Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 10 HAZİRAN 2010 PERŞEMBE 10 DIŞ HABERLER [email protected] Ankara yaptırıma direndi Türkiye, İran’a yönelik yaptõrõmlarõn kabul edildiği BM Güvenlik Konseyi’ndeki oturumda ‘hayõr’ oyu verdi ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - Birleşmiş Mil- letler Güvenlik Konseyi (BMGK) İran’õn nükleer programõna yönelik 4. tur yaptõrõm paketini kabul etti. 15 üyeli Güvenlik Konseyi’nde 12 ülke yaptõrõmlara “evet” oyu verirken Bre- zilya ve Türkiye ret oyu kullandõ. Lüb- nan ise çekimser kaldõ. Türkiye, Brezilya ve Lübnan arasõn- da ortak tutum belirlemeye yönelik görüşmeler nedeniyle geç başlayan oy- lamada Ankara’nõn son dakika çabala- rõ da sonuç vermedi. BM kararõnõ İran’õn karşõlaştõğõ “en sert ve en kap- samlı yaptırımlar” şeklinde nitele- yen ABD Başkanõ Barack Obama, yaptõrõmlarõn Tahran’õn nükleer faali- yetine, balistik füze programõna ve ilk defa olarak konvansiyonel ordusuna da kõsõtlamalar getireceğini kaydetti. Oba- ma, İranlõ liderlerin “saçma bir söylem” arkasõna saklandõklarõnõ ve eylemleri- nin ise kaygõ verici olduğunu söyledi. İran’õn uluslararasõ topluluğu ikna ede- mediğini söyleyen Obama, “Bugün kabul edilen bu güçlü karar, güçlü bir uluslararası destek aldı” dedi. Obama “Bu yaptırımlar uluslararası toplu- luğun Ortadoğu’da bir nükleer silah yarışının kimsenin çıkarına olmadı- ğı ve silahların yayılmasını önleme re- jimine meydan okuyan ülkelerin he- sap vermesi gerektiği yönündeki or- tak görüşünü ortaya koyuyor” dedi. Anlaşmaya değinmedi Obama’nõn, “Bu yaptırımlar dip- lomasiye kapı kapatmıyor” demesine karşõn Türkiye ve Brezilya’nõn İran’la imzaladõğõ takas anlaşmasõna değin- memesi dikkat çekti. ABD Dõşişleri Bakanõ Hillary Clin- ton, “İran’a yönelik süregelen dip- lomatik yardım çerçevesinde, Tür- kiye ve Brezilya’nın önemli bir rol oy- namayı sürdüreceğini düşündüğünü” kaydetti. Uranyum takas anlaşmasõ ko- nusunda Türkiye ve Brezilya’nõn ça- balarõnõ ve iyi niyetini takdir ettikleri- ni belirten Clinton, buna karşõn Türki- ye ve Brezilya’nõn başarõlõ olamadõk- larõnõ belirtti. Clinton, Türkiye ve Bre- zilya’nõn Güvenlik Konseyi üyeleri ol- duğunu ve bu karara uymalarõnõ bek- lediklerini ve bunu yapacaklarõna inan- dõklarõnõ söyledi. BMGK’deki oturumda söz alan Tür- kiye’nin BM Daimi Temsilcisi Ertuğ- rul Apakan, İran ile imzalanan uran- yum takasõ anlaşmasõna bağlõ kaldõk- larõnõ ifade etti. ABD, Rusya ve Fran- sa’nõn Tahran Bildirisi’ne oylama ile ay- nõ gün ret yanõtõ vermesini “manidar” bulduklarõnõ ileten Apakan, bu olumsuz yanõtõn Türkiye’nin tutum belirleme- sinde etkili olduğunu söyledi. İran’a nükleer programõ konusunda şeffaf ol- masõ ve uluslararasõ topluluğun kaygõ- larõnõ gidermesi çağrõsõ da yapan Apa- kan, İran’õn takas anlaşmasõna bağlõ kal- masõnõ beklediklerini ifade ederek “Bu bildiri masada kalmalı ve İran mü- ABD’NİN TÜRKİYE’Yİ İKNA ÇABASI Oylama öncesi ‘ikili ilişkiler bozulur’ mesajı UTKU ÇAKIRÖZER ANKARA - ABD yö- netimi BM Güvenlik Konseyi’nde İran’a uy- gulanacak yaptõrõmlarõn oylanmasõ öncesinde An- kara’ya “Oylamada ‘Evet’ demenizi arzu ederiz. ‘Hayõr’ oyu kul- lanırsanız ikili ilişkileri- mizde olumsuz sonuç- ları olabilir” uyarõsõnda bulundu. İran’a karşõ yeni eko- nomik yaptõrõmlar için yapõlan oylama öncesinde ABD yönetimi Ankara’ya önemli bir mesaj gönde- rerek desteğini istedi. İran konusunun ABD’nin ulu- sal güvenlik çõkarlarõ açõ- sõndan en önemli mesele olduğunu vurgulayan Washington, Ankara’ya, “Sizden uzun yıllardır talepte bulunduğumuz belki de en önemli konu budur. İran’a yaptırım konusundaki oylamada ‘Evet’ demenizi bekli- yoruz” mesajõnõ iletti. Diplomatik kaynaklar, ABD yönetiminin özel- likle son bir ay içinde Ankara üzerinde baskõyõ arttõrdõğõna işaret ederek, “Başkan Barack Obama ve Dışişleri Bakanı Hil- lary Clinton’dan başla- yarak Ankara’daki bü- yükelçileri James Jeff- rey’e kadar her seviye- deki Amerikalı yetkililer neredeyse her gün Türk muhataplarına aynı me- sajı tekrar tekrar iletti. İran konusundaki oyla- manın önemi ısrarla vurgulandı” değerlen- dirmesini yaptõlar. Oylamadan önce An- kara’ya gönderilen me- sajõn en önemli unsuru ise Türkiye’nin ‘Hayır’ oyu vermesinin “ikili iliş- kiler üzerinde olumsuz sonuçlar doğuracağı” yönündeki uyarõ oldu. Gö- rüşmelerde ABD ma- kamlarõnõn iki ülke ilişki- lerinin hangi boyutlarõ- nõn sekteye uğrayacağõ konusunda ayrõntõ ver- mediği öğrenildi. Anka- ra’da yapõlan değerlen- dirmelerde Türkiye’ye en ağõr tepkinin ABD Kon- gresi’nden gelebileceği üzerinde duruluyor. ABD yönetimi, oyla- ma öncesi Ankara’ya ilet- tiği mesajlarda Türki- ye’nin vereceği ‘Evet’ oyunun anlamõnõn çok bü- yük olacağõnõ ve ABD ve Batõ kamuoyunda Türki- ye’nin dõş politikasõ ko- nusunda oluşan tüm şüp- heleri gidereceği vurgu- sunu da yaptõ. Ankara ise oylamadaki tutumu hakkõnda Was- hington yönetimine ipucu vermekten son ana kadar kaçõndõ. Türk Dõşişleri, Amerikalõ muhataplarõna “Hassasiyetinizi ve bek- lentilerinizi anlıyoruz” karşõlõğõnõ vermekle ye- tindi. Görüşmelerde, Tür- kiye’nin oyu konusunda nihai kararõn bizzat Baş- bakan Tayyip Erdoğan tarafõndan alõnacağõ ABD makamlarõna iletildi. Ni- tekim Türkiye’nin kararõ, Erdoğan’õn ABD Başka- nõ Obama ile oylamadan kõsa süre önce yaptõğõ te- lefon görüşmesinden son- ra netleşti. ABD’nin iste- ği ile gerçekleştiği öğre- nilen görüşmede Oba- ma’nõn Türkiye’ye oyla- mada “hayır” oyu kul- lanmamasõ telkininde bu- lunduğu belirtildi. Üst düzey bir Dõşişleri Bakanlõğõ yetkilisi de oy- lama sonrasõnda Türk ve Amerikan ikili ilişkile- rinde bozulma yaşanma- sõ için bir neden olmadõ- ğõ kaydetti. Aynõ diplo- mat, ABD’nin BM nez- dindeki Daimi Büyükel- çisi Susan Rice’õn dünkü oylama sonrasõnda yaptõ- ğõ açõklamanõn “ılımlı” tonuna dikkat çekerek, “ABD’nin bu oylamada Türkiye ve Brezilya’nın neden ‘hayõr’ oyu kul- landığını anladığına ina- nıyoruz” dedi. Başbakanlık kaynakları Türkiye’nin attığı imzanın arkasında durduğunu belirterek soruna diplomatik çözüm bulunması yönündeki kararlılığın devam ettiğini vurguladı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başba- kanlõk kaynaklarõ, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’nde İran’a yaptõrõm kararõna “hayır” oyu vermesiyle Tahran Anlaşmasõ’nda attõğõ im- zanõn arkasõnda durduğunu kaydetti. Bakanlõktan yapõlan açõklamada, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’õn Türkiye’nin kara- rõyla ilgili başta ABD Başkanõ Barack Oba- ma, Rusya Federasyonu Başbakanõ Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanõ Mahmud Ah- medinejad ve Brezilya Devlet Başkanõ Silva de Lula olmak üzere dünya liderleri ile gör- üştüğü belirtildi. Erdoğan’õn görüşümelerde yaptõrõmõn diplomatik sürece zarar vereceğinin ve Tahran’da varõlan anlaşmanõn uygulan- masõnõ zora sokacağõnõn altõnõ çizdiği kayde- dildi. Açõklamada, “İran’ın Tahran Anlaş- ması’na bağlılığını sürdürmesini, diplomatik çözüm zemininde kalmasını ve önümüzdeki dönemde uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi suretiyle nükleer programı hakkında oluşmuş bulunan şüpheleri izole edici bir tutum içine girmesi- ni bekliyoruz” ifadesi kullanõldõ. Davutoğlu: Anlaşma masada kaldı “Yaptırım kararının ardından Tahran an- laşmasının hükmü kaldı mı” şeklindeki soru- yu yanõtlayan Dõşişleri Bakanõ Ahmet Davu- toğlu ise “Kaldı, aslında bizim bugün verdi- ğimiz oyla Tahran anlaşmasının yürürlükte, masada kalması temin edilmiştir” dedi. Da- vutoğlu anlaşmanõn bittiğine yönelik İran’dan şu ana kadar bir açõklama gelmediğine dikkati çekti. Davutoğlu, bir soru üzerine Türkiye’nin kararõnõn ABD ile ilişkilerde gelecekte bir so- run yaratacağõnõ düşünmediğini söyledi. Başbakanlõk kaynaklarõ, Türkiye’nin verdiği “Hayır” oyuyla Tahran Anlaşmasõ’nda attõğõ im- zanõn arkasõnda durduğunu söyledi. Kaynaklar, “Türkiye, yaptırım kararının alınmasına rağmen diplomasi yolunun açık olduğuna inanmaktadır. Bu yönde çabalarını sürdü- recektir” dedi. Türkiye’nin tasarõya karşõ “Ha- yır” oyu kullanacağõ dün belli oldu. Viyana Gru- bu’nun süreci etkileyecek mektuplarõnõn dün gel- mesini bunun nedeni olarak gösteren kaynaklar, “Hayır” kararõnda ABD, Rusya ve Fransa’nõn mektuplarõnõn belirleyici olduğunu ifade ettiler. Kaynaklar, “Bu koşullar altında başka bir oy vermemiz mümkün değildi” dediler. zakerelere gelmeli” diye konuştu. Türkiye’den önce söz alan Brezil- ya’nõn Daimi Temsilcisi Maria Luiza Riberio Viotti ise yaptõrõmlarõ etkin bir enstrüman olarak görmediklerini ve bunun İran halkõnõn acõ çekmesine ne- den olacağõnõ belirterek takas anlaş- masõnõn kaçõrõlmamasõ gerektiğini ifa- de etti. ABD’nin BM temsilcisi Susan Rice da oturumdaki konuşmasõnda, Türkiye ve Brezilya’nõn takas anlaşmasõ üzerinde çok çalõştõklarõnõ ancak an- laşmanõn İran’õn nükleer programõ ko- nusunda temel, sağlam ve yanõtlanma- mõş kaygõlarõ gidermediğini ifade etti. Mutabakat tatmin etmedi Konsey’deki oylamaya saatler kala ABD, Rusya ve Fransa’nõn, uranyum ta- kasõnõ öngören Tahran Bildirisi’yle il- gili İran’õn mektubuna cevap vermele- ri dikkat çekti. Bu 3 ülkenin, yakõt ta- kasõna ilişkin mutabakat konusunda Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEK) sunduklarõ mektuplarõnõn yanõ sõra or- tak notlarõnda, belge hakkõnda “ciddi kaygılarının” bulunduğu bildirildi. ABD Daimi Temsilcisi Büyükelçi Glyn Davies, İran’õn uranyum takasõ- nõ öngören mutabakatõn olumlu bir adõm olduğunu ancak önemli bazõ be- lirsizlikler içerdiğini söyledi. Davies şu ifadeleri kullandõ: “Tahran bildirisi İran’ın yükümlülüklerini yerine ge- tirmesini tam olarak karşılayacak ni- telikte değil. Örneğin, İran elindeki uranyumu ülke dışına çıkarıp kar- şılığında yakıt (zenginleştirilmiş uran- yum) almayı taahhüt ederken, bir yandan kendisi de uranyumu yüzde 20 oranında zenginleştirmek üzere faaliyette bulunuyor.” ‘Kesin bir tarih verilmedi’ Mutabakatta İran’õn 5+1 ülkeleriyle görüşmelere devam edeceğini ve nük- leer programõndaki gelişmeleri ulus- lararasõ toplumla paylaşacağõnõ ilan ettiğini belirten Davies, “İran’ın uran- yum takası konusunda kesin bir ta- rih vermediğini ve bir yıl içinde gibi teknik bakımdan gerçekçi olmayan bir ifade kullandığını” söyledi. Davi- es, İran’õn bir yõl içinde dõşarõdan yakõt alacağõnõ beyan etmesine karşõn, sahip olduğu 1200 kilogram uranyumu ne za- man ülke dõşõna çõkaracağõnõ kesin olarak beyan etmemiş olmasõnõn da “gü- ven sarsıcı” olduğunu savundu. UAEK’nin mektuplarõ İran’a ilettiği bildirildi. İran, mutabakata ilişkin mek- tubu, Viyana Grubu’nun (ABD, Rusya, Fransa ve UAEK) cevaplamasõ iste- miyle 24 Mayõs’ta kuruma sunmuştu. Tahran, bildiriye ilişkin mektuba olum- suz cevap verilmesinin diyalog ve mü- zakere sürecini kötü yönde etkileyece- ğini açõklamõştõ. Önce yaptırım sonra müzakere ? ‘Türkiye’ye de rol düşüyor’ Türkiye Batı’yla ters düştü ? Uzmanlar kararı yorumladı: WASHINGTON (Cumhuriyet) - İran’õn nükleer programõna yönelik yap- tõrõmlarõ Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) gündemine getiren ABD yönetimi İran ile müzakerelere hâ- lâ açõk olduklarõ mesajõ verdi. ABD Dõşişleri Bakanlõğõ sözcüsü Philip Crowley ayrõca bu diplomatik süreçte Türkiye’ye de rol düştüğünü söyledi. Crowley, BMGK kararõnõn İran’a yö- nünü değiştirmesi için güçlü, zorlayõcõ ve doğrudan uluslararasõ bir mesaj ola- cağõnõ umduklarõnõ da kaydetti. Crow- ley, Türkiye’nin rolüne ilişkin bir soru üzerine “Elbette ki Türkiye’nin oyna- yacağı bir rol var. Türkiye İran’ın sı- nır komşusu olarak uluslararası bir kararın etkilerini ilk hissedecek ülke- lerden. Türkiye de kapı komşusunda nükleer bir İran istemediğini açıkça belirtti” diye konuştu. Crowley, “Arabuluculuğu dışlamı- yoruz. Ancak İran’a fazladan baskı uygulamanın şu an için doğru adım olduğuna inanıyoruz” dedi. İran’õn kendini bir “kurban” gibi göstermeye çalõştõğõnõ ancak bunun doğru olmadõğõ- nõ söyleyen Crowley, “İran gelir ve uluslararası topluluğun sorusunu ya- nıtlarsa ve Uluslararası Atom Enerji- si Kurumu ile çalışırsa bunu memnu- niyetle karşılarız” dedi. ALİCAN ULUDAĞ ANKARA - Emekli büyükelçiler, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’nde İran’a yaptõrõm kararõna “hayır” yerine “çekimser” yönde oy kullanmasõ ge- rektiğini söyledi. “Hayır” oyunun orta ve uzun vadede sonuçlarõ olacağõnõ be- lirten büyükelçiler, Türkiye’nin Batõ’yla ters düştüğünü ve yalnõzlõğa sürüklendi- ğini vurguladõ. Güvenlik Konseyi’nin kararõ şöyle değerlendirildi. Eski Washington Büyükelçisi Nusret Kandemir: Bu olumsuz oy ne ABD ne de AB ve diğer ülkelerin hoşu- na gidecektir. Türkiye’yle ilgili olarak basõnda veya kamuoylarõnda ortaya çõ- kan olumsuz yorumlar daha da artacak- tõr. Diplomaside her hareketin bir karşõ- lõğõ vardõr. Bunun orta ve uzun vadade sonuçlarõ görülür. Batõ kamuoylarõnda Türkiye Batõ’dan koptu algõsõ uzun za- mandõr vardõ. ‘Hayõr’ kararõ, bu algõyõ kuvvetlendirici bir rol oynar. Türkiye’nin eski BM Daimi Tem- silcisi İnal Batu: ABD, zamanõnda kendisinin de savunmuş olduğu uran- yum takasõ konusunu bir tarafa bõraka- rak yaptõrõmlar uygulamaya koyulmuş- tur. Türkiye ve Brezilya’ya karşõ tavrõ çok çirkindir. Türkiye’nin ret oyu kul- lanmasõnõ kesinlikle tasvip etmiyorum. Yanlõş yapõlmõştõr. Bu da Başbakan’õn kişisel tavrõndan dolayõ olmuştur. Bir fõrsat kaçmõştõr, yazõk olmuştur, yanlõş yapõlmõştõr. Gereksiz bir gerginlik daha yaratõlmõştõr. Türkiye yalnõz bir ülke ol- maya doğru sürüklenmektedir. İran ve Hamas ittifakõyla beraber olmak dünya- da en talihsiz görüntüdür. Terörist deni- len rejimlerle el ele verilmiştir. Eski Dışişleri Bakanlığı Müsteşa- rı Faruk Loğoğlu: Olumsuz oyun Türkiye’ye hiçbir yararõ olmayacaktõr. Tamamen İran’õn yanõnda yer almõş olu- yoruz. Olumsuz oy veren Türkiye’nin yaptõrõmlara uymayacağõ anlamõ çõkõ- yor. Özellikle ABD ve AB ile olan iliş- kilerimizde bunun sonuçlarõnõ önümüz- deki haftalarda bazen siyasi, bazen eko- nomik bazen de başka bir noktada Tür- kiye’ye olumsuz bakan tavõrlarla ve ka- rarlarla göreceğiz. Bir nevi Batõ’da, Türkiye Batõ’dan koptu görüntüsü var. CHP Milletvekili Onur Öymen: Bu karardan sonra Türkiye’nin imzala- dõğõ üçlü anlaşmanõn bir anlamõ kalma- dõ. Türkiye’nin çekimser oy kullanmasõ bekleniyordu ama İran’õn yanõnda yer aldõ. Türkiye dünyanõn en önemli örgü- tüyle ters düşmüş oldu. Yalnõz ABD’ye değil hem Batõ Avrupa’ya hem de Rus- ya ve Çin’e ters düşmüş oldu. Bir yerde Türkiye yalnõzlõğa süreklendi, itildi. AHMEDİNEJAD: BU KARARIN HİÇBİR DEĞERİ YOK Dış Haberler Servisi - İran Cum- hurbaşkanõ Mahmud Ahmedinejad, BM Güvenlik Konseyi’nin İran’a yö- nelik olarak kabul ettiği yeni yaptõ- rõmlar kararõnõn hiçbir değer taşõma- dõğõnõ söyledi. Ahmedinejad, Taci- kistan’õn başkenti Duşanbe’de yaptõ- ğõ açõklamada, “Bu kararın hiçbir de- ğeri yok. Çöpe atılması gereken kullanılmış bir mendil gibi” dedi. İran Dõşişleri Bakanõ Menuçehr Mutteki, kararõ “Bu karar, geriye doğru gidiştir” sözleriyle eleştirdi. “Bu tür hareketler yanlıştır. Aslın- da Batı kendi kendisine baskı yapı- yor” ifadesini kullanan Mutteki, İran’õn diplomasi mantõğõnõn Batõlõ- larõnkine galip geldiğini söyledi. İran’õn, karar tasarõsõnõn kabulünden sonra uranyum zenginleştirmesini de durdurmayacağõnõ açõkladõ. İran’õn Uluslararasõ Atom Enerjisi Kurumu nezdindeki daimi temsilcisi Büyükel- çi Ali Asker Sultaniye, “Hiçbir şey değişmeyecek” dedi. Bu arada İran’õn BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Mu- hammed Khazee, karar tasarõsõna “hayır” oyu veren Türkiye ve Brezilya ile karar tasarõna destek vermeyen Lübnan’a teşekkür etti. İsminin açõklanmasõnõ istemeyen üst düzey Rus diplomat ise Tahran’õn, nükleer programõ nedeniyle Rusya ile aralarõnda belirginleşen gerginlik nedeniyle Şanghay İşbirliği Örgü- tü’nün Özbekistan’õn başkenti Taş- kent’teki zirvesine Ahmedinejad’õn katõlmayacağõnõ açõkladõ. ‘Diyalog devam etmeli’ ‘BREZİLYA ETKİLİ OLDU’ ANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - Cumhuriyet’e Türki- ye’nin “hayır” oyu- nun gerekçesi konu- sunda değerlendir- mede bulunan üst düzey bir hükümet yetkilisi, Ankara’nın kararında Brezil- ya’nın etkili olduğu- nu açıkladı. Türkiye ve Brezilya’nın 17 Mayıs’ta Tahran’da İran ile imzaladıkları anlaşmayı anımsatan yetkili, “İran’ın bun- dan sonra masada kalmasını sağlamak için yapılması gere- ken bizim ‘hayır’ de- memizdi. Doğru olan tavrı takındık. Bre- zilya da bu oylamada ‘hayır’ dememiz ko- nusunda oldukça et- kili oldu” dedi. MALVARLIKLARI DONDURULUYOR, AĞIR SİLAH TİCARETİ KISITLANIYOR “İran’ın nükleer programının tamamen barışçıl olması- nı garanti edecek siyasal ve diplomatik çabaların öne- minin vurgulandığı” tasarıda, İran’ın nükleer progra- mıyla ilgisi olan, aralarında İran Devrim Muhafızla- rı’yla bağlantılı şirketlerin yanı sıra bir bankanın da bulunduğu 40 şirketin ve bir kişinin ismi yaptırımlar listesinde yer alıyor. Yasaklı listesindeki kişinin İsfa- han’da uranyum zenginleştirme faaliyetinde bulunan nükleer merkezin başındaki Cevad Rahiki olduğu belir- tiliyor. Yaptırımlar listesinde yer alan kişi ve kuruluşla- rın uluslararası alanda malvarlıkları donduruluyor ve ayrıca seyahat yasağı getiriliyor. İran’ın hassas nükleer malzemelere erişiminin engellenmesi amacıyla finansal yaptırımlar genişletiliyor, deniz ulaşımıyla İran’a gide- cek kargoların denetiminin sıkılaştırılması isteniyor. Ağır silah ticaretine yönelik kısıtlamalar arttırılıyor. Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Apakan, oylamada Türkiye gibi ‘ha- yır’ oyu veren Bre- zilya ve çekimser kalan Lübnan’ın temsilcileriyle soh- bet etti. (solda) Başta ABD ve İn- giltere olmak üzere diğer ülkelerin temsilcileri de top- lantı öncesi ve son- rasında bir araya gelerek görüş alış- verişinde bulundu. (sağda) (AA / EPA)