Katalog

CaferHergünsel’Ieyapıtlarıveyaşamıüzerine ‘Bireyci-toplumcuyazar ayrımınaitibaretmedim’ Daha Önceleride yazıldığıgibi, 80’liyıllardan bu yana Öykülerini dergilerde okuduğu- muz bir yazar. Kalfa, YaşamSürgünlerini Verirkenve Ara Beni SesiniDuyayımadlı kitaplarıikincibaskısını yaptı. Ayrıcayazarın, Hamit NasılOkuma YazmaÖğrendiisimli bir de çocuk romanı yayımlandı. [J Yetkln AROZ Bir kitahındaki sıımı • yazısında söylediklerimeclonerek sormak istiyorum: • ‘şkıı.sıı. insan sıcaklığını kıııklaınava hazır 1)erdigiinü insan swağı... D<st-lıık eli, kueaklamnavahazır giiliim-seven bir seeecenhk, giizelliklere donuk durur yüzü. seı’gi >ksuınluıjıınunçöle dön uşturduğu diiniamızda bir soiukluıkgökyüzünü set’nwdurağı gibidirövkiileri... Bu size özgii bir biçim sellik. avni zamanda sizi başka vazarhırdanayıran ozelhk. ( )vkiiieriniz gızerine ş<P’iebir dıışuıulıığiınıızde na.vıl değerleııdirivorstınuzkeııdınizi - Değerlendirıneniz için teşekkür ederim.Feridun Andaç, Afet Ilgaz gibi yazarlar,eleştirmenler öykülerimdeki in san sıcağından, insan gcıçekliğinden söz etti. KalIa’yıdaha irmili yaşlarda yazdım. Sczgilerim ve yaşadıklarımla yazdıklarını kabul görnılıştü. 1ler yazar, yalnızca bir şeyi yazar sözüne inanırım. Ç;OcUkltığıımungeçi 1lendek ve daha sonraları göreyim nedeniyle geldiğim Emirgiiıı,öykülerimiıı ana ıeııılerini belirledi.Buralarda yaşaııan komşuluk ilişkileri,canlı kasaba ve mahalle havası, yangınlar, cinayetler, hastalıklar; düğün — ler, hayranılaı, sevinçler; bizlere kol ge ren, yetişmeınizi sağlayan insancıl ur tam, insanların vaıdııııseverliği. cömert - liği kişiliğiınietkiledi ve biıtiin hunlaı öyküleriıııe yansıdı. Kalia’da, ıamircilerinve çırakların vahşi yaşam koşullarını elbette ki sanatin verilerinden, estetik- ten ödün vermeden yazıyadökmeye ça lıştım... Anneanncın, bir öykümde belirttiğimgibi herkese yardım eder, yal nız kendi çocuklarını değil, ncrtleyse tüm bir kasabanın çocuklarım diişünür dertlerini dert edinirdi. Bu genetik bir olay da olabilir. Bu sevgi da 1lcndek’te de, köyde de, kasabada da sürüp gitti. “INSANLARÖYKÜLERIMDE YAŞAMINDANKESITLERBULDU” - l-lalk,ndan kopuk olmayan ve de «<:okSatan “postınodern yazarlarınnzJandeğilsiniz. 1kinci baskıyı yapmanızı bile l,ir artı ı’eilgiodağı olarak görüyorum.1lalkın içinden çıkan yazarlara giderekilgi artıyor mu .çizce? - Ben bunu gözlemliyorum. Ara Beni Sesini Duvavım,kısa surette tükendi ve ikinci baskısı yapıldı. Kaliıı’nın, Yaşam Sürgiinlerini Verirken’inde... Kitaplarınıokurlara sıcak ve samimi gekli. halk, bu öykülerin içinde kendi yaşamlarındaııkesitler buldu belki (IC (>zellikleöğrencilerin ilgisiçok hoşuma gidiyor.Ilkokullarda hile kitap kurtlarının olması geleceğe olan güvenimi arttırıyor.( )vkülerimi okııyanlar birbirine tavsiye ediyor. Bö’ıleceönemli bir okıır kitlenı oluştu. Bu ödünsüz tavrını, yazdıklarımagüveıımeııı. toplumcu edebiyatınyeniden yeni bir üslup içinde harmanlanmasu,öyküye ilgiyiarttırmış olabilir. - Kitaplarınızın bir görselliği ve içtenlığivar. 1laik kendini ora(Ia buluyor. Kendisini anlatır gibi bir tat alıyor. Bu, yaşamın sohığunu yakalamak bence... Yazıtekııiğinize l>aktığıındal)izin) kuşaklaraözgii bir yapı var. Kısa cümlelerle,anLıtılııtak isleneni evirip çevirnıcdc’n.algılanır bir güzellik içinde ı’erinek iz<k’<lebu özellik var. Bu açıdanda bakar mısıııızovkıılerinize? - Sinemaya tutkıınluğtını öykülerime bir görsellik kazantlırahilir. Yalnız kendinidegil, başkasını anlatmak, onları yakından tanımak, acılarını sorunlarını paylaşmak, onların dertleriyle yatıp kalkmak saminıi olmak ve gerçeği anlatmakiakiulüriistlüköykülerimi kendilerineyakın hıılııp sevmelerine neden oluyor.Ayrıca geleneği özümleyip yenilikçi yazarlarmıızı da okuyup yeni bir senleze gitme uğraşı, kendi iislııburnı bulmaya çalışma, sanatın her türüne ilgi duyma... Refik Halit Karay, Sahahartin Ali, CelalettinGöktulga. Nezihe Meriç. Mehmet Seyda. sevdiğim, zaman zaman (lomil) tekrar okuduğunı Borges’in dediği gibi ‘ilerde kuralları yıkmak için onları hilmeniz gerekir!” Klasik öyküyü hilnıcden öziimlemeden modern övküyii yenilikçi akınıları bilmekolası değil. ( )ndaınsonra da sıra kentli uslubunu hıılına ycnilikçi özgün tavrını sergilemeye gelir. Bireyci toplumcuyazar ;ıvrınıınahiç itibar etmediniedebiyatımızda suni bir ayrımcılıkyarattı. Selim İleri, özellikle Tomris tlvar. 1Itılki Akııınç, BilgeKarasu teknikbiçim yöniinden çok vararlandığım sevdiğim öyküciiler. Il ulki Aktunç’a, “Biz toplumcu gerçekçiler, sizlerden aldığımızedebiyat inceliğiyleyeni sentezleregittik. Sizlere çok şeyborçluyuz” dedim. Bu sözler 1lulki Bey’inçok hoşunagitti. Kitabıtıı şöyle imzaladı: “Bir • saniyede dost olduğum öykücü kardeşime..”Aslında 1980kuşağı da acılı ve yalnız bir kuşak. 1950kuşağı edebiyatımıza çok büyük katkısı oldu. Yeni temalar, yeni anlatını yolları kazandırdılar edebiyatımıza. Ama yine dc yalnız değillerdi. Onları anlayan dostları, arkadaşları vardı. Bizlerse darbenin paramparça ettiği, okurunyön değiştirdiği, kitlelerin sanattansiyasetten soğutulduğu bir ortamda çizgimizisürdürmeye lıştık. 80 kuşağı, acılı 194()kuşağı gibi günümüzde yeniden değerlendirilmesigereken bir kuşak. Anıa her şeyyerli yerine oturacak; toplumcugerçekçi edebiyat, sanatın verilerinden, esiciikten ödün vermedenyurdumuzun modernleşmesi yo•lunda aydınlatıcı, uyandırıcı görevini yapacak. Ben bunu yaşıyorunı ve gelecekiçin çok rnııtluyunı. Uslubum için söylediklerinize teşekkür ederim. Ben bunun sırrını bilmiyorum. Memduh Şevket Esendal gibi. Ben köylüler gibi söyleyeceğimidümdüz söylüyorum mu, desem. İsterseniz bu bir giz olarak kalsm! “SANATINOLDUĞUYERDE HİÇBİRKÖTÜLÜKBARıNMAZ” - Yeniçıkacak kitaplarınızdan söz edelim. Oykü kahramanları yine yaşadığınızçevreden size vansıvanlarmı? Dosılarla hep konuşnıuşunıduır. R<>- m.ındı öyküydü, duz .yazıydı...Nasıl yazarsınız?1lani l>ununolmaz ya, Eşref saati var mıdır? - Yüksek lisans tezini kitap haline gelecek:“1940’larda Yükselen Nazizm’in Türk Edebiyatı Uzerine Etkileri.” Oykülerdevam edecek. Birbiri ardına sürüpgiden üç ronıan çaılışnuımolacak. Düzeltmeler, eklemeler, ansızın uyku- Jan fırlayıp not almalar, çok okumak, dıırıııadan araştırmak, yapıcı bir kuşkuculuğahağlıınmak. (;idilen sinemalar, sergiler, Çehov’un dediği gibi astronomidentılıha kadar her şeyle ilgilenme, öğrenme, hilme isteği... Burada bir sır vereyim. (:urnhuriyet gazetesinin kültür sayfiısısinema, tiyatro, müzik eleştirileri estetik dünyamı yaratmada çok yararlı oldu. Oykülerimden biri, “Bir Insanlık Heykeli”, ismini, bir heykel sergisinin tanırımından aldı. Oykülerimin hepsini öyle Çınaraltı’nda açık lıavada yazmam. Eve kapanırını, dünyayla ilişkim kalmaz.Sıkıntılar, konuya odaklannıa, yuğunlaşma,derinlik kazandırma... Bu hem sevinçli beni dc çok acılı bir süreç. En sıkıntılı, en acılı anınıda bile yazıdaıı vazgeçmem, çalışmama devaııı ederını. Sürgün haberi geldiği anlar kılım bile kıpırdamaz, yazınıaöyküme devam ederinı.Tabii, erken ölümler hariç. ()lüm, cenaze, imamlar öykülerinıde yer alır. Bu da ayrı bir incclenıc konusu olsa ge rek Yaşanana yeni anlanılar yükleyerek gerçekliği yeniden üreınıek. Çünkü hayatıiyigözlemlediğin an yaşamın her rengini görüp her kokusunu duyumsayabiliyorsun. - Sakarya‘nınşirin ilçesi 1lendek ve Emirgıin övkülerinizde büyük yer tutuyor.Hayatınızda önemli bir alanı olmalı bu yerlerin... - Düzce’de doğdum. İlkokulu, orta- okulu, liseyi1Iendek’ıe bitirdim. Yakın akrabahırım, arkadaşlarım 1Ientlek’te. Linınıılmaz,canlı, her yönüyle hareketli bir kasaba hayatı yaşadım. Yakın arkadaşlarımısık sık giderim. Emirgise nerdeysc ömrümün yarısının geçtiği bir yer. ()ykülerinıle ilgili gecelerdiizenlenir; müzisyenler, şairler gelir. İyigünümde, kötü giiııiimde hiç bırak madı beni. Sanatçı dostlarımda çok sever. Yaptığımız etkinliklere koşa koşa gelirler. Burada bir kasaba sıcaklığı,el dcğmenıiş bir güzellikbultırlar. Sevenler Derııeğive Yazın Ko j)’tayöneticilik yapıvoıııııı.l’ürkiye’ninher yanına sanatsal etkinlikleri götürıneye çalışıyoruz. Ta 1932’de Mııstala Kemal, 1lalkevlerini, köylerde halk odalarını kurmuş. Bu yerlerdeşiir, müzik, dil ve edebiyat, müze - tarih tiyatro, müzecilik, kooperatifçilik koııuşulııyor tartışılıyor; insanlar bir araya geliyor, yainızlıklarını gideriyorliirmış.l)iişünün, bunlar Köy Enstiıülerindenönceki dönem. l)alıa kültürel açıdan 11)32‘lerıyakalayamadık. Anıa umutluyuz. Çalışıyoruz. Sanatın olduğu yerde hiçbir kötülüğün barınamayacağııııbiliyorıız. • Kalfa! 1lcrgımsel/ Ko()p./64 s. Yaşam Sürgünlerini Verirken! Cafer 1lergünscl/ Edebiyat Koop./ 78s. Ara Beni SesiniDuyayım! Caler 11cr- günseli Koop/ 96 b, Hamit Nasıl Okuma Yazma Öğrendi! (:aıer 1lergünsel/ Edebiyat Koop./ 48 s. 1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1054 SAYFA 13