Katalog

Y eryüzü Kitaplığı celaluster@cumhuriyetcom.tr CELÂLÜSTER Edebiyat dergiciliğine özgün bir katılım: 'Roman Kahramanlan' Kahramandan kahramansızlığa | "«r ^ e n i bir edebiyat dergisi- \ X nin yayımlanması beni | hep heyecanlandınr. Di- J _ yarbakır Birlik Lisesi ve Yüzyıl Işıl Lisesi'nin çıkardıkları dergilerden tutun da, genç edebi- yatçılann bir araya gelip yayımla- dıkları dergilere kadar pek çok süreli yayın, bana her zaman umut vermiştir. Bugün '50 Kuşağı diye tanımladığımız usta yazarların önemli bir bölümünün, bir zamanlann a dergisi ile Mavi Dergisi'nden geçmiş olmasının, bu umutta payı vardır kuşkusuz. Memet Fuat'ın Yeni Dergfsindtn az mı yazar, şair, çevirmen yetişti? YENİ BİR DERGİ Son yıllarda, edebiyat dergiciliğinin ana caddesinde de pek çok dergi var. Edebiyatımızın nabzı, 50'li, 6O'lı, 7O'li yıllardaki kadar olmasa da, bu dergiler- de atıyor bir ölçüde. Dergiler de canlı varlıklar gibi. Doğuyor, yaşıyor, ölüyor- lar. Kiminin soluğu yetmiyor, kimi eko- ı nomik koşullara yenik düşüyor. Virgül dergisinin, olanaklarını sonuna kadar zorladıktan sonra kapanmak zo- runda kalması beni ne denli üzdüyse, geçenlerde Roman Kahramanlan adlı yeni bir derginin yayın yaşamına atılma- sı da gönlümü o ölçüde hoş etti. ÖZGÜN BİR YAKLASIM Adından da hemen anlaşılacağı gibi, özgün yaklaşımıyla birçok dergiden ay- rılıyor Roman Kahramanlan. Sahipliğini Heyamola Yayınları adına Ömer Şükrü Asan'ın, yayın danışmanlığını Eray Can- berk'in, genel yayın yönetmenliğini Ir- mak Zileli'nin üstlendikleri derginin "Merhaba"sını Zileli kaleme almış: "Onlar ikinci bir hayatın kahramanla- n. Hem gerçek yaşamın içinden çıkan, hem de o yaşamın 'rutin', 'sıkıcı', 'gün- lük' edimlerinden uzak, ama daha çok seçilmiş olayların, seçilmiş hikâyelerin, seçilmiş ruhsal ve duygusal hallerin içinde yaşayan kişiler; roman kahraman- ları... Hem alabildiğine gerçek, hem olağanüstü..." FARKLI PENCERELERDEN Züeli, derginin her sayısında iki yerli, iki yabancı roman kahramanı üstüne dosyalar hazırlayacaklannı, ama ele al- dıkları roman kahramanına yalnızca edebiyatın penceresinden değil, insan bilimlerinin farklı pencerelerinden de bakacaklarını vurguluyor. Üç ayda bir yayımlanacak olan dergi- nin ilk sayısında (Ocak-Mart), Hasan Ali Toptaş'ın Bir Hüzünlü Haz'mm Alaaddin'i, Attilâ îlhan'm Kurtlar Sofra- ı/'nın Mahmud Ersoy'u, Albert Ca- mus'nün Yabana'smm Meursault'su ile Veba'smuı Rieux'sü, Ferenc Molnar'ın PalSokağı Çocuklart'nın Nemeçsek'i ele alınmış. SAYFA 6 ELEŞTİRİYE KATKI Pelin Aslan, Sibel Ercan, Elif Türker ve Mine Söğüt, Alaaddin'e; Öner Yağcı, Erendiz Atasü, Gönülden Esmenli Sö- ker ve Tülin Arseven, Mahmud Ersoy'a değişik açılardan yaklaşıyorlar. Nedret Tanyolaç Öztokat, Feridun Andaç ve Ali Bulunmaz, Camus'nün "kahraman- lar"ına; Şiirsel Taş ile Jaklin Çelik de Molnar'ın Nemeçsek'ine farklı bakışlar getiriyorlar. Hepsi de, romanı baş kişisi üzerinden irdelerken, ister istemez, edebiyat eleşti- risine farklı bir boyut getiriyorlar. Böy- lesi çalışmalarm, özellikle bizim edebi- yatımızdaki "kahramanlar" üstüne ince- lemelerin, bizdeki edebiyat eleştirisine azımsanmayacak katkılarda bulunabile- ceğini samyorum. Dergide, kapsamlı bir biçimde incele- nen 'dört "roman kahramanı"nm yanı sıra, Leyla Erbil, Ahmet Oktay, Sevin Okyay, A. Ömer Türkeş, Gün Zileli, Feryal Tilmaç ve Enver Aysever'in yazı- larıyla da, hem "kahraman" kavramma değişik açılımlar getiriliyor, hem de farklı "kahraman" örnekleri gündeme taşınıyor. YA OYUN KAHRAMANLARI? Derginin başlannda, yazarlara "Sizin roman kahramanınız kim?" sorusu yö- neltilmiş. Adnan Binyazar, "Deh' sanıla- nın akıllı, akıllı sanılanın ahmak oldu- Derglnln İlk sayısında, Hasan Ali Toptaş'ın, Attilâ llhan'ın (yanda), Albert camus'nün, Fe- renc Molnar'ın (asağı- da) eserierindekl kah- ramanlar ele alınmış. ğunu fflu öğrenmek istiyorsunuz, Don Quijote'y\; insanın 'insan'dan öte bir duygular karmaşası olduğunun bilinci- ne mi varmak istiyorsunuz, Hamlet'i okuyun..." diye yanıtlamış. Gerçi Ham- let bir roman kahramanı değil, bir oyun kahramanı; ama Binyazar'ın Hamlet'i anması, derginin adıyla belirlenen ufku- na yeni bir açılım getirebilir. Roman kahramanları kadar, Shakespeare'in Ot- hello'su, Çehov'un Vanya Dayı'sı, Ib- sen'in Doktor Stockman'ı gibi oyun kahramanlan da yüreklerimizde yer et- memiş midir? ANLATI KİSİSİ Mehmet Rifat, "roman kahramanı" deyişinden çok, "başlıca roman kişisi" ya da "başlıca anlau kişisi" deyişini yeğ- liyor. Rifat'ın gözdesi, Proust'un Kayıp Zamamn Izinde'sinin Anlatıcısı. Nedim Gürsel, derginin sorusunu "kendine yontmaktan" alamamış kendi- ni. Homeros'un, pek çoklarınca roman türünün kaynağı olarak da görülen Odysseia destanının baş kişisi Odysse- us'un, "çoğu kez kendini özdeşleştirdiği bir kahraman" olduğunu söylemiş. Son- ra da, son romanı Allah'ın Kızlan'm gündeme getirmiş: "Aslında Hz. Mu- hammed de diyebilirdim. Allah'ın elçi- sinden roman kahramam olmaz diyenle- re yanıtım Allah'ın Kızlan'dır diyebili- rim..." Albert Camus'nün Yabancı'sıda Meursa- ult'yu Marcello Mastrolannl canlandırmıstu. ÇOCUK ROMANLARI Mehmet Eroğlu ile Ibrahim Yıldı- rım'ın yanıtları ise, Roman Kahramanla- rı dergisinin ufkunu açabilecek "öneri- ler" taşıyor bağrında. Orneğin, Eroğlu, "Aslında belleğimdeki en canlı kahra- manlar hâlâ çocukluğumda okuduğum İki Çocuğun Devrialemi adlı on ciltlik. romanm iki kahramanı: Yanik ve Ja- no'dur" derken, dergide çocuk roman- larının kahramanlarmın da incelenebile- ceğini "öneriyor" bir bakıma. KARŞI-KAHRAMANLAR • îbrahim Yıldırım da, kendi "roman kahramanları" arasında Beckett'in Watt'mı anarken, "karşı-kahraman" kavrammı gündeme getirmiş. "Onu Charlie Chaplin'e ve Harold Lloyd'a benzetebiliriz" diyor Yıldırım. "Ancak onu yaratanın Beckett olduğunu düşü- nürsek Buster Keaton'a yakın durduğu- nu da söyleyebiliriz. Bu benzetmeler konusunda küçük bir ipucu vereyim: Watt, tuhaf bir şekilde yürür, anlamsız konuşmalar yapar. Bir durumu, bir şeyi kavraması için her zaman olasıhkları gözden geçirmesi gerekir. Evet, Watt da Beckett'in diğer kahramanlan olan Murphy, Malone ve Molloy gibi 'kar- şı'dır..." DON OUİJOTE'DEN SAM SPADEE Evet, "roman kahramanı" deyince, is- ter istemez, "karşı-kahraman"ı da göz önüne almak gerekiyor. Göz önüne al- marun da ötesinde, roman sanatınm, Cervantes'in Don Çuijote'sinden başla- yarak, Dostoyevski'nin Suç ve Ceza'sınm Raskolnikov'undan, Joyce'un Ulys- ses'inin Leopold Bloom'undan, Ray- mond Chandler polisiyelerinin Philip Marlowe'undan, Dashiell Hammett'ın Malta Şahinİnin Sam Spade'inden, Or- well'in 1984'ünün Winston Smith'in- den, Patricia Highsmith'in Tom Rip- ley'inden, Salinger'ın Gönülçelen'in'm Holden Caulfield'inden, Nabokov'un Lolita'snun Humbert Humbert'ından, Anthony Burgess'in Otomatik Porta- kaPırnn Alex'inden ge- çerek "karşı-kahraman- lar" üzerinden geliştiğini bile söyleyebiliriz belki de. Dahası, anlatı sanatı- nın, "kahramansızlığa doğru" evrildiğini de. Bu bakımdan, Roman Kahramanlan dergisi, roman türünün salt "ba- ba" karakterlerini ince- lemekle yetinmeyebilir, "kahraman" sorunsahn- dan yola çıkarak roman sanatının iç sorunlarını derinliğine irdeleyebilir diye düşünüyorum. • C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1043