Katalog

HP ürkçe Günlükleri FEYZAHEPÇİÜNGİRLER 27 MAYIS PERŞEMBE Türkiye büyüyor, gelişiyor; ama Anadolu'daki kitapçıların sa- yısı artmıyor; azalıyor. Kitapçılann çoğu, okul kitapları dışın- da defter kalem, hatta oyuncak satıyor. Yine de canını dişine takmış, borç harç içinde de olsa kültür kitapçılığinı sürdürmeye çalışanlar var. Rahmi Akdaş da bunlardan biri. Krtapçılıkla ye- tinmiyor, yerel tarih araştırmacılığı yapıyor; isteyen yazara gö- nüllü editöriük ediyor; aynı zamanda arşivci, doğa rehberi, sat- ranç öğretmeni... Küçük yerlerdeki kitapçılar dükkânına gelip giden çocuklann, gençlerin gönüllü öğretmenidir de. Onlara ki- tap önermekle kalmaz, yol gösterir, bilgi verir. Rahmi Bey de öyle. Bandırma'da herkese açık bir okul olan Ozan Sanat- evi'nin sahibi. Mart başında llçe Milli Eğitim Müdürü Şakir Bey'in çağnsıyla gitmiştim Bandırma'ya, bu ikinci gidiş yine Bandırma Milli Eğitim Müdürlüğü'nün çağnsıyla oldu. Milli Eği- tim, festival düzenliyormuş Bandırma'da. Bu yılki üçüncüsü. Is- tanbul'dan, Ankara'dan, Izmir'den gelen yazariaria Bandırmalı yazaıiar, şairier okullarda konuşmalar yapıyor, işliklerde kurs veriyor, kitaplannı imzalıyor; okullar, halk oyunu, dans, spor gösterileri yapıyor; konserler veriliyor. Dört gün dolu dolu süren bir etkinlik. Düzenlemede kimi aksaklıklar vardı; ama keşke her yerde düzenlense bu tür etkinlikler. Aileler çocuklannın başan- lannı görüp alkışlasa, öğrenciler yazariaria şairierie tanışsa, iş- liklerde yeni beceriler edinse, öğretmenler sorulannı yanıtlaya- cak kişilerie buluşsa, bilgilerini tazelese... 28 MAYIS CUMA Ne kadar güzel bir kitap olmuş. Ğülten Dayıoğlu, "Yetmiş Iki Kitap, Bir Hayat" alt başlığıyla kitaplannı nasıl yazdığını, ki- taplann yazılışına ilişkin anılannı anlatmış: "Yaşadıklanm ve Düşlediklerim" (Attın Kitaplar). llk kıvılcımın nerede, neleri ya da kimleri gördüğünde çaktığını, o güzelim romanlann, öykülerin yazılış serüvenini, söyleşilerde konuşulan bir konu olmaktan çı- karmış, tatlı tatlı yazıya dökmüş. "Bu kitabı nasıl yazdınız?" ya- zariarın en çok karşılaştığı sorudur ya, Gütten Hanım da bütün içtenliğiyle anlatmış her kitabı nasıl yazdığını. En az o kitaplar kadar ilgi çekici bir kitap çıkmış ortaya. Söyleşmenin sıcaklığın- da bir anı kitabı... 29 MAYIS CUMARTESİ Aylardır uğraşıldığını ben biliyorum. Istanbul'un heryerinden Türkçe ve edebiyat öğretmenleri gelecekti; Oya Adalı ve Yusuf Çotuksöken'le birlikte ben "Türkçe Bilinci" başlıklı, tüm gün süren iki ayn oturumdan oluşan bir seminer verecektik. Oğretmenlerin soruları ve katkılanyla zenginleşecekti anlatılan- lar. Yapıldı yapılmasına; ama 200 - 300 kişi için hazırianmış sa- londa yalnızca 30 - 35 öğretmen vardı. Onca çabaya yazık oldu. 30 MAYIS PAZAR Prof. Dr. Emrullah Güney, "durduraç" sözcüğüyle ilgili anısını anlatırken, "Massey Harris markalı apal traktör"den söz et- mişti. "Apal" sözcüğünü daha önce duymamışım; "apak" gibi bir pekiştirme olduğunu, "kıpkırmızı" anlamına geldiğini düşün- düm; ama sözlüklere bakma gereği duydum yine de. Aradığı- mı, Yaşar Çağbayır'ın "Ötüken Türkçe Sözlük"ünde buldum. Ağızlarda pekiştirmeli sıfat olarak "kıpkırmızı" yerine kullanılır- mış; ama başka anlamlan da varmış. Yine ağızlarda "tombul, gürbüz, sevimli" ve "iri, büyük" anlamlanyla da geçermiş. "Dü- zensiz adım atma, sendeleme, emekleme, şişmanlıktan yürü- yememe durumlannı bildiren yansımalı gövde" diye açıklanan bir "apal" sözcüğü daha varmış. Ağızlarda (yürümek için) "güç- lükle" anlamında kullanılırmış. "Apal apal", yavaş yavaş, ağır ağır; "apal topal" ağır aksak demekmiş. öğrenmenin ne yaşı var ne de sının. Şu pekiştirmeli sözcükler... Türkçenin ne büyük bir inceliği- dir. Ünlü ile biten bir niteleme şıfatının ilk hecesinin sonuna "m, p, r, s" ünsüzlerinden biri getirilerek oluşturulan hece, sıfatın başına eklenir: bembeyaz, kapkara, kıpkızıl, yusyuvariak... llk hecesi ünsüzle biten sıfatlarda ise sıfatın başına, ilk hece so- nundaki ünsüzün yerine yine "m, p, r, s" ünsüzlerinden birinin getirilmesi ile oluşturulan hece eklenir: apaydınlık, bomboş, dümdüz, ipince... (Türkiye Türkçesi Grameri, Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, s. 348) Buradaki incelik, "m, p, r, s" ünsüzlerinden "yakışan"ı bulmakta gizlidir. Sözgelimi kırmızı, kıpkırmızı olur; ama yeşil, yepyeşil değil, yemyeşil; pembe, peppembe ya da pempembe değil pespembe; temiz, teptemiz, temtemiz, teste- miz değil tertemiz olur. Yakışanını bulmak! Türkçenin güzelliği burada zaten. 31 MAYIS PAZARTESİ ç o n e Yayınlan, kitaplannı topluca göndermiş; ben de -çok ögeciktirmeden- topluca yer vereyim: Kalın ciltli, 883 sayfalık bir araştırma kitabı: "Ayıntâb 'Meşhedi Yolağı'ndan ŞairTahta- cızâde Mahmut Nedim Efendi". Tahtacı oymaklanndan "muta- savvıf eren" kimliğinde bir şair olan Mahmut Nedim Efendi hak- kında bu kapsamîı çalışmayı yapan ve ölümünün 60. yılında yayımlanmasını sağlayan kişi ise Ercüment Âsaf Yanıç. 30 yıl sulann durulması beklendikten sonra yazılan, 12 Eylül 1980 ön- cesini anlatan bir anı roman: "1978". Yazan: Ant. Şaban Akba- ba'nın romanı: "Deri'n"; Zeynep I. Uzuner'in, "Lâ" Zeyn E-Dergi 2010" üst başlığını taşıyan deneme kitabı: "Uzaduyum 12"; Hüseyin Çetinkaya'nın "inceltilmiş kısa hikâyeler"i: "Aşk, Gi- zem ve Rivayet"; yine Hüseyin Çetinkaya'nın bu kez "şiirimsi düzyazı çalışmalan": "eviçlerinden kaçmış ve sevilgen". 1922 doğumlu Serhat Kestel, ilginç ve cesaret gerektiren bir iş yap- mış. 1936 -1940 arasında yazdığı ve tümden unuttuğu şiirlerini bir taşınma sırasında, yazılan güç okunan, sayfaları sararmış üç eski defterde bulmuş ve yeni şiirleriyle birlikte aynı kitaba al- mış. Kitabın adı bu yüzden "Sonlar ve ilkler". "Ozümce", Abu- zer Aldoğan'ın şiir kitabının adı. Ceylan Koryürek'in şiirlerini topladığı kitabın adı: "Yanılgılar"; Murat Akyol, "AğlamaGön- lüm"; Alihaydar Birgör "Güncemden Yapraklar" adıyla kitaplaş- tırmışlar şiirlerini. Ibrahim Demirarslan'ın şiir kitabının adı ise "Çığhk". 1 HAZİRAN SALI | ş Bankası Kültür Yayınlan arasında 11. baskıya ulaşan "Uto- I pia" çevirisinin son cümlesindeki 'kumlan' sözcüğünün "ku- rumlan' (Ing: institutions) olması gerekiyormuş. Haluk Erdemol, kitap daha dördüncü basımındayken yayınevine bu hatayı e- posta ile bildirmiş; ama sonraki yedi basımda da herhangi bir düzeltme olmamış. "Söz konusu yazım hatası Utopia'nın Çan Yayınlan'nda çıkan ilk baskısında da vardı. Aynı çeviriyi kulla- nan İş Bankası Kültür Yayınlan'nın 11 baskıdır aynı hatayı ne- den sürdürdüğünü anlamıyorum." diyor Haluk Erdemol. Dizgi- de bir yanlışlık olmuş besbelli; ama yalnızca iki harfin (ru) eksik- liği ne büyük bir anlam değişikliğine yol açmıştır. Erdemol, okuriann bilgilenmesi için bildirmiş; ancak İş Bankası Kültür Yayınlan, ciddi bir yayın kuruluşudur. Bu uyanyı onlann da (ar- tık) ciddiye alacağını ve kitabın 12. basımında bu iki harflik ha- tayı düzelteceğini umuyor ve bekliyorum ben. Yayınevinin Er- demol'a teşekküıierini iletmekte seve seve aracı olurum. • www.feyzahepcilingirter.com / [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesl, Türk Dili Bölümü ~T" Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvan-34349 Yıldız/lst. U L M A C A önce aşağıda tanımlan verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlanndaki sayılara göre bu harf- leri bulmacadaki aynı sayıh karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satınn sonunda kara kare yoksa bu, sözcü- ğün alttaki satınn başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımla- nn karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yu- kandan aşağıya doğru Albert Camus'nün "Kıyı Günlüğü"nün başlığını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse bu bölümden bir alıntı ve muhteşem batimlemelerle yüklü deneme yapıtının adı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. "Karagözlüm efkarianma gül gayri /... öter ötmez ordayım." (B.S. Erdoğan) 498332662 47 2244 65 B. Çivit rengi (yalnız ünsüz harflerini yazacaksı- nız). 32 15 12 C. "herşeyi bıraktın havayı bile / erkenden ( memureler bacaklannı tıraş ederken / herşeyi bıraktın - güle güle / yüzünün anısı tabutluklara ve yüreğimize işlendi / yüksek voltajlara alışık gövden / yırtarak geçiyor içimizden / avluların yağlı sessizliğini / köpek gezdiriciler ve onlann sahipleri / sana acımıyorlar rahat uyu / ipeklerie örüyor incinmiş boynunu / tüm ip halat urgan ve sicim işçileri" demiş olan, şimdi ne dediğini duyamadığımız şairi simgeleyen harfler. 41 51 61 72 H F F 42 52 62 73 E 1 A K 153 63 1 10 L 1 43 54 64 74 58 17 D. Jack London'ın bir romanı. 14 54 53 48 64 88 75 43 16 3 E. Franz Kafka'nın tanınmış bir yapıtı. 66 36 57 1142 70 68 F. Kıbns'ın Yunanistan'la birleşmesini hayal eden Yunan ideolojisi. 7 34 51 37 4 20 G. Issız, sessiz ve göze çarpmayan yer. 19 24 76 38 21 H. "Iç... iç şarabını / Ko bir yana hicabını (Re- caizade Ekrem). 41 45 1 31 I. "Bir... Gecesi" (Adalet Ağaoğlu'nun bir ro- manı). 55 9 71 72 52 Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU : J. Mutfakta musluk altında bulaşık yıkamaya yarayan tekne. 2 74 60 61 39 K. "Kadınlar Kitabı", "Uzun Sürmüş Bir Yaz" ve "Boğazkesen" adlı yapıtlan da yaratan yazar. 73 4666730 35 13 40502723 L"... Yasar" (Ayşe teybi çalıştırdı. Ay, arkamız- da kalan tepelerin ardında batmak üzereydi. Bu tür müziği bilirim. Çalgılar, uysallıkla hep birlikte gelir, sonra trompet yalnız başına gözlere do- lar, acıyla kıvranırken o, dinleyici de teslim ol- muştur bütünüyle -Ciddi olarak dinliyor mu- sun? dedi Ayşe. Her şey umutsuzca yeniden başlar gibi! - Evet, dedim, bunun adı böyle ol- malı.) 29 59 5 56 63 M. Burçlar kuşağı. 78 18 69 10 77 25 1059. şayının çözümü: A. KRAL ÜBÜ, B. ALPAY, C. DADALOĞLU, D. İGAPO, E. ROBER, F. AYVA SA- Rl, G. YÜZÜMDEKİKUYU, H. DÜR- RENMATT, I. EYTİŞİM, J . MK, K. İMBİK, L. RİPLEY. Şiir: "Yaprak düşüyor/ Kalbimi tutuyorumV Eylül bir kadın?/ Yüzümde/ Sokaklar/ Veremediğim papatyalar gibi..." C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1060 SAYFA 31