Katalog

İstanbul ne kadar kayıp ve önlem önerileri Marmara Depreminde erken uyarıyı zorunlu kılan nedenler/durum analizi... Erol Kulaksızoğlu* Agustos ve 12 Kasım 1999 Adapazan ve Duzce yıkımlarından sonra Deprem sorunu çok onemli ve uzerinde ciddiyetle durulması gereken konu halini almıştır Marmara Bolgesı ve Istanbul'da büyuk deprem felaketlerinin yaşandıgı 15091766 depremlerinden dersler çıkanlmamış, gereken önlemlerın alınmamış olduğu acı bir şekilde anlaşümıştır. Yaklaşık 250 yüda bir tekrar eden bu depremlerin sonuncusuna bugünkü kuşaklar hazırhksız yakalanmıştır. Bugünkü kuşaklar, geçmiş 500 yılhk/250 yıllık aymazlık dönemlerınin bırikmis sorunlarını yuklenmek ve çozmek gibi agır, ezıcı, buyuk sorumluluklar altındadır Bu sorumluluklar altında, serinkanlüıkla, Marmara Bolgesi'nin depremle ügili rum verüerinin ve tüm bügüerin degerlendirilmesı, bu degerlendirmeler sonunda birtakun kararlara vanlması ve bir an once, vakit yitırümeksızın tntarh girişimlerde bnlnnalm ı ı ı gerekmektedir: U Büyukçekmece'den Sarayburnu'na, Kadıkoyden Tuzla ve Pendik'e uzanan ve beklenen buyuk Marmara depreminden en fazla etkilenecek istanbul Sahü Şeridi'ndeki durum: Nufus: 5.973 989 (rum kent nufusunun yaklaşık % 60'ı) Depreme direnci az konut sayısı: 170.000x0.60= 102.000 17 Agustos 12 Kasım depremlerinde agır ve orta hasarlı varsayüabılecek konut binası sayısı: 18.000 x 0.60 = 10 800 Buna gore, bu sahil şendınde Acilen onanmı veya yıkımı gereken bina sayısı: 10.800 Acilen güçlendirilmesi gereken konut binası sayısı 91 200 (102.000 10.800=91.200) Buna gore istanbul sahü şeridinde olası can kaybı: 1509 depremi esas alınarak, 5.973.989 nufus x binde 37.5 = 224.024 can kaybı 1766 depremi esas alınarak, 5.973.989 nufus x bınde 7.14 = 42.654 can kaybı 17 Agustos 12 Kasım 1999 depremi esas alınarak, 5.973.989 nufus x bınde 15.27 = binde 15.27 = 91 222 can kaybı Belkelenen Marmara depreminde, istanbul sahü şeridı dışı kuzeydeki bolgelerde can kaybı 4.052 1 Beklenen Marmara depreminde, istanbul sahü şendi dışı kuzeydeki bolgelerde can kaybı 4.052.123 nüfus x binde 3 = 12.156 can kaybı Acüen onanmı gereken konut binalan için yaklaşık 500 trüyon TL. kaynak gerekmekte, bu onanmlann bugünkü onanmı temposu üe 17 yü gibi çok uzun bir zamana yayılacagı gorulmektedir. Kentin guvenli konut binası yapüanması için üen surulen bir diğer göruş ise, hasarlı veya dırençsiz binalann onanmının çok guç ve faydasız oldugu, bunun yerine binalann yenüenmesi, yani yıküıp yeniden yapılması gerektigi şeklindedır. Bu görüşe göre maliyet daha da artmaktadır: 1 020,000 daıre x ortalama 100 m z = 102.000.000 m2 102.000 000 m 2 x yaklaşık 150 milyon TL. / m 2 = 15.300 trüyon TL. 15.3 katrılyon TL. 15.300 trüyon TL x % 15 altyapı gideri = 2.295 trüyon altyapı gideri Tbplam gıder: 15.300 + 2.295 = 17.595 trüyon TL. (Yaklaşık 18 katrüyonTL.) (Işyerı ve dığer tur binalarla ügüı hesaplar da dikkate alınırsa, bu maliyetlerın daha artacagı kuşkusuzdur.) istanbul sahü şendınde jeolojik ve jeofizik ozellüder açısından zemini en fazla riskli bolgelerin onanm veya yeniden yapılanması ük aşamada ele alınmalı, daha az riskh zemın bolgelerınde bu gırışımlere üdnci aşamada yer venlmehdır Boyle bir zamanlama için Istanbul'un ve bolgenın aynntılı jeolojik ve jeofızık harıtalannın sağlüdı bir şeküde ortaya konması gereklidır. Sayısal verilere dayalı yaklas ık sonuçlar: Kent burunuyle ügili degerler dışında, beklenen buyuk Marmara depreminde en fazla etküenecek istanbul sahü şendınde kent nufusunun % 60'mın yaşamakta oldugu (5.973 989 kişi), bu depremde hıçbır orüem aünmadıgı takdirde olası can kaybının yalnız bu sahü şeridinde yaklaşık en az 42 000 veya 91.000 olacagı varsayılabümektedır Kentte onarım veya yeniden yapılanmanın maliyeti Aynı sahü bolgesinde, deprem oncesinde: 10.800 konut binasının acilen onanmı veya yüamı, 91 200 konut binasının acilen guçlendırılmesı gerekmektedır. Onarım işlerinde yetküi kılınmış 375 400 Proje muşavirlik Burosu'nun ük 8 ay içinde ancak 4000 kadar bina onarabüdigi belirlene«4i ijU Tempo üe çok Marmara ve İstanbul depremleriyle ilgili veriler ve degerlendirmeler İstanbul nufusu ve konut bması yapısı 1509'da nufus 400.000, 1766'da 700 000 1920de nufus 1.129 655, 50.565 konut binası 1975'te nufus 3.904.588, 19201975 arası nufus artışı; 2.774,933 121.707 ek konut binası 2000'de nufus 10.026.112, 19752000 arası nufus aruşı: 6.121.524 268.487 ek konut binası Bu duruma göre varsayüabüecek konut binası yaşı durumu 80 yaş ve daha fazla yaşlı bina : 50.000 8025 yaş arası bına : 122 000 250 yaş arası bına : 268.000 Toplam konut binası: 440.000 ".. 1975 n < « ^ ~ 'vuneugı'ne ve once, joueımelîklere göre, bugunku deprem yonetmeligindeki deprem katsayısına nazaran çok daha duşuk (1/2'si veya 1/3'u kadar) katsayı kuUanüarak hesaplar yapılmış oldugundan, dolayısıyla teorik olarak, depreme yeterli duzeyde dirençli olmadıgı varsayılabilecek konut binası sayısı yaklaşık, 50.000+122.000= 172.000 17 Agustos12 Kasım 1999 depremlerinde İstanbul ilinde agır ve orta hasar gormuş konut binası sayısı: 3.052+15.100= 18.152 (Agır, orta veaz hasarlı konut binası toplamı 32.217) Buna gore: Acilen onarunı veya yıkımı gereken konut bması sayısr 18 000 Acilen güçlendirilmesi gereken konut binası sayısı: 170 00018.000 152.000 Verilerin ve değerlendirmelerin belirlediği durum Buraya kadar sıralanan degerlendirmeler, beklenen buyuk Marmara depremi karşısında gerek can kaybı ve yetı hakkmda ciddiyete davet edlci ve gerceklere yönlendirici bir uyarmalar paketi oluşturmaktadır Kent kuruluşunun ve kent yapısının saglıklı, guvenli, depremle yaşanabüır bir çevre durumuna yonlendirüebümesi için gerçekci çozumlere gidümesi, kent gelecegınin bir an once bu yönde planlanması ve planlanan çözumler için vakit yitirümeksizin hemen uygulamaya geçilmeai zorunludur. Bu dogrultuda en hızlı ve en ozverili bir uygulamanın büe uzun bir zaman sürecine yayümasının kaçınümaz oldugu açıkça gorulmektedir. • Deprem ise kapıya dayanmıştır. Kentin depreme güverüı bir yapüanma dogrulrusunda onanmı veya yenüenmesi surerken, kentlüerin can kaybı durumu en oncetokk sorun halinde ortada durmaktadır. Oysa, asü en önemlı sorun budur Kentm onanmı veya yenüenmesi surerken, paralel olarak kentlinin can kaybtnı önleyici/azaltıcı önlemlerin eşzaman Beklenen Marmara depreminde, tstanbul sahil şeridinde olası can kaybı 1509 depremr nufus 400.000, can kaybı: 1315.000 (bınde 37.5) 1766 depremi nufus 700.000, can kaybı: 45000 (bınde 7,14) 1999 AdapazanDüzce depremi, can kaybı: (binde 6 87 veya binde 15 27) uzun yülar alacagı anlaşümaktadır: 400 buro x buro başı ort. 10 bina onanmı = 4000 bina onanmı 4000 / ük 8 ay = 500 bina onanmı/ay 91.200 + 10.800= 102.000 onanlacak, güçlendirilecek konut binası 102.000 / 500 = 204 ay, 204 a y / 1 2 = 17 yü. Bu onanm ve güçlendirmelerin mali gideri ise, çogunluk halkın ozkaynaklan üe karşüanması guç bir bedel oluşturmaktadır 102.000 k.binası x 5 kat x 2 daıre = 1.020.000 birim konut (daire) 1.020.000 daire x yaklaşık 500 müyon TL / daire başı onanm gideri = 510 trüyon TL Bu hesaplamalara gore, deprem on kuşagı Istanbul sahü şeridinde: Lütfen iayfayı çevlrinlz. 700/23