Catalog

s c •••< . ,.£*..• & * YUNUS NADİ $İİR ÖDÜLÜ: METİN DEMİRTAŞ Yunus Nadi Şiir ödü- lü'nü alan Metin De- mirtaş, devrimcileri anlatıyor. Kızılde- re'de, Nur- hak'ta, sağ yakalanmaları mümkün iken kurşunlarla ta- rananların sadece onlar ojma- dığını, "Vurulup düştükler yerde kır çiçekleri, papatya- lar da tarandı" diyor. • Cürsu KUNT 1 • ^ ize biraz kendinizi m J anlatır mısınız? mm f l - 1938'deAkçay'da * -J (Elnıalı) doğdum. Köyümüze 1946-47 mezunu Aksu Hala şıırın oğrencısıyım Köy Enstitülü öğretmenler geldi, anla- madığım bir dilin rahlesinden kurtu- lup, Karacaoğlan'ın Türkçesiyle oku- ma-yazma öğrendim. 1955 yılında, Sa- nat Enstitüsü Tornacılık bölümünü, 1962 yıknda, gündüzleri çalışıp, gecele- ri devam ederek Ankara Akşam Tekni- ker Okulu Makine Bölümü'nü bitir- diın. 17 yaşımda bir fabrikada işçi yaşa- mıma başladım. MKE ve ODTÜ Fizik Atölyesi, Ankara Fen Fakültesine bağlı Mekanik Atölyesi başta olmak üzere çeşitli işyerlerinde teknisyen olarak ça- lıştım. 1980 Kasım. Söl bacağım üstten ameliyatla alındı. 1981 yılında SSK'dan emekli oldum. Halen Cumhuriyet gaze- tesi Akdeniz ekinde "Metince" köşesin- de, haftada bir yazıyorum. - Ödülalan Türkülerde GezerAdlan kitabını anlatır mısınız biraz da? - Adın, kimlere göndermede bulun- duğu bilinir. Kitabım, sömürüsüz, kar- deşçe yaşanılacak 'Bağımsız Türkiye' özlemiyle canını ortaya koymuş, çeşitli biçimlerde öldürülmüş, "yiğit iken ölenlere", vuruldukları yerde göyneksiz yatanlara adanmıştır. - O yüzden mi Türkülerde Gezer Ad- ları... - Evet. Ad seçimi biraz da gönlümün istediğidir. Onlara yakılan türküler an- ma günlerinde, mezarları başında bu- giin vefalı dostlarınca hafif sesle söyle- niyor olsa da, yarın, insanlık ve yer kü- re, iyice azgmlaşan ve insanı tüketim canavarına dönüştüren vahşi kapitaliz- min tutsaklığından kurtulduğunda, Ek- mek ve Gül Günleri'inde hep bir ağız- dan söylenecektir. Bugün insanı insan eden tüm değerler ayaklar altında. Dünya ve insan kirlendi. Onların anıla- rı tertemiz, "Dağlara çekihniş kar altın- dadır." Kızıldere'de, Nurhak'ta, sağya- kalanmalan mümkün iken kurşunlarla tarandılar. Bu arada kır çiçekleri, pa- patyalar da taranmıştı. Vurulup düş- tükleri yerde her mayıs aymda açan ge- lincikler ve papatyalarda onlardan bir şeyler vardır diye düşünüyorum. - Şiir sizin için neyi ifade ediyor? • Şiire benzeyen sözleri ilkin çocuklu- ğumda tarlada çapa yapan kadınları- mızdan duydum. Şiirin hâlâ öğrencisi- yim. Gençlikte çalakalem gidiliyor. Biz- den önce 'Kaç Kerem-Ash geçti ve yan- dı bu yollarda? Bunu sık sık anımsar- sak, bizden öncekilerin açtığı yolda, onların acılarına ve anılarına basarak yürüdüğümüzün bilincinde olursak, şiir karşısında ceketimizi iki kez ilikleriz. - Ölümler, öldürümler üstüne ayrı bir duyarhhğmız var. Şiirlerinizde görüyo- ruz bunu. Ozellikle de llhan Erdost için yazdığmız şiirde... - Hayatı söndürülenlere yazılan şiir hasreti dindirir mi? Şimdi hayatta ol- mayan arkadaşım Saffet Uysal ile Cum- huriyet Kitap'ta yapılmış bir söyleşide aduıa şiirler yazdığım canlar anılır: Mc- tin Altıok, Behçet Aysan, yakılarak. Vaptzarov, Gabriel Peri gibi kurşuna dizilerek, Attila Jozsef kendini bir tre- nin altına atarak, Yesenin kendini asa- rak, Lermantov bir hainin kurşunlarıy- la.. Paul Celan Seine ırmağınm suların- da... Denizler asılarak, Sinanlar, Mahir- ler kurşunlarla... llhan Erdost dövüle- rek... Onun için yazdıklarım u'marsız bir ödeşme duygusu. - llhan Erdost'la nasıldı dostluğu- nuz? - Kardeşlik de denebilir. 15 Ekim 1980'de, Hacettepe Hastanesi'ne ll- han'ın omzuna yaslanarak getirilmiş- tim. Onun da belinden ameliyat oldu- ğunu biliyor, ağırlığımı vermemeğe ça- kşıyorum. O boyna yükleniyordu. An- dıkça içimi sızlatan bir anı. llhan bir simgedir: Ölümüyle benzer biçimde öl- dürülecek pek çok devrimcinin hayatı- nı kurtarmıştır. Onun için yazdığım şi- irleri 'kalemimi yüreğime batırarak' yazdım. • Türkülerde Gezer Adlan/ Metin De- mirtaş/ Evrensel Basım Yayın/160 s. Mimar Ke- malettin Proje Kata- loğuatiu araştırma- sıyla Yu- nus Nadi ödülleri Sosyal Bilimler Araş- tırması dalında ödüle layık görülen İstanbul Teknik Üni- versitesi öğretim üyesi Afife Batur, osmanlı mimarisi, gü- nümüz mimari yapılan üzeri- ne ilişkin görüşlerini anlattı. O Meltem YILMAZ 1 unus Nadi Ödülleri Sosyal Bilimler Araştırması dahnda ödül alan eseriniz üzerinde ne kadar zaman çahştmız, çahşma süresince ne gibi konular ozellikle dikkatinizi çekti? -Y YUNUS NADİ SOSYAL BİLİMLER ARAŞTIRMA ÖDÜLÜ: AFİFE BATUR 'Günümüz mimariığında çoğulluk var'- Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivini in- ; celedik ve oradaki projelerden Mimar Kemalettin'e ait olanı seçtik. Çalışmamız j yaklaşık bir yıl sürdü. Çalışmalanmızı, üç I kitap halinde derledik. j - İstanbul Teknik Ünivershesi'nde mi- \ marhk tarihi derslerine giriyorsunuz. Os- | manh mimarisinin temel özelliklerininasd j özetlersiniz? j - Osmanlı mimarisi akılcı, rasyonel, ; strüktürel özelliklcri ağır basan ve tabii ki ! sosyal ve ideolojik değerlerine bağlı bir miman olarak tanımlanabilir. OsmanL j mimarisi deyince herkesin aklına camiler ; ve külliyeler gelir. Osmanlı mimarisi, dev- letin sosyal ve ideolojik yapısını temsil eden mimaridir. Bunun dışında Osmanlı mimarbğının, her bölgede varolan mimari birikimin bir sentezini yapmaya yönelik bir yanı da vardır. Örneğin lstanbul'a öz- gü mimarlığı Istanbul'un mimari biriki- minden faydalanarak geliştirmiştir Os- manlı. Kısacası Osmanlı mimarlığı, o böl- genin birikimine ters düşmez ancak her halukârda devletin siyasi ve sosyal tarihini yansıtır. - Osmanlı mimarhğınm geç dönem tari- hini, Osmanh'nın siyasi tarihinden farkk birgelişme çizgisi içinde görmek müm- kün müdür? Bunu biraz açar mısınız? Örneğin Osmanh'da 18. yüzyılmimarhk alanmda da çöküş dönemi midir? - Osmanh'nın geç dönem tarihi, biraz geç incelenmiş ve belirli önyargılarla de- ğerlendirilmiş bir dönemdir. Osmanlı mi- marlığının geç döneminde, rîziki çevrede varolanı değerlendirerek geliştirdiği mi- mari anlayışını Avrupa'dan gelenlerle bir- leştiren bir eğilim ortaya çıkmıştır. Bu du- rum, OsmanL mimannın davranışının dı- şında bir eğüim değildir. Osmanlı'da 18. yy mimarhk alanında çöküş dönemi asla değildir. Çünkü mimarhk alanı, kendini yenilemeye açık ohnak durumundadır. Bir de şu açıdan bakmak lazım: Acaba 18. yy çöküş dönemi midir? Örneğin Lale Devri dediğimiz dönem bir çöküş dönemi midir? Evet, bu dönemde ekonomik ve askeri olarak gerileme vardır, bir durakla- ma vardır ancak minyatürün en iyi ustala- rı o dönemde yetişmiştir. Şiir, müzik, mi- marhk doruğuna ulaşmıştır bu dönemde. Bu dönem aynı zamanda kültürde gen- çleşme, yenileşme dönemidir. - Mimaride postmodemizm ile günü- müz mimari yapılanna ilişkin temel dü- şünce ve görüşlerinizi alabilir miyim? - Günümüz mimarlığında ilginç bir ço- ğulluk var. Bir yanda bazı tanınmış yete- nekler ile kaliteli bir mimar kuşağı var ki bunlar dünya mimarhğı düzeyinde yapıt- lar gerçekleştiriyor. Bu mimarları, mo- dern düşünce sistematiğinde çahşan mi- marlar olarak görüyorum. Diğer tarafta ise Osmanh mimarhgını yeniden canlan- dırma yönünde mimarlar kendini gösteri- yor. Kemalettin'in temsilcisi olduğu dü- şünceyi canlandırmaya girişenlcr var ki bunlann başarılı örnekler olduğunu söy- leyemeyeceğim. - Türkiye'de kültür miraslanna ihmalkâr davranıldığını düşünüyor musunuz? Ör- neğin Türkiye'de bir tür 'kültürel sit' an- layışmm olmamasını nasıl değerlendiri- yorsunuz? - Türkiye'de kütlür mirasına ihmalkâr davranıldığı doğrudur. Ancak yalnızca bu değil, aynı zamanda düşüncesiz, bilgisiz ve duyarsız davranıhyor. Bugün Avru- pa'yı dolaştığuıızda, İstanbul ayarında bir kentin pınl pınl korunduğunu görürsü- nüz. Kültürel sit anlayışı akademik plat- fonnda var ancak bunu uygulayacak siya- si irade yok. Tarihi miras duygusunu iç- selleştiremediğimiz sürece bu iradeyi de oluşturamayacağız ne yazık ki. Bugün İs- tanbul Avrupa Kültür Başkenti ki buna sonuna kadar layık. Ancak ne yazık ki biz bu olguyu yaşatacak enerji, birikim ve ira- deyi gösteremiyoruz. • Mimar Kemaletrin Anma Programı Di- zisi-Mimar Kemaletrin Proje Kataloğu/ Editör: Afife Batur/ TMMOB Mimarlar Odası ve Vakıflar Genel Müdürlüğü Or- takYay./340s SAYFA a C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 1055