Katalog

Y ew York kentinin orta yerinde, Central Park dedikleri çok büyük bir park vardır. Çocuklar orada oynamayı çok severler. Oyuncak gemi havuzunda gemilerini yüzdürürler. Yazları atlıkarıncaya binerler, kışın buz üstünde kayarlar. En güzeli de, bir hayvanat bahçesi vardır parkın içinde. Anababalar her gün çocuklarıyla birlikte bu hayvanat bahçesini gezerler… Herkes ailece hayvanat bahçesini gezer ama, orada hayvanların aileleri de vardır. Kızıl panda aileleri ve kürklü yavruları, baba maymunlar ve ana maymunlar ile şamatacı yavruları, karakurbağa, tukan ve tamarin aileleri… Ve tabii penguen aileleri… Her yıl aynı dönemde kız penguenler oğlan penguenleri, oğlanlar da kızları fark etmeye başlarlar ve giderek bir çift oluştururlar… Yalnız, hayvanat bahçesinin penguenlere ayrılmış bölümünde iki penguen vardı ki, onlar biraz farklıydılar. Birinin adı Roy, öbürünün adı Silo’ydu ve ikisi de erkekti. Ama her şeyi birlikte yapıyorlardı. Birbirlerine selam verip şarkı söylüyorlar, birlikte yürüyor, birlikte yüzüyorlardı. Buna karşılık, kız penguenlerle pek fazla vakit geçirmiyorlardı. Kaldı ki, kız penguenler de onlarla pek ilgilenmiyordu. Bakıcıları Bay Gramzay, bu iki pengueni fark edince, “Bunlar birbirine âşık galiba” dedi kendi kendine. Roy’la Silo, öteki penguenlerin kendilerine nasıl yuva yaptıklarını izlediler ve taşlardan bir yuva yaptılar kendilerine. Artık her sabah birlikte uyanıyorlardı. Ama bir gün, öteki çiftlerin, onların yapamadığı bir şey yaptıklarını gördüler. Ana penguen bir yumurta yumurtluyor, sonra baba penguenle nöbetleşe yumurtayı ısıtıyorlar, sonunda yumurtadan bir bebek penguen çıkıyordu. Roy’la Silo’nun üstüne oturup ısıtacakları bir yumurtaları yoktu. Besleyecekleri, bağırlarına basıp sevecekleri bir yavruları yoktu. Yuvaları çok güzeldi, ama bomboştu. Bir gün Roy, öteki penguenlerin üstüne oturup ısıttıkları şeye benzeyen bir taş buldu ve yuvalarına getirdi. Silo da taşın üstüne oturdu. Uzun süre oturdu, uykusu gelince uyudu. Silo yüzmeye gidince, Roy oturdu taşın üstüne. Günlerce böyle sürüp gitti, ama hiçbir şey olmadı. İşte o zaman, onları izleyen Bay Gramzay’in aklına bir fikir geldi. Ortalıkta unutulmuş bir yumurta buldu ve yumurtayı Roy’la Silo’nun yuvasına bıraktı. Roy’la Silo ne yapacaklarını anlamışlardı. Yumurtayı yuvanın ortasına yuvarladılar. Her gün sırayla üstüne oturup onu sıcak tuttular. Roy yiyecek bulmaya SAYFA eryüzü Kitaplığı CELÂL ÜSTER [email protected] Bir çocuk kitabı, ABD’de hem ödüller aldı, hem de pek çok eleştiriye hedef oldu Yasaklasak mı, yasaklamasak mı?.. N gidince Silo oturuyor, Silo yiyecek toplamaya gidince onun yerini Roy alıyordu. Gece gündüz, öğle akşam böyle sürdü gitti. Bir ay kadar sonra yumurtanın içinden ciik, ciik, ciik diye bir ses geldi. Çok geçmeden, yumurtanın kabuğunda minik bir delik açıldı ve çaat diye çatladı yumurta. İçeriden Roy’la Silo’nun bebek pengueni çıkıverdi. Beyaz tüylü, komik siyah gagalı bir bebek. Roy’la Silo artık baba olmuşlardı. Bay Gramzay, “Ona Tango diyelim” diye düşündü, “çünkü Tango iki kişiyle yapılır.” Roy ile Silo, Tango’ya karnı acıkınca şarkı söylemeyi öğrettiler. Onu gagalarıyla beslediler. Geceleri yuvalarında onu sarıp sarmaladılar. Tango, hayvanat bahçesinde, iki babası olan ilk penguendi. Tango yuvadan çıkacak kadar güçlenince, Roy ile Silo onu yüzmeye götürdüler. Tıpkı bütün öteki penguen aileleri gibi. Hayvanat bahçesine gelen bütün çocuklar, öteki penguenlerle oynayan Tango ile iki babasını seyrediyorlardı. “Hey, Roy! Hey, Silo! Merhaba, Tango!” diye bağırıyorlardı. Üç penguen, akşam oldu mu yuvalarına dönüp birbirlerine sokuldular; tıpkı hayvanat bahçesindeki bütün öteki penguenler ve hayvanlar gibi, parkı çevreleyen koca kentteki bütün aileler gibi uykuya daldılar… ‘İTİRAZ EDİLEN’ KİTAP Bu anlattığım, Justin Richardson ile Peter Parnell’in kaleme aldıkları, Henry Cole’un resimlediği And Tango Makes Three adlı bir çocuk kitabının öyküsü… Kitap, 2005’te, ABD’nin en önemli yayınevlerinden Simon & Schuster’ın çocuk kitapları dizisinden çıkmış. ABD’de, pek çok ödülün yanı sıra, hayvanları koruma derneği ASPCA’nın Henry Bergh Çocuk Kitabı Ödülü’ne de değer görülmüş. Onca ödüle değer görülmüş ama, pek çok eleştiriye de hedef olmuş, sansürle karşılaşmış, tek cinsiyetli evlilik, evlat edinme ve hayvanlarda eşcinsellik üstüne tartışmalara yol açmış. Amerikan Kütüphaneler Birliği’nin verilerine bakılırsa, 20062010 yılları arasında ABD’de en çok “itiraz edilen” kitap olmuş (bu konuda yalnızca 2009’da ikinci sıraya düşmüş, ama 2010’da yeniden ilk sırayı almış). 2006’da, Illinois eyaletinde, Shiloh İlkokulu’nda okuyan bazı öğrencilerin anababaları, kitabın kütüphanenin el altında olmayan bir bölümüne konulmasını ve kitabı dışarıya vermeden önce anababaların izninin alınmasını istemişler. Ancak okulun müdürü, kitabın kütüphaneden serbestçe alınabilmesi yönünde karar vermiş. Yine 2006’da, Kuzey Carolina eyaletinde, CharlotteMecklenburg Okulları’nın müdürü Peter Gorman, And Tango Makes Three adlı kitabın okul kütüphaneleri çıkarılması talimatını vermiş. 2008’de, Loudoun İlçesi Devlet Okulları’nın müdürü Edgar B. Hatrick, bir şikâyet üzerine, kitabın ilkokul kütüphanelerinde dolaşımdan kaldırılmasını kararlaştırmış. Buna karşılık, Virginia eyaletindeki Sterling’de bir okulun yöneticileri, kitabın genç okurlar için uygun olduğu sonucuna varmışlar. Washington kenti yakınlarındaki Calvert ilçesinde, bir öğrencinin annesi, kitabın okul kütüphanesindeki çocuk bölümünden çıkarılmasını, “alternatif ya da geleneksel olmayan aileler”le ilgili kitaplara ayrılmış bölüme konulmasını istemiş. Kütüphanenin yönetim kurulu ise, kütüphanelerin bilgiyi hakça ve önyargısız bir biçimde sunmaları gerektiği gerekçesiyle bu isteği geri çevirmiş. Çok geçmeden, Calvert’taki kütüphanenin yönetimine bir başka itiraz gelmiş. Kitabın, cinsellikle ilgili konuları, anlayamayacak kadar küçük çocuklara sunduğunu ileri süren bir aile, kitabın kütüphaneden çıkarılmasını, cinsellikle ilgili yetişkin kitaplarının bulunduğu raflara konulmasını ya da anababaları uyarmak için “kırmızı nokta”yla işaretlenmesini istemiş. Kitapta, Roy ile Silo’nun “birlikte yattıkları”nın geçmesinin, penguenler arasındaki cinsel davranışlara bir gönderme olduğunu öne sürmüşler. KÜLTÜREL TARTIŞMALAR Benzer pek çok şikâyete karşın, Amerikan PEN’i, Amerikan Kütüphaneler Birliği ve Amerikan İnsan Hakları Birliği, okul yönetimlerine görüş bildirerek, kitabın yasaklanmasının Anayasa’ya ve ifade özgürlüğüne aykırı olduğunu savunmuşlar. Wichita Falls’daki bir mahkeme de, tartışmalı iki çocuk kitabının kütüphanenin çocuk bölümünden çıkarılıp yetişkin bölümüne alınmasını Anayasa’ya aykırı bulmuş. Mahkeme, “Eğer bir anne ya da baba çocuğunun belirli bir kitabı okumasını önlemek istiyorsa, kütüphaneye çocuğuyla birlikte gidebilir ve gitmelidir de; ama yöredeki tüm çocukların Anayasaca korunmuş malzemeye erişmesini engelleyemez” kararına varmış. Birbirlerine yakınlık duyan, birlikte yaşamayı seçen iki penguenin öyküsünü anlatan bu çocuk kitabına kimi ailelerin gösterdiği tepkileri ve bu tepkilere karşı kimi ifade özgürlüğü ve insan hakları kuruluşlarının gösterdiği tepkileri özetlemeye çalıştım. Her şeyden önce, bu türden konularda ortaya çıkan “kültürel tartışmalar”ın toplumların belirli olgular ve kavramlara ilişkin algılama ve kavrama düzeyine katkıda bulunduğu kanısındayım. Böylesi bir kitabı çocuklarına okutmak ya da okutmamak kuşkusuz anababaların kararına bağlı olmalıdır. Ama içeriğine katıldığım ya da katılmadığım tüm kitaplarda olduğu gibi, yasaklamanın, bırakın ifade özgürlüğüne karşı olmasını, bir işlevinin de olmadığını, düşüncelere kilit vurmanın çocukların kimi soruların yanıtlarını “başka yerlerde” aramasına yol açacağını düşünüyorum. Belki daha da önemlisi, yalnızca cinsellikle ilgili konularda değil, toplumsal yaşamda var olan pek çok konuda önyargılar ve hoşgörüsüzlüklerin kırılması açısından, böylesi kitapları çocuklardan çok, yetişkinlerin okunmasında yarar olabilir… ? 6 ? 29 ARALIK 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1141