Katalog

Yaşar Kemal bir derya. her okurun beslenebildiğl blt- meyen blr kaynak. Hakkın- da pek çok yazı yazıldı, eserleri pek çok araştırmaya konu oldu, başka dillere çevrildi. Onun gezerek göre- rek biriktirdiği sözcükler, onun yazdıklannı bir kaynak gibi okumak için -çünkü köy köy dolaşarak biriktlrdikleri- dir seçtiği sözcükler- hazır- lanmış bir Yaşar Kemal söz- lüğü bile var. Yaşar Kemal külliyatı böylesine enginken yazdıkları hakkında kısacık bir yazıda yorum yapmak yetersiz aslmda. Ancak bu yazı, okura vereceklerf tü- kenmeyen bir kaynak ola- rak Yaşar Kemal'in yeniden ve bu kez Doğan Kardeş di- zisi için, gençlerin okuması- na yönelik basılmış olması yani genç okurun Yaşar Ke- mal'le karşılaşması üzerine... n MÜge KARAHAN Y apı Kredi Yayınlan bir süre- dir, büyük isimlerin öykü ve şiirlerini Doğan Kardeş dizi- sinin hitap ettiği genç kuşak için derliyor. Bu isimler Füruzan'dan Nâzım'a kadar uzanıyor. Son olarak da Yaşar Kemal'in öyküleri genç, ka- ıu deli, meraklı okurlar için Yolda adıyla bir araya getirildi. Elbette pek çok genç okur Yaşar Kemal'e bundan önce de ulaşmıştır; lıatta belki kimileri onun bütün külliyatına hâkinıdir. Zaten bu derlemede yer alan öyküler de özellikle gençler için yazılmtş değil, derlemenin amacı yazarla- nn gençlerin için yazmış olduğu metinleri bulup çıkanp yayımlamak da. Ancak Cîü- ven Turan'ın yayıma hazırladığı kitapta Yaşar Kcma Yaşar Kemalden 'Yolda' Çöplükler ve Kalemler ' yer alan öyküler, çoğunlukla gençlerin aklında en çok yer edecek ve onları heveslendirecek türden. Yaşar Kemal'in yazdıkları, okurun farklı yaşlarda, tekrar tekrar gün yüzüne çıkara- bileceği ve iarklı yerlerinden çekip çekişti- receği metinler. Bu kitapta ise genç okur- ları Yaşar Kemal sözlüğüne kadar taşıya- cak olan ve okura Yaşar Kemal külliyatını açacak öyküler seçilmiş. Öyle ki, yeniyet- melik dönemlerimde elime geçen Yaşar Kemal ronuınlarının bazılannı yanm bıra- kırkcn, yeni basdan Doğan Kardeş seçki- sinde de yer alan bazı öyküleri yine aynı dönemlerde -bazı romanlaruu yanm bı- raktığım yeniyetmelik çağlarımda- okuyup da aklımdan çıkaramayışım rastlantı sayıl- maz. Özellikle "Kalemler" öyküsünün, bugün kırtasiye dükkanlarına girdiğimde zaman zanıan aklıma düşüyor olmasının ve çalışan, itilip kakılan zayıf çocuklan gö- rünce "Sarı Sıcak" öyküsünü hatırlama- mın necleni, bu öyküleri doğru zamanda okumanıla ilgili biraz da. tlk okuyuşumda "Kalemler"den arta ka- lan küçük kızın acısıydı. Ancak bu kcz başka yerlerinden çekip çekiştirdim öykü- yü. Bu öykülerin bir derya olduğunu anla- dını bir kez daha, çünkü bu son okuyu- şumda öyküde anlatılan esas mesele çöp- lükleri tark ettim. Bazen şehrin ara sokak- larında, izbc kıvrımlarında unutulmuş olan çöplükler yer etti kafamda. Bir çöp bidonu dahi göremediğimiz caddeler gö- zümün önüne gelince çöplüklerin nerelere saklandığını, çöplerin nerelere gittiğini dü- şiindüm. Oyküdeki çöpçü adama odak- landım, bir de şehrin çöplüklerine: "Bir çöplük,bencebirşehirdemektir (...) Hiç- bir şey, hiç kimse tstanbul'u çöpleri kadar anlatamadı bana. Kirli mi Istanbul, çöplü- ğü kokar, leş gibidir." Çöplüğün hikâyesiyle birlikte Rüstem Çavuş'un hikâyesi de başlar. Çöpçü çavuş- luğu yapan Rüstem'le öteki iş arkadaşları, çöpten çıkan, kullanılabilccck durumdaki şeyleri aralarında paylaşır. Bir tek kalem- lerdir paylaşmadıkları, çünkü Rüstem ka- lemleri okula giden kızı Neriman'a götü- rür. Çeşit çeşit kaleme sahip olan Neriman bir çocukluk hevesiyle kalemlerini arka- daşlarına da göstermek isteyince olanlar olur. Bu yoklukta bu kadar çok kalemi nere- den bulduğu merak edilir. Neriman çöp- ten çıktığını asla söylemek istemediğinden kendi pembe yalanını önceden uydurmuş- tur. Ancak arkadaşları ona inanmaz ve fe- sat, acımasız birkaç kişi bu işi peşini bırak- maz. Beğenmeyip çöpe attığı kalemini. üzerine önceden koymuş olduğu çentikten tanıyan bir arkadaşı, Neriman'ı kalemini çalmakla suçlar. Üzerinde attığı çcntik bu- lunan bu kalemi Neriman çalmışMr ona göre. Sonunda Neriman hırsız damgası yer de yine söylemez kalemlerin çöpten çıktı- ğını. Ana babası okula çağınlır ancak kü- çük kız onlan da tembihler kendi yalanını söylemeleri için. Babası şaşınr; çöpten ka- lem çıkarmak hırsızlıktan daha mı kötü di- ye sorar kızına. Neriman'a göre daha kötü- dür, eğer çöpten çıktığı öğrenilirse kendini öldüreceğini söyler Neriman. Babası da sonunda, "haklısın kızım" der ve Neri- man'ın yalanını sürdürür: Bu kalemleri kırtasiye dükkânı olan yeğeni Erol'un he- diye ettiğini söyler. Ancak bu yalan açığa çıkar, Neriman hırsızlık suçlamasıyla okul- dan atılır. Anlatıcının sesi şöyle bitirir öyküyü: "Ben çöplükleri iyi bilirim. Rüstem Çavuş- tan dolayı. Çöplükler, şehirlerin tıpı tıpına aynısıdır. Bir şehir pisse, aşağılıksa, kaleş- se, acımasızsa o şehrin çöplüklerine martı- lar konar, çöplüğiin üstü apak olur ve bu murdar çöplük martıdan gözükmez olur. Haa, bir de renk renk kalemler çıkar ts- tanbul çöplüklerinden. Altın yüzük çıktığı da olur." Pek çok kez okunup saklanabilecek bu sade öyküyü son okuduğumda anladım bunun yalnızca Neriman'ın değil Rüstem Çavuş'un da hikâyesi olduğunu. Çöpe at- tıklanmızı hatırlayınca anladım çöpten çı- kacaklan: Kokuşmuş çöplerin arasından bazen çürük çarık bir hayal çıkıyordu, ba- zen az kullanüıp atılmış bir kalemle birlik- te bir küçük mutluluk çıkıyordu. Kalemle birlikte kalemi çöpe atanın fesadı çıkıyor- du bazen de.. .• Yolda/ Yaşar Kemal/ Yapı Kredi Ya- vtnları/112 s. Patriciavvooddan Loto' Bir masumiyet masalı LOTO PATIIICIA VvaoD Patricia vvood'un Loto adlı kitabı ForrestCump ve Yağmur Adam benze- ri bir başvuru kitabı. Sa- kin ve mutlu bir hayat süren, 7610'ya sahip Perry bir gün lotodan 12 milyon dolar kazanınca başına neler gelir? Kötü- lukie çevrili bir dünyada tek silahı ma- sumiyet olan bir kalp, kınlmadan ne kadar ayakta kalabilir? vvood'un eseri bu glbi sorular etrafında dolaşıyor. D Nazlı Berivan AK ' ; » » • * * ' > " • » > * » ' enim adım Perry L. Crandall ve ben zekâ özürlü değilim. Büyükannem jhep adımdaki L'nin Lucky, yani şanslı kelimesinin kısaltması olduğunu söy- lerdi. 'Bay Perry Lucky Crandall, sızlanmayı bırak!' diye kaşlarını çatardı. 'tki sağlam gözün, iki sağlam bacağın var, aynca son derece dürüst bir insanstn.* Bana hep şanslı ve dürüst ölduğumu söylerdi. Dü- rüst olmak, bir şeyin daha iyisini bilmemek anlamı- na geliyor. Ben otuz iki yaşındayım ve zekâ özürlü deği- lim. Zekâ özürlü olmanız için IQ'nuzun 75'in altında ol- ması gerekiyor. Benim IQ'm 76. Şanslıyım. Bunu biliyo- rum, çünkü özürlü değilim. Bunu biliyorum, çünkü iki sağlam kolum var. Bunu biliyorum, çünkü Washington Eyalet Lotosu'ndan 12 milyon dolar kazandım." Bu vurucu sözlerle başlıyor Patricia Wood'un Loto adlı kitabı. Kitabın konusu ilgi çekici: Perry, 76 IQ'ya sa- hip ama bu aptal olduğu anlamma gelmiyor. Büyükanne- si ona hayatta kalmak için bilmesi gereken her şeyi öğret- miş. Ne duyarsa not etmek ve böylece unutmamak. Her hafta loto oynamak ve şanslı sayılannı belirlemek ve en önemlisi güvenmek, doğru zamanda, doğru kişilere gü- venmek. Büyükannesi öldüğünde Perry tam kötülükle dolu bir dünyada yapayalnız kalmışken lotoılan 12 mil- yon dolar kazandığını öğreniyor. Büyükannesinin verdiği hayat bilgisinin onu ne kadar ayakta tutabileceğini gör- mek ve masumiyetini paraya karşı korumasını izlemek de biz okuyuculara kalıyor. Wood, Lofo'da deniz imgesini fazlasıyla kullanıyor. Perry deniz ürün ve malzemeleri satan bir dükkânda ça- lışıyor, kendini mutlu ve huzurlu hissettiği biricik yer de- niz, Elmas Kız adındaki tekne kitap boyunca bir görü- nüp bir kayboluyor ve sonunda hikâyeyi bağlayan da yi- ne tekne oluyor. Kapak tasanmında da sayılar içinde aheste aheste yol alan bir tekne ile karşılaşıyoruz. Yaza- nn baskın tema olarak denizi kullanması aslında çocuk- luk zamanlannda yaşadığı sarsıcı bir olaya dayanıyor. Henüz iki yaşında ailesiyle birlikte deniz kenanna kamp yapmaya giden Patricia, ölümcül bir kaza geçirmiş ve kamp ateşinin tam ortasına düşmüş. Ailcsi yanan Patri- cia'yı deniz suyuyla söndürmüş. Yazar kendi deyimiyle adeta deniz suyuyla vaftiz olmuş ve okyanusa duyduğu aşkı günümüze kadar içinde taşımış ve en sonunda kita- bını bu temayla yaratmış. Bugün insanlann zckâlannın sayılarla ölçüldüğü, sağ- duyu ve duygusal zekânın iyice geri plana itildiği günü- müz dünyasının modern insanlarının, sevgiyi, sadakati ve temizliği öykülerde arayışına rastlıyoruz. Loto bu arayışı doğru gözlemleyen ve ince detaylarla kâğıda döken bir yazann, okuyucunun ruhuna işleyecek hikâyesi. Akıllıca kurgulanmış, Perry'nin saflığı ve temizliğinin kötülere ve kötülüklcre karşı biricik silahı olduğunu an- latan, Patricia Wood'un Loto adlı kitabı unuttuğumuz değerleri bizlere geri hatırlatmaya aday. Parayla kirlen- meyecek bir masumiyet nereye kadar taşınabilir, gerçek dost kötü günden çok asıl iyi giinde mi kendini gösterir, şans ve zekâ ne ile ve ne kadar ölçülür? Loto, bir şeyin güvencesini veriyor: Perry'nin anlattık lannı dinledikten sonra, iyilerin de kazandığı bir dünyaya inana tazelemek. • Loto/ Patricia Wood/ Çeviren: Engin Kaptan/April Yayınahk/358s. SAYFA 18 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 6 0