlerde zayıf zemınler depremı buyutur Depremı buyuttugunuz zaman deprem hareketı kuvvetlı zemınlerde daha az olabılır Bu yuzden ben bolge aynmı yapmak ıstemıyorum Daha çok yapüann tıpı açısından ayınm yapmak lazım, ama yapılann tıpıne de baktıgın zaman her yerde her tıp yapıyı gorebılıyorsumız Genel olarak Istanbul'un guneyınden kuzeyıne kadar azalacaktır rısk Guneyın daha tehlıkelı oldugunu soyleyebıhrım ama onun dışında semt aynmı yapmak buyuk bır depremde soz konusu degü Deprem çok buyuk olsa Avcüar da gordugumuzu Istanbul'un her yerınde goruruz Kuçuk yer ha Soru: Bina yaparken ne kadar ömür biçersiniz? Erdik: Bınd yaparken derız kı onumuzdekı 50 yıl ıçınde ° o90 bu deprem ha reketı aşümayacak yalnızca aşılma ıhtı malı %10 olur O bakımdan yalnız canınızı kurtarsak yeter derız bınaya çok onem vermeyız Ama şu anda onumuzdekı 50 yıl ıçınde aşılma olasılıgı %8090 olan depremden bahıs edıyoruz Dıyelım ben bır muhendısım siz de geldınız bır ev yaptıracaksmız Ben sıze dersem kı Istanbul da deprem olacak 30 40 yıl ıçınde sı zın yapınızın ekonomık omnı de bu sure ıçındedır Belkı sızın omrunuz de bu ka dardır Sız bu depremden yalnızca sag mı çıkmak ıstersenız yoksa bınanızı da kurtarmak ıster mısınız Bınanızı da kurtar mak ıstedıgınız zaman bızım deprem şartnamesının çok ustunde tasanlar yapma mız gerehyor Soru: ABD'de deprem bölgesinde evler nasü? Erdik: Amerıkadakı evler zaten oldurmez bır ınsanı Dıyelım kı Northndge depremını ahrsanız 5060 kışı olmuştur Los Angeles bolgesındekı zaten normal gunde kalp knzınde 4050 kışı gıdıyor Orada deprem dedıgın zaman ınsanlann korkusu mal kaybıdır Bızde deprem de dıgın zaman ınsanm korkusu can kaybı oluyor Herşeyden once ınsanlann rısk anlayışlannı degış.tırmesı lazım bugun Istanbul da herhangi bırımızın trafık kazasında olme nskı veya sıgara ıçmekten olme rıs kı daha fazla tstanbulda en buyuk kayıp yanı can kaybı tabı çok onemlı Bu maalesef sosyo ekonomık kayıptır Soru: tnsanlara ne tavıiye edersiniz? Erdik: Kendılenne emnıyetb bır konutalmalan Tabu dıyeceksınız kı ımkânlan yoksa9 Mesela Istanbul un kuzey kryılan Şıle Rıva olsun o bolgeler gayet emnıyetlı bolgeler Ama oralardan ışe gıdıp gelmek zor Soru: Si* daprem sıraıında evdeyaeniz n« yapacaksınız? Erdik: Hepımız banyoya gıdecegız Yanı depremlerde en emrayetlı yerlerden bır tanesı banyodur Çunku netıcede kuvet vardır ve yattıgınız takdırde kuvet olsun lavabo olsun belkı çamaşır makmesı olsun gelen molozlann duşmesını onler ve en onemlısı Istanbul da tabı sızın enkaz altından çıkartılmanız 1 2 gun olabüır (Buroportaj NTV de yayımlanan Depremle Yaşamak belgeselı ıçın yapılan soyleşıden hazırlanmışür) 700/10