Katalog

İstanbul depremi: Olumlu ve olumsuz yönleri lanndan 1500 senesınden ben meydana gelen depremÜlkemizde 7 yıldır deprem araştırmalan yapan Amerikalı yerbilimci len mcelemek Bügısayar teknıklen kullanarak bu depremlerın Ross Stein Istanbul'un 30 yıl iç'ınde %2 olasılıkla, 77.S büyüklüğünde tırdık ve yerlennı ve meydana getırdıklerı hasarları araşbunlann genellıkle 7 da 7 6 arasmda olduğunu gorduk Demek kı bu şıddettekı depremler bu bolgede bir depremle sarsılacağını belirtiyor. • Tarlhi bilgilerin gunümüzde olası depremlerl tahmin etmemizdeki roltt nedir? ROSS STEIN Ikrıhı bılgıler son derece onemlıdır Çunku depremler aynı fay hattı uzerınde yuzyıllar boyunca meydana gelen hareketlerdır Depremlerın belırlı bır fay hatn uzerınde ne kadar sıklıkta meydana geldıgı konusunda bır fıkır edınebılmemız ıçın en azından ıkı yuz sene gerıye gıtmek zorundayız Hatta yapabılıyorsak bın sene Bız bunu Calıfornıada yapamıyoruz ancak bunu Osmanlı ve Bızans kayıtlanndan yola çıkarak Marmara Denızı ıçın yapabılırız • Bunu California'da yapamamanuzın nedeni kayıtlann olmayısından nu kaynaklanıyor? RS Bunun nedeni tanhımızın 1850 yüında ortadan kaybolmasından kaynaklanıyor • İstanbul ve Marmara Denlzi'nin etrafındaki fay hatlannda çok sayıda araştırma yaptuuz. Bize Istanbul'da olası bir deprem riskinin ne olduğunu söyleyebilirmiıiniz? RS Bu bolgede son 1500 sene ıçınde meydana gelen depremlerın kayıtlarını ınceledık Bunun yanı sıra Istanbul'un guneyınden geçen fay hattını ve bır depremın fay hattmda oluşturduğu dommo taşlannın yıkılması olayını ınceledık Butun bu bulgulan bır araya getırdıgımızde arüeksı % 15 faktorunu goz onune alarak onumuzdekı 30 yıl ıçensınde Istanbulda buyuk bır deprem olma olasılıgının % 62 olduğunu gorduk Başka bır deyışle deprem olma şansı uçte üa olmama şansı ıse uçte bırdır 1966 yüında yayınladığınız bir yazınızda tzmlt bölgesinde 30 aene içinde bir deprem olasılığırun */• 12 olduğunu söylemistiniz ve 17 Ağustos 1999 senesinde deprem oldu. Tahmininiz 3 sene farkla da olsa doğru çıkü. Bu iki tahmini göz önüne alırsak tstanbul'da olası bir deprem riskinin daha yüksek olduğunu söyleyebüir miyiz? RS Bu guzel bır soru Gerçegı soylemek gerekırse istanbul'da bır deprem olma olasüıgı 1997 senesinde Izmıt ıçın yaptıgımız tahmınlere gore daha yuksektır Ancak bız büım adamlarının karşüaşügı bır sorun var Evet, 30 sene ıçerısınde olası bır deprem ıçın % 12'hk bır tahmınde bulunmuştuk ve bu 3 sene gecıkmeyle gerçekleştı Pekı bu durumda dogru tahmınde mı yoksa yanlış tahmınde mı bulunmuştuk9 Bu olasılık bır başan mıydı yoksa başansızlık mıydı? Bunu bılmek gerçekten çok zor Çunku bız ancak tahmınlerde bulunabılıyoruz 1997 yılında yaptıgımız araştırmalarda bın kılometrelık hat uzerınde Izmıt'ı deprem yaşaması en yuksek olasüıgm oldugu nokta olarak tahmin etmış.uk ve bu gerçekleştı tstanbul'da olası bir deprem riskinin % 62 olduğunu söylemistiniz. RS Bu % 62lık olasılığa degışık yonlerden bakabılırız Eğer bana bır deprem ıçın ne kadar beklememız gerekngını sorarsanız sıze bunun % 50% 50 olduğunu soylerım Olaya 25 yülık bır sure ıçın bakalım Bu olay boyle bır zaman penyodu ıçın % 50'dır Bu olay 10 senelık bır perıyod ıçın uçte bır, yanı % 33'tur 17 Agustos depremi oldukça şıddetlıydı Ancak bunun gıtnkçe kuçuldugunu goruyoruz Onumuzdekı 10 yıl oldukça onemlıdır Çunku bunun on yıllık perıyod olmasına ragmen bu sureç ıçerısınde deprem olma şansı uçte bırdır Tamam Bız deprem olasılıgı olayına farklı zaman perıyodlan ıçerısınde bakanz Onumuzdekı 10 sene ıçerısınde deprem oldukça tıpık depremier • Siz tstanbul konusuna iyimser mi yoksa kötümser gözle mi bakıyorsunuz? RS iyimser olmamın nedenını şoyle açıklayabılırrm Deprem hakkmda daha fazla şey ogrendıkçe Istanbulda yaşayan ınsanlar bu olaya hazırlıkü olabıhrler Çunku deprem olasılıgının duşuk olduğunu varsayarsak ınsanlann hazırlıkb olma olasılıgı da buna paralel olarak duşecektır Bız ne kadar fazla ogrenırsek ve sıze ne kadar anlatırsak sızm de bu olay karşısmda tavnnız daha farkh olacakhr Dıyelım kı sabahleyın radyoyu veya televızyonu açtıruz ve % 30 yagmur yagma olasılıgmı duydunuz Bu durumda yanınıza şemsıye akrsınız Eger yagma olasüıgınm olmadıgı soylenırse yanınıza hıçbır şey almazsınız Eğer yagma olasüıgınm % 60 oldugu soylenırse yanınıza yagmurluk ve bır de şemsıye alırsınız Boylece gununuzu planlayabılırsmız Sıze bugun ne olacagını soyleyemeyız ancak onumuzdekı 30 yıl ıçensınde ne olacagını soyleyebılıriz Bu şekılde İstanbul şemsıyesını yanma alabüır olma olasılıgı uçte bır 2025 sene ıçerısınde ıkıde bır, 3035 sene ıçerısınde deprem olasılıgı uçte ıkıdır Bu da zaman uzadıkça deprem olasüıgının gıttıkçe arttıgını gostenyor Bursa ve Izmıt'te deprem olasılıgı 17 Agustos oncesıne gore oldukça duşuktur Ancak Marmara Denızı'nden Istanbul'a dogru uzanan Yalova ve adalar fay hattmda deprem olma olasılıgı daha yuksektır ve bu hatta oluşacak 77 5 şıddetmde bır deprem Istanbul'u guçlu bır şekılde sallayacaknr Bu bölgelerin daha rlskli olmasını 17 Agustos depremine bağlayabillr miyiz? RS Evet Çunku 17 Agustos depremi Yalova ve Adalar fay hattını harekete geçırmıştır ve bunu takıp eden artçı depremler hâlâ devam ermektedır Bu daha büyuklerinin geleceği anlamına mı geliyor? RS Bu gehyor anlarnına gelmez ancak olma olasılıgının var olduğunu gosterır Sıze şoyle açıklayayım Buyuk deprem kuçuk artçı şokların yaşanmasma neden olmuştur Kuçuk artçı şoklann buyuk bır depreme donuşme şansı vardır Izmıt depremi Yalova ve Adalar fay hatlannda kuçuk artçı şokların yaşanmasma neden olmuştur Aynı deprem Duzce fay hattmda da artçı şokların yaşanmasma neden olmuştu Ancak bu depremden 3 ay sonra Duzce de 7 2 şıddetmde bır deprem meydana gelmışür Bu Duzce'de olmuştur ve aynı şey dıger tarafta da olabılır 1766 yılının Mayıs aymda Yalova Adalar fay hattmda bır deprem yaşanmıştı Bundan 3 ay sonra Agustos aymda bu sefer orta Marmara bolgesınde bır deprem meydana geldı Depremler bazen ıkışer ıkışer meydana gehyor Çunku bız bırının dıgerını oluşturdugunu duşunuyoruz • önümüzdeki 30 yıl içinde olası bir depremin f iddeÜ konusunda bir tahminde bulunabilir misiniz? RS Şıddetm ne olacagını gerçekten büemıyoruz Yapabüdıgımız tek şey Osmanlı Imparatorlugu'nun kayıt • Slzce, tstanbul'daki zayıf yapılasma kötümser olmamız için bir neden teskil etmeli mi? RS Zayıf bınalar saglamlaştırdabılır Onemlı olan da budur istanbul ıçm olumlu olan şey en yakm fay hattının şehrm 25 kılometre uzagmdan geçmesıdır Bu Sen Andreas'm San Prancısco'ya oldugu mesafeden çok daha uzaktır istanbul Golcukveyalzmıtgıbı sarsmtırun en çok hıssedıldıgı nokta olan fay hatunın uzermde degüdır Bır dıger avantıj ıse şehnn buyuk bır bolumunun kayalık alan uzennde kurulmuş olmasıdır Kayalık alan kumluk bolgeye oranla çok daha az sallanır Bır davulun uzerme kum tokun ve davula vurmaya başlaym, Kum, oldugu yerde zıplamaya başlayacakur Aynı şey kumluk bolgelerde de olacakür Bu noktalar istanbul ıçın bır avantaj teşkü edıyor Istanbul'un en buyuk sorunu bmalarm deprem koşullanna uygun olarak ınşa edılmemış olmalandır Bu bınalan saglamlaştırmak zorundasınız Dilerseniz biraz da alınabilecek önlemler konusuna değinelim. Binalann sağlamlastınlması dısında baska önlemler neler olabilir? RS Sen Andreas fay hattı yaşadıgım yenn sadece 5 kılometre uzagmdan geçıyor Orada evım var ve çocuklarım okula orada gıdıyorlar Ancak deprem tehlıkesme karşı kendımı guvencede hıssedıyorum Çunku evımı sağlamlaştırdım Çocuklarım ıçm de guvenlı bır okul seçtun Yanımda sureklı olarak bır duduk taşırım Aynı şekılde çocuklanmm okul çantalannda da bırer duduk vardır Çunku gereklı anlarda sesmızm duyulmasını ıstersınız Arabamda her zaman ıçınde yıyecek, ayakkabı, eldıven gıbı şeylenn oldugu bır deprem kırı vardır Aynı şekılde evımde de benı 5 gun ıdare edebılecek kadar bır onlem almışımdır Bu tıp onlemlerı alıp hazırlıklı olmak zorundayız Eger bırtakım önlemler alınırsa depremle bırlıkte yaşamayı ogrenebıhnz Evlerımızm depreme dayanıklılıgını Dtvomı sayfa 2S'd* 700/7