Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
E l adlı yapıtında kişinin kendisiyle
çevresi arasmdaki ilişkiyi fark etme-
si üzerine yaptığı tartışma, Pessoa'nın
yaratımlarında karşılığını bulur. Levi-
nas'a göre, kişinin "öteki" için var oldu-
ğunu benimsemesiyle ben merkezli
dünya görüşü yıkılacak, sonsuzluğa
ulaşmak mümkiin olacaktır. "Ben"in
"öteki"ni kabul etmesi, ona yönelmesiy-
le "ben"in dünyayı sahiplenme arzusu-
nun kırılması kaçınılmazdır. Başkasının
varlığını kabullenmek egonun kurduğu
geniş sahiplenme aJanını daraltarak
"öteki"ne karşı sorumluluk duygusunu
güçlendirir. Pessoa, "öteki" kavramını,
doğal olarak varlığa getirerek parçala-
mıştır. Campos imzasıyla yayımlanan
metindeki Pessoa'nm "ben'' ile ilgili
yargıları yerle bir eden sözleri, artık
okurunu şaşırtmayacaktır: "Doğrusunu
söylemek gerekirse, Fernando Pessoa
diye birisi yoktur."
Pessoa'nın kimlik yaratma süreei ço-
cukluk döneminde başlar. Yazmaya
başladığı ilk gençlik döneminde de
farklı kişilerle, farklı iislupta eser ver-
miştir. (Nitekim, ilk yapıtı yayımcılar ta-
rafından -belki de
sırf bu çeşitliliğin
verdiği tekinsiz du-
ruşun etkisiyle- geri
çevrilmişrir.) Yarat-
tığı kişilerin kimlik-
lerine bürünerek
birbirinden farklı
üslupta eserler veren
Pessoa, dışkimlikle-
rinin organik köke-
nini şöyle açıklar;
"Çocukluğumdan
beri etrafımda, beni
hiç var olmamış ar-
kadaşlar ve tanıdık-
larla çevreleyen,
kurmaca bir dünya
yaratmaya eğilim
duymuşumdur (...)
Kendimi kendim
olarak bildiğimden
beri, benim için bel-
ki de kalabakk ede-
rek gerçek yaşam dediklerimiz kadar
görünür olan çeşitli gerçekdışı figürleri
çehre, hareket, karakter ve tarih aracılı-
ğıyla zihinsel olarak sabitlediğimi hatır-
lıyorum."
Salinger'ın Sarsak Dayı Connecti-
cut'ta öyküsünde çocuk kahraman Ra-
mona'nın düşlerinde yaratıp gerçekliği-
ni ailesine kanıtlamaya çalıştığı Jimmy
gibi, Pessoa'nın karakterleri de tanımlı
kişilerdir. Söz konusu öyküde, annesi
Ramona'dan Jimmy'yi anlatmasmı ister.
"Jimmy nasıl bir çocuk, onu anlat
Mary Jane'e." "Yeşil gözleri var, saçlan
siyah." "Başka?" "Ne annesi var, ne de
babası." "Başka?" "Hiç çili yok." "Baş-
ka?" "Kıhcıvar." "Başka?" "Bilmiyo-
rum" dedi Ramona ve yine kaşınmaya
başladı" (J.D. Salinger, Dokuz Öykü,
Çev.: Coşkun Yerli, YKY, Ist.2007).
Çocuk kahramanın yalnızlığını vurgu-
layan düşsel karakter imgesinin Pes-
soa'nın kişileriyle bağdaştırılması, onun
yalnızlığıyla açıklanması, bu satırların
yazarına göre, çabucak ahnmış bir kara-
n ifade eder. Pessoa, doğum ve ölüm
tarihine, yaptıklan işlerden boyuna, ki-
losuna hatta yükselen burçlarına kadar
kişilerini tasarlamıştır. Şunlan söyler
Pessoa; "Alvaro de Campos uzun boylu
(1,75 metre boyunda, benden iki santi-
metre uzun), ince ve hafif kambur dur-
maya eğilimli. Hepsi de tıraşlı: Caerio
solgun, renksiz, mavi gözlü; Reis belli
belirsiz mat esmer; Campos açık tenli ve
ağız yarası, belli belirsiz bir Yahudi-
Portekizli tipinde, demek ki saçı düz ve
normalde yandan ayrılmış, tek gözlük
takıyor." (Bütiin Bunlarda En Az Var
Olan Bendim, Bütiin Bunların Yaratıcı-
sı, çev. Selahattin Özpalabıyıklar, Fer-
nonda Pessoa ve Şürekası, YKY, Ist.
2004) Dışkimliklerinin özyaşamöyküle-
rini yaratıp, içinde yaşattığı bölgenin
karakterinden etkilenerek inançlann-
dan diline, politik, kültürel birikimleri-
ne, geçmişinin vc o anının esiniyle eser-
lerini yazdırmış ya da yazmıştır. Caerio,
doğrııdan söylemenin erdemine ulaştı-
ğına inandığı için "Ustam" der Pessoa
ona. Koç burcunda, idealleştirilnıiş, bir
çobandır; yirmi altı yaşında veremden
ölmesini, onu yaratan tanrısı Pessoa,
"Tanrıların sevdikleri kimseler, genç
ölürler," diyerek açıklamıştır.
Pessoa, dışkimliklerinin eserlerini
birbirlerine, hatta eleştirmen dışkimli-
ğine yorumlatarak kurgulamıştır. Onun
yaratımı, yalnızlığın tetiklediği duygu-
Iardan çok daha ötesinden beslenir.
Farklı benlikleri bünyesinde bütünle-
yen Pessoa'nın bu tutumu, birbirine
karşıt durumları barındırması çelişkiy-
le; çelişkinin dinamiklerini işaret etmesi
ve aynı alanda kar-
şıtı bir araya getirip
uzlaştırmasıyla
açıklanabilir. Ya-
rattığı duyumsalcı-
lık ekolünün daya-
nağıdır kimlikleri.
Kurmaca eleştir-
men ve çevirmeni
Thomas Crosse'un
şair- yazar kimlikle-
rinin temsil ettikleri
duyumsalcılık tür-
lerini birbirinden
ayırıp değerlendir-
miştir. Kendi gün-
demini belirleyip
tartışan, felsefesini
çoğul kimlikleriyle
dünyaya kabul etti-
ren, postmodern
edebiyatm yazar-
kurmaca- kahra-
man ilişkisine kay-
naklık eden bir modernisttir Pessoa.
Kişilerinin eserleri incelendikçe do-
ğayla arasındaki ilişkileri, doğayı algıla-
ma biçimi, sözü söyletme yöntemiyle
evrene, kozmoza kafa tuttuğu görüle-
cektir. Yazılannda, söyleşilerinde şair
ve yazarlannı anlatıp edebiyat ve felsefe
ortamlannda tartışan Pessoa, kahra-
manlarıyla birlikte kendisini de kurma-
calaştırmıştır. Kişilerini karşı karşıya ge-
tirdiğinde, onu görünür yaparken aslrn-
da gösterdiği gölgesidir. Yarattığı duyu-
mu bir ayindeymişçesine kutsayan bilin-
cin tapınağı kuşku yok ki Pessoa edebi-
yatının ta kendisidir.
Modern sanat, izleyicisinin esere katı-
larak onu yeniden üretnıesini hedefler-
ken bir eserin iki yaratıcısı olduğunu
söyler; Pessoa ise çok daha fazlasım.
Pessoa okuru olmanm yaratacağı zen-
ginlik bir eserde en az sekiz kişinin im-
gelemiyle kadanarak artar ve Pessoa,
ruhun mekânına karşı direnişinin zafe-
rinde göründüğü duyumlardır. Onun
okuru olmak, en azından estetik kaygı-
ları taşımayı gerektirir, duyumlarm za-
rafetini keşfetmek; dogmaları baştan
reddetmek, toplumsal kahpları kırarak
içe doğru yolcuğa çıkmak demektir. Al-
tı yaşında ilk dışkimliğini kurup ona
mektuplar yazan, yaşı ilerledikçe oyu-
nunu kuramsallaştıran bir dehadır Pes-
soa ve hayalperestlerin Reis'i. •
• • • •
ODUL
IMURER UĞURLU
BİLİM KÜLTÜR SANAT VAKFI
BİLİM ODULU
• "Nurer Uğurlu Bilim, Kültür, Sanat Vakfı"
tarafından her yıl bir bilim insanına verilmek
üzere 11 Ekim 2010 yılından başlayarak bir ödül
konulmuştur.
• Ödül armağanı, gümüş zemin üzerine altın
işlemeli bir plâkettir.
• Ödül verilecek bilim insanı, Seçici Kurul
tarafından, o yılın eylül ayı içinde belirlenir.
• Ödülün hangi bilim insanına verildiği, vakıf
tarafından gazetelere verilecek ilânla
duyurulur.
• ödül töreni, her yıl 11 Ekim tarihinde, Türkiye
Gazeteciler Cemiyeti'nin İstanbul (Cağaloğlu)
lokalinde saat 14.30'da yapılır.
• Ödül töreni, Örgün Yayınevi Tic. Ltd. Şti.
tarafından düzenlenir.
• Ödül kazanan bilim insanı, bir daha ödüle aday
gösterilemez.
• Ödül kazanan bilim insanının, bilimsel
çalışmalarından birisi, isterse, yapılacak bir
sözleşmeyle Örgün Yayınevi Tic. Ltd. Şti.
tarafından yayınlanır.
• Seçici Kurul, o yıl ödül verip vermemekte
serbesttir.
• Ödül kazanan bilim insanı, isterse, daha sonraki
yıllarda Seçici Kurul üyesi olabilir.
• Seçici Kurul üyeleri, herhangi bir ücret almadan
çalışırlar.
Uzaklıklar, Eski Denîzler/ Fernando
Pessoa/ Çeviren: Cevat Çapan/ Can Ya-
yınlart/112 s.
NURER UĞURLU
BİLİM KÜLTÜR SANAT VAKFI
Tlf.: 0(212)2411734
C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1025 SAYFA 15