Katalog

Cumhuriyet KITAP:£M Hazırlayanlan Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK "Evvelin de evyelinde, zamanın ilk gününde gökyüzünde birsirkvarmış..." a Mavisel YENER ıCan cöknil ,a, nadolu uygarlıklarının yarattığı birikimlerin et- kisi ile masal dünyasına açılan bir kapıyı açı- yoruz bugün. Ressamlığının yanı sıra çocuk kitapları yazarlığıyla da bilinen Can Göknil'in "Göl- gem Renkli mi?" kitabını okuyanlar onun efsanelere, kadim inançlara, şamanizm ve halk kültürünün çağ- daş sanata yansıma şekillerine odaklandığını bilir. Gökyüzü Sirki, Göknil'in Orta Asya söylencelerin- den esinlenerek yazdığı bir masal. Dil cambazlarının kuşaktan kuşağa aktardıkları, yaşam bilgisi ve de- neyim içeren söylencelere çocukların dikkatini çeke- cek bir yapıt bu. Sanatçının kurguladığı düşsel figür- lerin de sayfalarda yer alması, Gözde Bitir Sındır- gı'nın başanlı tasanmıyla okura sunulan bir armağan olmuş. Can Göknil'in içtenlikli anlatımı bu kitabında da dikkat çekici. Evvelin de evvelinde, zamanın ilk gü- nünde gökyüzünde bir sirk varmış. Bu sirk öylesine büyükmüş ki çadırının kenarlan Kaf Dağlan'na yas- lanıyormuş. Tavanda asılı duran, durmadan dönen çemberler gökkubbeyi temsil ederlermiş. Bu çem- berleri durmadan çeviren bir ejder varmış. Ejderin üstündeki kocaman iki tekerlek Güneş'le, Ay'mış. Sürekli kovalamaca oynar, biri kaybolunca diğeri parlarmış. Ay ve Güneş olur da yıldızlar olmaz mı? Kızıksaksağan ve Karacayılan yıldız kümelerinden ikisinin adıymış. Sirkin sahibinin adını da hemen söyleyelim: Kayra Han. Kutup Yıldızı'nın yakınında yaşayan Kayra Han emekli olunca çadırın işlerini oğlu Ülgen Han ve.gelini Umay Hatun'a bırakmış. Cambazların taklalar attığı, palyaçoların gülümsediği bu sirkin hiç izleyicisi yokmuş. Ülgen düşünmüş ta- şınmış çamurdan seyirciler yapmaya karar vermiş. Bir yandan yeraltı dünyasının kötü mahluklanyla, di- ğer yandan her şeyi yakıp yıkan Tufan'la mücadele etmek zorunda kalan Gökyüzü Sirki'ne ve sahipleri- ne neler olmuş dersiniz? Elbette anlatacak değiliz. Şamanist dünya görüşüne göre Evren; aydınlık âlem olan Gök, insanların yaşadığı âlem olan Yer ve karanlık âlemi olan Yeraltı olmak üzere üç bölümden oluşur. Gökyüzü Sirki'nde hepsini görebiliyoruz. Son sayfada "Söylencemizde Yer Alan Masal Varlık- ları" başlıklı dizin çocuk okurun başvuru kaynağı olacak nitelikte. Can Göknil, kültür tarihimizi araştırıp, folklordan mitolojiye doğru ilerlemiş ve bunlan sanatına yansıt- mış bir yazar olduğu için, Gökyüzü Sirki imbiklerden damıtılmış bir masal olarak karşımıza çıkıyor. Efsa- nelerle dolu Anadolu'muzda bu kültürden yararla- nıp çocukların ilgisini çekebilecek sağlam zeminler yaratmak gerekir, masallar bunun için biçilmiş kaf- tandır. Efsaneleri küçük yaştaki çocuklara anlat- mak göründüğü kadar kolay değildir, yazar başa- nyla bunun üstesinden gelmiş. Yaratılış efsaneleri pek çok çatışmalarla dolu olsa da masalda bu ça- tışmalar çocuk okuru hırpalamadan verilmiş. Mitolojik masallar geleceğin geçmişteki yansı- masıdır belki de kim bilir... Bir varmış bir yokmuş Gökyüzü Sirki çocuklann evi olmuş... • www.maviselyener.com *GokyüzQ Sirki, Can Göknil, Kapak ve Iç Tasa- nm: Gözde Bitir S., Can Yayınlan, s,30,2010, 8+ SAYFA 24 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1043