Katalog

kuduğum Kitaplar METİNCCUL 100 Temel Eser neye yaradı? M illi Eğitim Bakanlığı (MEB) ilk ve ortaöğ- retim için 100 Temel Eser uygulamasını başlata- lı beş yıl olmuş. çocuk vak- fı geçen hafta açıkladığı araştırma ile 2004'te orta, 2005te ilköğretime yöne- lik açıklanan ve milyonlar- ca öğrenciyi ilgilendiren 100 Temel Eser uygulama- sında yaşananları ve varı- lan yeri gösterdi. I MEB, 100 Temel Eser projesinin te- mel amaçlannı öğrencilere okuma alışkanlığını kazandırmanın yanında Türkçenin doğaı ve güzel kullanılma- sını sağlamak olarak bellıiemiş. Bu hedefe ulaşılırsa "düşünen, düşündü- ğünü doğru ve açık bir şekilde ifade eden, algılama gücü yüksek, yorum yapan, analitik düşünen, sentez yapan, tar- ı tışan, doğrulann; tek noktadan değil, çeşitli ı bakış açılanyla bakmak suretiyle ortaya çı- kacağını kavramış, güzellik duygusu ve es- tetik anlayışı gelişmiş, kültürlü" gençlerin yetişeceği düşünülmüş. Hemen herkesin ulaşılmasını arzu ettiği hedefler bunlar. Ama niyetle akıbet her zaman birbirini tutmuyor. KİM, NASIL SEÇTİ? Çocuk Vakfı'nın araştırmasında da belir- tildiği gibi 100 Temel Eser listesinde yer alan kitapların hangi temel eser ya da kla- sik eser ölçütüne göre seçildiğl belli değil. Doğan Hızian'ın yazdığına göre, "Milli Eği- tim Bakanlığı, ilköğretimdekilere okutulma- sı mecburi 100 Temel Eser'in seçimi için bir kurul oluşturdu. Kurul, çocuk edebiyatı yazan Mustafa Ruhi Şirin'in başkanlığında altı ay çalıştı. Kitaplar saptandıktan sonra, Milli Eğitim Bakanlığı bu kitaplan uygun görmedi. Üyelerin verdiği bilgiye göre, ba- kanlık kendi seçtikleri kitaplann kabulü için seçiciler kuruluna baskı yaptı. Kurul üyeleri de bu baskıcı anlayışa karşı durarak ve ga- yet haklı olarak kendi seçtiklerinin okutul- masını istediklerinden hepsi istifa etti." Da- ha sonra da bürokratlar kendilerince bir lis- te oluşturmuş. Çocuk Vakfı araştırmasına göre, ilköğre- tim öğrencileri için açıklanan 100 Temel. Eser listesinde temel-klasik eser niteliği ta- şımayan; konu, içerik, anlatım ve tema ba- kımından çocuk gerçekliğine uygun olma- yan; yetişkin dil dizgesine göre yazılmış; dönem edebiyatı özelliğinde 22 kitap yer almakta. Bu kitaplar arasında konusu, içeriği ve teması nedeniyle çocuklann duy- gu ve düşünce dünyasına uygun olmayan eserler de var. llköğretim 100 Temel Eser listesinin birkaçı hariç, çoğunluğu yetişkin edebiyatı örneği. Listedeki yerli edebiyat ömeklerinin çok azı okuma ilgisi uyandıran, okumayı sevdiren ilk okuma kitabı niteliği- ne sahip. MEB ne kadar bu listenin bir SAYFA 12 öneri olduğunu söylese de genelgelerle duyurulduğu için ve bakanlık web sitelerin- de yer aldığından öğretmenlerce zorunlu okuma listesi olarak algılanıyor. Liste öğ- renci, öğretmen ve anne-babanın başka kitaplar seçmesine olanak vermediği gibi, kitap okuma çeşidini ve özgürlüğünü kısıt- layıcı. Uygulamada da öğretmenlerin liste dışında kitaplar önerdiğine rastlanmamış. ESERLERDE TAHRİFAT üstede yer alan, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu koruması dışındaki kiasik eserlerin çevirmenleri belirtilmediği için bu eserler ucuz fiyatla satılmak amacıyla tahrifata uğ- ramış, uyarianmış, kısaltılmış. Cervantes'in Don Kişot'unun 41 çevirisi var. Sayfa sayı- sı 64'le 752, fiyatlar 1.90 ile 34 TL arasında değişiyor. 52 çeşit Tom Savvyer var. Sayfa sayılan 45'le 309, fiyatlar ise 1 TL ile 9.90 TL arasında değişiyor. Victor Hugo'nun Sefıller'inden 36 çeşit var. Sayfa sayısı 80'le 2250, fiyatı 1.90 ile 55 TL arasında değişiyor. Durumun sadece çevirilerle sı- nırlı olmadığını görmek açısından birkaç tane de Türk yazarlanndan örnek vereyim. Namık Kemal'in Vatan Yahut Silistre'sin- den 14 çeşit var. 80 sayfayla 264 sayfa, fi- yatı 1.75 TL ile 9 TL arasında değişiyor. ömer Seyfettin'in Yalnız Efe'sinden 27 çe- şit var, 21 sayfa ile 263 sayfa arasında, fi- yatı aralığı da ona uygun 1 TL ile 9 TL ara- sında. Ahmet Rasim'in Falaka'sından 32 çeşit var ve kalınlığı 25 sayfa ile 158 sayfa arasında, fiyatı da 1 TL ile 6 TL arasında değişiyor. Çocuk Vakfı'na göre, 100 Temel Eser uygulaması, piyasada en ucuz satılan ortaöğretimde 40, ilköğretimde 60 kitapla sürdürülmekte. Fikir ve Sanat Eserleri Ka- nunu korumasındaki Halid Ziya, Hüseyin Rahmi, Reşat Nuri gibi klasiklerin eserleri ise fiyatlan nedeniyle öğrencilerden çok az ilgi görmekte. DİNİ PROPAGANDA Fırsatçı yayıncılar kesip biçme, çalma çırpma ile yetinmedi. Bu kitapların hiçbir denetimden geçmeden öğrencilere okutul- duğunu keşfedince dini propaganda ama- cıyla yeniden tahrif etme yoluna gittiler. "Andersen Masalları 'Bir varmış bir yok- muş, Allah'ın kulu çokmuş' diye başlıyor- du. Heidi'nin dedesi 'Türk' olmuş..." tu. "Oscar VVilde'ın 'Multu Prens' isimli kita- bında Miller ve Hans 'Hayırlı sabahlar' diye selamlaşıyor. Kitabın sonunda ise, Kaz, 'Yüce Allahım diye bağırdı sonra da suya doğru koşmaya başladı' cümlesi yer alı- yordu. Pinokyo 'Allah nzası' için ekmek is- tiyor, Ateş Yiyen'e 'Allah sizden razı olsun 1 diyor. Andersen Masallan-I'de 'Bülbül' ma- salı, 'Bir varmış bir yokmuş. Dünyada Al- lah'ın kullan pek çokmuş' şeklinde başlı- yor. Polly Teyze, Polyanna'ya şöyle bir ce- vap veriyordu: "Benimle böyle konuşman hayret verici. Soruna gelince, Allah'ın bana bahşettiklerinin değerini bilirim." "Pinok- yo'da, Pinokyo'nun marangoz babası Gephetto'nun ismi Galip Dede olarak de- ğiştirilmişti. Galip Dede'nin başındaki püs- küllü bere ise sank olarak adlandınlıyordu. Heidi'nin dedesinin Alm olan adı Alp Dede olmuştu." Yine Pinokyo, orijinal metinde olmayan şu tekerlemeyi de söylüyordu: "Benim elim değil / Fadime anamın eli / El benden sebebi Allah'tan / Okumak ben- den, şifa Allah'tan / Elemtere fiş, kem göz- lere şiş / Bir daha nazar değmez inşallah." ARCO, KÜFÜR Listelerde yer alan bazı kitaplann ise "Tekerlemeler, Türkçede Deyimler, Türk Atasözlerinden Seçmeler, Türk Bilmecele- rinden Seçmeler, Türk Ninnilerinden Seç- meler, Türkülerden Seçmeler, Türk Manile- rinden Seçmeler" gibi sadece konu başlık- lan var. Fırsatçı yayıncılar, çeşitli eserler- den içeriğine, çocuklara uygun olup olmadığına bakrnadan derleyip to- parladıkları, aşırdıklarıyla bu konu başlıklannda hem fiyat hem içerik ola- rak ucuz kitaplar hazırla- dılar. Bu kitaplar bakanlı- ğın "100 Temel Eser" lo- gosu ile yayımlandı ve okullara girdi, öğrencile- re ulaştı. Bir süre sonra bu derlemelerin argo ve küfür içeren metinlerden oluştuğu ortaya çıktı. Olay basına yansıdı. 'Türkçede Deyimler' ki- tabına bakanlar şu ifade- lere rastlıyordu: 'Ağzına tükürdüğümün', 'Aklı b.una kanşmak', 'Anası- nı bellemek', 'b.k at- mak', b.kunu çıkarmak'. Başbakan Recep Tay- yip Erdoğan kamuoyun- da oluşan tepki nedeniy- le Milli Eğitim Bakanı Hü- seyin Çelik'i telefonla arayarak, uyanda bulundu. Bunun üzerine Bakan Çelik, ilgili yayınevlerine dava açacaklannı, bir genel- geyle tüm okul ve öğretmenleri bu tür ya- yınlara karşı uyaracağını söyledi. Çelik, ki- taplarda dinsel ve ideolojik oynamalar ya- pan yayınevlerini de eleştirerek "Heidi'yi sevdiysen, otur kendi Heidi'ni yaz. Onu Müslümanlaştırmaya çalışma" diyordu. Ama sonrasında hiçbir şey değişmedi. Ne listede bir düzeltme yapıldı, ne MEB vaat ettiği gibi bu konulardaki kitaplan kendi hazırlatıp yayımladı, ne de eleştirilen kitap- lar piyasadan çekildi. 100 TEMEL ESER NEYE YARADI? Başlıktaki "100 Temel Eser neye yara- dı?" sorumuzun cevabı özetlemeye çalış- tığım bu olaylardan anlaşılıyor sanınm. 100 Temel Eser uygulaması fırsatçı yayın- cılann haksız ticari kazanç sağlamasına, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun ihlali- ne, çevirmenlerin telif kaybına, ilköğretim çağındaki çocuklann dini propagandaya, argo ve küfre maruz kalmalanna, çocuk yayıncılığının 100 kitapla sınıriandırılıp ço- cuk edebiyatı üretiminde düşüşe, yazaria- nn kazanç kaybına neden oldu. Çocuk Vakfı çözüm olarak 100 Temel Eser listelerinin iptalini, okulöncesi, ilköğ- retim ve ortaöğretim öğrencilerinin gelişim düzeylerine uygun, öğrencinin yazı kültü- rüyle beslenmesi olanağı veren bir okuma programı hazırlanmasını ve bu programı da sivil ve resmi kesimlerin tümünün tem- sil edildiği özerk yapıda kuruiacak bir Ço- cuk ve llkgençlik Kitaplan Konseyi'nin ha- zırlamasını öneriyor. Umanz Bakan Nimet Çubukçu 100 Te- mel Eser konusundaki bu ciddi eleştirilere kulak verir, geç de olsa çocuğu kitapla buluşturacak, okuma alışkanlığı kazandı- racak gerekli düzenlemeleri yapar. • C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 4 3