Katalog

KITAP Hazıriayanlar Nllay Yıbnaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK OKUMA n Mavisel YENER Ç ocuk Vakfı Çocuk Akademisi tara- fından hazırlanan 100Temel Eser Raporu'nun Ocak 2010'da açık- lanmasından bu yana, konuyla ilgilen- mesi gereken çevrelerden tık yok! "Bil- gisiz ilgililere 2004'te orta, 2005'te ilköğ- retime yönelik açıklanan ve her yıl 8 mil- yon çocuğu ilgilendiren 100 Temel Eser uygulamasının amacına ulaşıp ulaşma- dığı konusunu merak etmiyor musunuz kuzum?" diye sormak geliyor içimden. 15 Ocak 2010'da Milli Eğitim Bakanı'na gönderilen rapor Haziran-Aralık 2009 ta- rihleri arasında öğrenci, öğretmen, veli, eğitimbilimci, eğitim ve yazar örgütleri- nin görüşü alınarak hazırlanmış. Rapor- da 46 uzman ve yazarın yanı sıra 11 sivil toplum kuruluşunun görüşleri yer alıyor, ayrıca sempozyum ve kongre kararlan da raporda yerini almış. 2004 yılından bu yana 100 Temel Eser konusunda gö- rüş ve düşüncelerini açıklayan 51 kişinin görüşleri de rapora eklenmiş. Raporun gerekçesi şöyle: Milli Eğitim Bakanhğı'nın 19.8.2004 tarih, 2004 / 60 sayılı Orta öğretim öğrencileri Için 100 Temel Eser Genelgesi ile 4.8.2005 tarih, 2005 / 70 sayılı llköğretim Okullarında Okutulacak 100 Temel Eser Genelge- si'nin amacı ve işlevinin başlatılan uygu- lamayla ne ölçüde örtüştüğünün değer- lendirilmesi; ortak kitap okumaya dayalı ülke ölçekli bu sürecin hangi sonuçları ortaya çıkardığının tespit edilmesi; her iki listede yer alan eserlerin temel eser / klasik eser ölçütlerine uygunluğunun sı- nanması; özellikle ilköğretime yönelik listedeki kitapların çocuğun gelişimi ve okuma kültürü edinmede çocuğun dil gelişimi, bilişsel gelişim, kişilik gelişimi, sosyal, kültürel ve toplumsal gelişimine katkısının incelenmesi; listelerde çevir- meni belirtilmemiş dünya edebiyatı ör- neklerinin neden olduğu sonuçların irde- lenmesi; orta öğretim genelgesinde yer alan 12, ilköğretim genelgesinde 14 ki- tabın seçmeler ve hazırlanacak kitapla- nn yalnızca konularının belirtilmiş olması nedeniyle bu çerçevede yayımlanan ki- tapların içerik, dil, anlatım, tema ve ço- cuk gerçekliğine uygunluğunun araştırıl- ması; 100 Temel Eser uygulamasının çocuk ve ilkgençlik edebiyatımızın geliş- mesine etkileri yanında her iki liste ile haksız kazanca neden olan 100 Temel Eser odaklı yayıncılığa yansımalannın tespit edilmesi; 100 Temel Eser uygula- ması ile ilköğretim 5. sınıftan lise son sı- nıfı kapsayan çocuk ve ilkgençlik çağın- da zorunlu okunacak kitaplarla 8 milyon öğrenciyi ilgilendiren sınırlandırıcı duru- mun Türkçe ve edebiyat ders program- ları, Milli Eğitim Temel Kanunu ve BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'si çer- çevesinde çocuk, öğretmen, veli görüşü yanında eğitim ve yazar kuruluşlarının görüşlerinin alınması ve araştırmaların sonuçları dikkate alınarak 100 TEMEL ESER RAPORU hazırlanması. Çocuk Vakfı Başkanı M. Ruhi Şirin'in sunuş yazısının ardından Raporun Ge- rekçesi, Raporun Amacı, 100 Temel Eser genelgelerine yer verilmiş. Uygula- ma sonuçlarının ardından genel değer- lendirme sunulmuş. Sonuç çıkarılmasın- dan sonra öneriler bölümünü okuyoruz. Görüş Bildiren ve Katkı Verenler, 100 Temel Eser'le ilgili Yazar ve Uzman Gö- rüşleri, 100 Temel Eser Konusunda Kongre-Sempozyum Bildirgeleri ve İlgili Çocuk Vakfı Çocuk Akademisi tarafından hazırlanan 100 Temel Eser Raporu Bu çığlığı duyun! Sivil Toplum Kuruluşu Görüşleri, Bakan- lığın Görüşü, Milli Eğitim Bakanlığı Müs- teşarı Prof. Dr. Neçat Birinci İle 100 Te- mel Eser Listeleri Üzerine Söyleşi, 100 Temel Eser Konulu Bir Bildiri Bir Rapor, İki Genelge, Ortaöğretim öörencileri Için 100 Temel Eser Genelgesi, llköğretim öğrencileri Için 100 Temel Eser Genel- gesi ve Kaynakça, raporun dayandırıldı- ğı temeller açısından önemli. Yukarıdaki içerikten de anlaşıldığı üzere Çocuk Vakfı'nın hazııiadığı rapor öyle üç beş sayfalık bir çalışma değil, alana katkı verecek önemli bir çalışma. Çocuk Vakfı Başkanı M.Ruhi Şirin diyor ki: " Türk toplumu neden okumuyor? Okuyan bir toplum haline nasıl gelebili- riz? Bu sorulann cevabı kitaba ve oku- maya yönelik bir zihniyet değişimini amaçlamadıkça bireyin ve toplumun dö- nüşümü ertelenmiş olacaktır. Içinde bu- lunduğumuz asıl açmaz ise Türkiye'de okuma alışkanlığı sorununun sahipsiz oluşundan kaynaklanmaktadır. Bugüne kadar hiçbir kurum ya da kuruluşun, okumama sorununu çözme sorumlulu- ğunu kendinde görememiş olması da bu sahipsizlik durumunun sonucudur. Yeni dünyada okuma alışkanlığının önündeki engelleh ortadan kaldırmak için eğitim sisteminin güncellenmesi yanında ileti- şim ortamının etkilerini doğru değerien- dirme süreçlerinin de başlatılması gerek- mektedir. Yazı kültürü ile görsel kûltür ilişkisini ve etkileşimini bütün bileşenle- riyle örgün ve yaygın eğitim süreçlerine yansıtmadıkça çözüme yönelmek müm- kün görünmüyor. Okuyan Türitiye, toplu- mun bütün katmanlanndaki bireyleriçin bir ütopya haline getirilmedikçe de oku- yan ve okumayan arasındaki fark ortaya j çıkmayacaktır. Okuma alışkanlığı konu- j sunun Türkiye'nin akıl tutulması hallerin- ı den biri olduğu da ortak kabullerimizden biridir. Akıl tutulması hali devam ettikçe okumama alışkanlığı sarmalı daha da ge- nişleyerek Türkiye'nin bugününü vege- leceğini örtmeye devam edecektir. ör- gün eğitimde Okumayan Türkiye sarma- lını iyice kalınlaştıran son müdahale 2004 yılında orta öğretim, 2005 yılında ise ilk- öğretim öğrencilerine yönelik zorunlu 100 Temel Eser listeleriyle yapıldı. Ço- cuk Vakfı, bugüne kadar sürecin bütün evrelerini izleyerek, olumlu ve olumsuz sonuçlannı değehendirmekten yana bir tutum izledi. Beş eğitim ve öğretim yılı- nın ardından, ilgili bütün özneleıin görü- şünü alarak uygulama sonuçlannı değer- lendiren bir rapor hazıhadık: 100 Temel Eser Raporu. Ikiayrı 100 kitaplık listeler- le, okuma alışkanlığı ve dil, duygu ve dü- şünce zenginliği kazandırmak amacının ne ölçüde gerçekleştiğini değehendirdi- ğimiz bu raporla Okumayan Türkiye ger- çeğiyle bir kez daha yüzleşme cesareti gösterdik. Evet, Türkiye çok az okuyan ve okuduğunu anlama becerisi zayıf bir ülke. 100 Temel Eser uygulamasının bu gerçeği kavramamıza yardımcı olması, bu uygulamanın başlı başına sorunun üzerini örttüğünü be- lirtmemize engel değil. Asıl kaygı verici olan ise 100 Temel Eser listelerinin 5 yıl boyunca sayılar, yaşayan-vefat etmiş yazariar, temel I klasik eser, çeviri kitap tahrifatı, haksız ka- zanca yol açan çerçöp yayın- cılık, ideolojik hesaplaşma ara- cı durumuna getirilmiş olması oldu. 100 Temel Eser Raporu ile bu konuda düşüncelerini açıklamış kişi ve kuruluşlann görüşlerini olabildiğince rapo- ra yansıtmaya çalıştık. Çocuk, öğretmen ve veli görüşü yanında, eğl- tim-bilim uzmanlannın görüşlerinin bü- yük ölçüde örtüştüğü sonucunun ortaya çıkması raporun nesnel yaklaşımını vur- gulaması bakımından önemli." Raporu okuduğunuzda görüyorsunuz ki, çocuklar, 100 Temel Eser'i "Bilgimiz yok!" anne ve babalar ise "Haberim yok!" ifadeleriyle değerlendirmişler. 100 Temel Eser'in tamamını okuyan tek öğ- retmene rastlanmamış. Türkiye'de 100 Temel Eser logosuyla 117 yayınevi kitap yayınlamış. Ancak pek çoğunda özgün bağlamından uzaklaşılmış, tahrif edilmiş, çevirmen adı bile verilmeyenler var. Ne yazık ki, bu niteliksiz yayınlar ll özel Ida- releri, Milli Eğitim Müdürlükleri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları ta- rafından okul kütüphanelerine satın alı- nıyor. 100 Temel Eser raporunda Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dili- düzgün, Doç. Dr. Şükran Kara, Dr. Fatih Erdoğan, Yrd. Doç. Dr. Hayrettin Parlak- yıldız, Prof. Dr. Murat özbay, Yrd. Doç. Dr. Necdet Neydim, Prof. Dr. Nilüfer Tuncer gibi alana emek vermeye devam eden akademisyenlerin görüşlerinin de yer alması önemli. Ayrıca, sivil toplum kuruluşlarının desteği de göz ardı edil- memiş. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Çocuk Edebiyatçıları Birliği, Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği, Ço- cuk Vakfı, Eğitim-Sen, Gülten Dayıoğlu Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Vakfı, Gün- dem Çocuk Derneği, Türkiye Eğitim Ya- yıncılan Derneği, Türkiye Yayıncılar Birli- ği, Türkiye Yazariar Birliği, Türkiye Ya- zariar Sendikası rapora destek veren si- vil toplum kuruluşları. 100 Temel Eser Raporu'nda önemli iki öneri yer alıyor. Biri okulöncesi, ilköğre- tim birinci ve ikinci kademe, ortaöğretim düzeyinde ve her derse yöneiik okuma kitaplannın ilişkilendirileceği okuma programlannın hazırlanması. Ikincisi, Çocuk ve İlkgençlik Kitapları Konse- yi'nin kurulması. 100 Temel Eser Rapo- ru'nun tamamına erişmek ve görüş bil- dirmek için: www.cocukvakfi.org.tr adresini duyurmuş olalım. MEB'in bu dayatmacı listesi hangi yaş grubuna, hangi seviyede okura, hangi sırayla okutulacaktır, sorusunun yanıtını beş yıldır öğrenemedik. Yaşayan yazar- lan yok sayan, 21. yy çocuğuna uzak böyle bir listeyle "okur" yetiştirebilmek olası değildir. Bu eserlerin çoğu çocuk- lar için yazılmamıştır! Kitapsever birey- ler yetiştinmenin ilk şartı onlan sevebile- cekleri kitaplarla karşılaştırmaktır. Okuma alışkanlığı olmayan bir yetişki- nin bile zor okuyacağı kitaplan listeleye- rek, sonra o kitaplan "çocuğa göre" ya- pacağım diye "sadeleştirme" adı altında kesip biçerek ve okul kütüphanelerine bu kitapların girmesini sağlayarak oku- ma kültürü adına bir ar- pa boyu bile yol alın- maz. Bunu defalarca yineledik, yinelemeye devam edeceğiz. Çün- kü çocuklarımız oku- mayı sevsin, okuma se- vincini yüreklerinde du- yumsasın istiyoruz. • www.maviselyener.com 'Çocuk Vakfı Çocuk Akademisi/100 Temel Eser Raporu/ Ocak 2010 SAYFA 28 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1047