Katalog

Metin Tükenmezden spora bir değini: Toplumbilim ve Spor Cünümüz Türkiye- si'nde spo- ru, bitiş çizgisi belli olmayan bir engel koşusuna çeviren "şeyler" var. Bu ko- şuda bazen tüm dünya ya- nşıyor olsa da, Türkiye'nin ardında bırakması gereken daha birçok engel olduğu kesin. Işte, Metin Tüken- mez bu engellerin nasıl ar- kada bırakılması gerektiği- nin yollannı gösteriyor Toplumbilim ve Sporaü\\ kltabında. O Burcu PEÜSTER I m ^ serin giriş kısmında spo- I ı run tarihi gelişimi ve za- I " tnana göre yorumlanabi- • 1 /lirliğini açıkladıktan sonra, spora genel bir bakış açı- sıyla bir tanım getiriyor. Bu ta- nım alışılmış ve kanıksanmış spor tanımından çok daha faklı- lık ve derinlik içeriyor. Sporun toplumların kültürleriyle bağ- lantılı olarak kendi gelişimini ve tari- hini oluşturduğunu ve kurumsal yapı- sını koruyarak sporun ekonomisinden ve toplumsal olarak ekonomiye etki- sinden, payından söz ediyor. Sonra toplumsal hayat içerisinde pek farkına vanlamayan oyun-spor ayırımına ışık tutuyor, sporun toplumların gecmişi ile paralellik gösterdiğini vurguluyor, oyunun tanımı ve sınırları konusunda görüşler sunuyor, oyunu "Ozgürce ra- zı olunan, ama tamamen emredici ku- rallara uygun olarak belirli zaman ve mekân sınırları içinde gerçekleştirilen, özellikle bir amaca sahip olan, bir ge- rilim ve sevinç duygusu ile alışılmış hayattan "başka türlü olmak" bilinci- nin eşlik ettiği, istemli, iradeye dayalı olarak yapılan bir eylem veya etkinlik" olarak tanımlıyor Tükenmez. Spor kavramının tan'mını, ortaya çı- kışını ve tarihsel sürecini irdeleyen ya- zar, araştırmalara da dayanarak insan- lan spora yönel- ten temel etken- leri; ilgi, merak ve seçtiği spor dalını yapabilme yetisi olarak sı- calar ve bu et- kenlerin sporun insan yaşamına giriş aşamasın- daki bilimsel araştırma ve ve- rileri örnekleye- rek açıklar. Spo- ru oyundan ayı- ran etkenlere de değinilip, spo- run kurumsal- laştırılması vur- gulanarak, ev- rensel kültürün bir parçası oldu- ğu, dünyada dili, ırkı, dini farklı in- sanları bir araya getiren önemli bir araç olduğu ve sporun dünya barışına katkı sağlamak gibi önemli bir görev üstlenmekle birlikte aynı zamanda in- sanlara fiziksel yarar sağlamakla yü- kümlü olduğu belirtiyor. Ruh sağhğını olumlu yönde etkilemek, sosyal ve moral değerlerde gelişme sağlamak amacıyla da hizmet ettiğini ifade ede- rek, sporun bilim ve kültürle olan iliş- kisi, birleştiriciliği ve insanlığa olan hizmetini bizlere tarihsel bir kronoloji ile aktarıyor. Sporun tarihi gelişimini araştırmala- ra dayanarak aktaran Metin Tüken- mez'in eserinde yer alan bilgilere gö- re, sporun en erken bulgularının eski hanlık dönemlerine ait olduğu imleni- yor. Yine bu bulgulara göre, ilk kent- lerdeki spor aktivitelerinin çektiği ilgi çok büyüktü ama birçok temel konu etrafında kümelenmiş gibi görünüyor- du. Yol ve alan, kavgacı olaylar, jim- nastik, su sporlan ve top oyunlan ilk kentleşme dönemlerinde sporun varlı- ğına ilişkin önemli ipuçlan olarak gös- teriliyor. Sporun etik kurallanna da değinen Tükenmez, bu etik kurallann uygu- lanması ve denetimi hakkında da oku- ru aydınlattyor. Günümüzde spor dünyasında en çok tartışılan konuların başında gelen sporda cinsiyetçilik, sal- dırganlık, milÜyetçilik, 1992 Barcelo- na olimpiyatlan sırasında 40 bin kişiye ulaşılıp onlan örgütleyebilen tarikatla- rın spor içindeki varlığına kadar bir- çok konuya yoğunlaşmış, yoğunlaştık- ça da derine inmiş Metin Tükenmez. Spor alanlarındaki şiddet, saldırı ve saldırganlık, sporda sapmalar ve do- ping, dil, din, ırk ve etnik köken ile sporun etkileşimine değinmiş, bu etki- leşimin salt popüler kültürde değil, okullarda ve eğitim adı altında yapılan etkinliklerde de kendini gösterdiğini özellikle vurgulamıştır. Son olarak sporun gelecek modelle- ri hakkında görüşlerin yer aldığı sayfa- larda insanı spora iten olgulardan biri olan sporun yapılabilirliği ve keyif alı- nan spor dallarına olan eğilim süreci- ne değinilirken, gelecekte güç ve mü- cadeleye dayanan spor dallannın yeri- ni, takım sporlarına ve daha ileri aşa- mada, kent yaşamının giderek insanla- rı birbirinden kopardığı gerçeği göz önüne alınırsa ebeveynlerin bir arada yapabilecekleri, sağlık ve keyif faktör- lerinin paralelinde geli- şen spor kollarının ön- celikli olacağı belirtili- yor kitapta. Metin Tükenmez, şu günlerde engeller ara- sında sıkışıp kalmış Türk sporuna bitiş çiz- gisini gösterirken çok değerli bir çalışma ile yeni bir yol da açmış. Aslında onlarca ciltlik bir insanlık serüvenini, hareket, oyun, spor ve kurumsallaşmış sporun çerçevesini 304 sayfada özetlemiş. • Toplumbilim ve Spor/ Metin Tüken- mez/Kaynak Yayınla- n/304 s. CM ERDAL ATABEK KIŞKIRTILMIŞ ERKEKLİK BASTIRILMIS KADINLIK Erdal Atabek, duygularımızı korumak, geliştirmek ve açıklamak için daha çok başkaldırı gerektiğini anlatıyor: "Elimizi sevdiğimizin elinin üstüne koymaktan korkmamalıyız. Elimizi hayatın elinin üstüne koyalım. Seni seviyorum, diyelim." Of Cumhuriyet X. Kltapları www.kitap.cumhuriyeti.com.tr J j KİTAP OKUDUĞUNUZU BİLİYORUZ C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 4 7 SAYFA 25