Katalog

Bülent Ecevit’in yapıtları yeniden yayımlanıyor Ecevit mavisi kitaplar Ortanın Solu, Mithat Paşa ve Türk Ekonomisinin Tarihsel Süreci ve Bu Düzen Değişmelidir. Bülent Ecevit’in Türkiye’nin siyasi ve sosyal yaşamına notlar düştüğü, politik fikirlerini ortaya koyduğu yapıtları. İkisinin ilk basımı kırk, birininkiyse yirmi yıl önceye uzanan bu kitaplar yeniden okur karşısında. Dağınıklıktan kurtarılması gereken o yazılar, kanımızca Türk ekini için çok değerli birer kaynaktır. Birkaçını, çeşitli derlemelerde ve eski gazetelerin elimize geçen o yıllardaki sayılarında okuma olanağını bulduğumuz Bülent Ecevit’in söz konusu yazıları, büyük gömünün birer simgesi niteliğini taşımaktadır. Bülent Ecevit’in sanat, yazın ve düşün evrenini özenli bir bütünlük içinde algılamak, yalnızca yakın geçmişimizi doğru değerlendirmek bakımından değil, gelecek kuşakların donanımları bakımından da çok önemlidir. Bülent Ecevit’in yapıtlarını okumak, iki bakımdan kazançlıdır. Bu kazançların ilki, dil düzeyindedir. Bülent Ecevit’in daha ilk yazılarından başlayarak kullandığı dil, arı bir Türkçedir. Bu, tümce kuruluşları bakımından da böyledir. Ecevit’in yazılarını içimizden sessizce okurken, onun içtenlikli sesini kulaklarımızla işitir gibi oluruz. Sesi tümcelerin içlerine sinmiş gibidir. O sesin içtenliği ile söylemin yalınlığı uyum içindedir. Bülent Ecevit’in dilinde her konu, her izlek en kolay anlaşılabilir biçimiyle yer alır. Okurun kafasını karıştırmaktan kaçınmak, iletiyi onu yormadan iletmek bir yazar için en güzel ülkülerden biri değil midir? Bülent Ecevit’in yazılarını okuyarak elde edilen ikinci kazanç, düşünsel bağlamdadır. Bu bağlamın içine onun yalnızca siyasal görüşleri girmez. Bir yandan ekin, yazın, düşün ve tarih, öbür yandan gözlem, değerlendirme, çözümleme ve öngörü… Bunların her biri onun yazılarının değişmez konuları, izlekleri ve getirileridir. ORTANIN SOLU Ortanın Solu kavramının Türkiye’de dilden dile dolaşmaya başladığı yıllar, 1960’lı yılların ortasıdır. O yılların CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, 29 Temmuz 1965’te Milliyet gazetesinde yayımlanan demecinde, “CHP’nin ortanın solunda olduğunu Ë Ertuğrul EFEOĞLU ülent Ecevit’in daha önceki yıllarda yayımlanmış olan yapıtları şimdi de Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nca yayımlanmaktadır. Bu yapıtlar okurların büyük ilgisiyle karşılanmış olmalıdır. Birinci baskısı Kim Yayınları’nca 1966 yılında yapılmış olan Ortanın Solu adlı kitabın, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nca ilk baskısı Mart 2009’da, ikinci baskısı da iki ay sonra, Mayıs 2009’da yapılmıştır. Bülent Ecevit’in Mithat Paşa ve Türk Ekonomisinin Tarihsel Süreci adlı kitabı ise ilk kez 1990 yılında Tekin Yayınları’nca yayımlanmıştır. Bu kitap Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nca Mart 2009’da basılmıştır. Gene bu kurumun Mayıs 2009’da bastığı son kitap Bu Düzen Değişmelidir, ilk baskısı 1968’de yapılmış olan bir yapıttır. Bu yapıtların Türkiye İş Bankası gibi büyük bir kurumun güvencesi altına alınmış olmaları, önemli bir kazançtır. Övünç veren bu girişimin, Bülent Ecevit’in kaleminden çıkmış irili ufaklı öbür yazıların yayımlarıyla bütünleneceğini ummak isteriz. B BU YAPITLARIN ÖNEMLERİ Demek istediğimiz, Bülent Ecevit’in Ankara’da Ulus gazetesinde genç bir sanat eleştirmeni olarak yayımladığı yazın, düşün ve sanat yazılarını da kitaplaşmış olarak görmek, çok sevindirici olur. Bülent Ecevit’in 1950’li yıllardan başlayarak yazdığı o yazılar da, öbürleri de gazete ve dergi yapraklarında dağınık olarak bırakılmamalıdır. SAYFA 14 söyleyerek“ tarihsel ve toplumsal somut bir olgunun adını koymuş, Bülent Ecevit’e göre “bir ödevi yerine” getirmiştir (s.9). Bu kavramın İsmet İnönü gibi tarihsel bir kişiliğin ağzından duyulması, Türkiye’de “solcu düşünce”nin ve dahası “sol” terimi üzerindeki gözle görünmeyen yasak örtüsünün kaldırılmasında etkili olmuştur. Bülent Ecevit’e göre, CHP söz konusu demeçle, “bulunduğu yeri dürüstçe, açıkça tanımlayıp söylemiş” olmaktadır (s.8). Bülent Ecevit bu yapıtına, “YELPAZE” başlıklı bölümle başlamış. Bu bölümün içine koyduğu “Yelpazenin Dilimleri” altbaşlıklı kesimde “Aşırı Sağ”, “Ortanın Sağı”, “Orta veya Merkez”, “Ortanın Solu”, “Aşırı Sol” adı verilen kavramlara ve düşüncelere açıklık getirmiştir. Ancak Ecevit tanımlarla ve belirlemelerle yetinmemiş, o dönemin siyasal partilerine de bu kavramlar ve tanımlar içinde konum aramıştır. Etkileyici konumlandırmalardan biri de, daha sonra MHP adını alacak olan Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’ne (CKMP) ilişkindir. Ecevit bu partiyi “Yeri Belli Olmayan Partiler” adını verdiği küme içinde değerlendirmekte ve onu “bir metamorfoz içindedir” biçiminde (s.19) tanıtmaktadır. Ecevit, bu partinin kimi yandaşlarınca kullanılan “demokratik milliyetçi toplumcu” sıfatlarının “Nasyonal sosyalist” kavramını çağrıştırdığına parmak basmaktadır. Bülent Ecevit buna benzer başka örneklerle de siyasal ortamın gelecekte alacağı biçimi büyük bir ileri görüşlülükle algılayabildiğini somut olarak kanıtlamıştır. Bülent Ecevit’in ileri görüşlülüğünü somut biçimde kanıtlayan pek çok siyasaltoplumsal olay ve olgu Ortanın Solu adlı yapıtta çok önceden şaşırtıcı bir olgunlukla belgelenmiş durumdadır. Oysa, Ortanın Solu 1966 yılında ilk kez yayımlandığında Bülent Ecevit gençtir, kırk bir yaşındadır. O yıl CHP’nin genel sekreteri de olmuştur. Bülent Ecevit’in daha bu kitabında kullandığı “demokratik sol” terimi, ilerde, 14 Kasım 1985’te Rahşan Ecevit’in kuracağı ak güvercinli partinin, Demokratik Sol Parti’nin, bir anahtar sözcüğü gibi parlamaktadır. Bu bakımdan Ortanın Solu’nu bu ikinci partinin (DSP’nin) bir ön bildirgesi olarak okumak en hakça olanıdır. Hakça bir değerlendirme yapılacaksa, ilerde ortaya çıkacak DSP’nin haklı kuruluş gerekçesini de, CHP’ce 1965’te resmen başlatılan “demokra tik sol” sürecin içinde, dahası başlangıcında aramak gerekir. Bülent Ecevit daha o yıllarda bu açılımın kapsamlı bir tanımını yapar. Bu yeni açılımın CHP içindeki Atatürkçü devrimcilerde umutlar uyandırmaması düşünülemezdi. Tıpkı gene CHP içinde yer alan tutucularda kaygılar yaratmasının yok sayılamayacağı gibi. Peki, nedir ortanın solu? Bülent Ecevit’e göre, ortanın solu, insancıdır, halkçıdır, sosyal adaletçi ve sosyal güvenlikçidir, ilerici, reformcu ve devrimcidir, plancıdır, özgürlükçüdür, sosyal demokrattır ve devletçidir. Ancak bu devletçilik, “devleti halkın hizmetinde sayıcı“ bir devletçiliktir (ss.13,14). Bu kavramın içlemini gene Bülent Ecevit’in kaleminden aktaralım: “Bu, kamu kesiminde olsun, özel kesimde olsun, iktisadi hayatın, her türlü iktisadi faaliyetin devletçe toplum yararına düzenlenmesini ve sosyal adalet ilkelerine uygun olarak yürütülmesini, üretim araçlarının toplum yararına kullanılmasını, tasarrufun ve yatırım kaynaklarının devlet müdahalesi ve devlet işletmeciliği yollarıyla da arttırılmasını öngören bir devletçiliktir” (s.13). Bülent Ecevit tarafından böyle açımlanan bu devletçilik, gene ona göre, “halk teşebbüslerinin gelişmesine yardımı ödev bilir” olmasıyla daha da özgünleşir. Bülent Ecevit’e göre “ortanın solu” ülkemizin, toplumumuzun yabancısı olduğu, tanımadığı bir kavram, bir yaşama biçimi değildir. Ona göre, “Kurtuluş Savaşı’yla başlayan ve Cumhuriyet’le oluşan Türk devrim hareketinin kendisi de sol bir hareketti” (s.24). Halkımızın, toplumumuzun gerçek anlamda yabancısı olduğu anlayış ise, gerçekte, bu anlayışın tümüyle tersi olan “kapitalizm”dir. Kapitalistler sömürü düzenlerini pekiştirebilmek için, Ecevit’in “öteki dünya ‘materyalizmi’” adını verdiği bir hayal kurdurma oyunundan yararlanmaktadırlar. Ecevit avutulup aldatılarak boyun eğdirilen bu yığınları şöyle betimlemektedir: “(…) kendilerini sömürenlerin zihinlerine aşıladıkları ‘kapitalist’ olma, ‘zengin’ olma, bu dünyada olmazsa öbür dünyada beyler gibi yaşama hayalleri dışında, kapitalizmle hiçbir menfaat ilişkileri bulunmayan yoksul insanlar…” (s.26). O “yoksul insanlar” kendilerini bunca seven, kendilerini böylesine düşünen Karaoğlan’larını gerçekten sevmişler midir dersiniz? ¥ Evet, sevmişlerdir!.. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1013