Katalog

¥ daki çaresizlik yumağından, yüzü giysilerinden yapılmış kapıcı kadınlara; yalnız ölen kızlardan, aralık perdelerdeki anneannelere, oradan günümüzün bir başka metaı telekızlara, hangi bireysel ya da toplumsal acıyı söylerse söylesin, kadın kavramı, bir sonsuz imge halinde, gerçekliği yıka kura, Gülten Akın şiirinin atardamarını oluşturur. “Harflerle ve sayılarla yazılamayanlar” (Sevda Kalıcıdır) nasıl söylenecektir? “Susarak, iki komşu gibi güne değerek/ Asıl söyleneceklerin üstünden aşarak” (Sevda Kalıcıdır) elbette. Bu dil, kadının toplumsal konumuyla biçimlenecek, ancak böyle bir söyleyişle hakikilik kazanacaktır: Çekinik, ince ve direngen. Şairözne bunu en içerden bilendir: “Göl neyi sakladı, neyi açıkladı/ bir şeyi gösterdi, her şeyi sakladı/ çok baktım, balığın bilgisini aldım/ dilini denedim/ gömü diplerdeydi, yüzeyi açıkladı” (Uzak Bir Kıyıda) Bu yalınlık, bu derin bilgi, Gülten Akın şiirinin vardığı bu billurlaşma ürperti verir. Dahası olmaz dedirtir insana ama hep dahası olacaktır: “Ölü bir böcek nasıl/ hapsolduğu kehribar içinde” (Sessiz Arka Bahçeler) Şair kehribar mıdır, böcek mi? Sözün değeri hangisinden gelir? Ya bizim hapishanemiz? Bir değeri var mıdır? Ne diyordu André Maurois: “Büyük kitapların okunması tıpkı İspanyol hanları ve aşk gibidir: İnsan ancak kendi getirdiğini bulabilir.” sün tutamazsın”ın yalnızlığı (42 Gün); “Nergisle güz gülü arasında/ Beş yıldır beş uzun yıldır/ Yağmurla kar arasında/ Beş yıldır beş uzun yıldır/ Ayazla çiğ arasında/ Demirle pas arasında/ Seyran’la Mamak/ Beş yıldır beş uzun yıldır” (İlahiler) yaşanan çaresiz isyan, kendisine kaçınılmaz olarak ağıt sesi edinecektir. Ancak burada hiç unutulmaması gereken, bu seslerin bildik formlarından çıkarılıp, modern şiirin biçimi içinde kullanılmasıdır. Geleneğin dönüştürülmesi diyebileceğimiz bu tutum, Gülten Akın şiirinin bir başka temel özelliğidir: “Çocuk çek kaşlarını/ Onursuz şeyler üstünden/ Kirpiğini yüzüne düşürme/ Bütün dünyaya gövdenle/ Gülümseme öyle/ Ağıdımı bozacaksın” (Ağıtlar ve Türküler) GEÇMİŞİ YENİDEN SEVME... Zaman sadece nesnelerden geçmez; insanın içinden geçer gerçekte. Emeklerinden, arzularından, sustuklarından geçer. Yarım kalmış ne varsa birikir içerde; acılaşır, bir kan pıhtısı gibi içten içe atar durur. Zehirli bir sabır olur. “Demire aşkla değer belki de nem/ günler birikir, pas damlar” (Uzak Bir Kıyıda) Bu, yalnızlıktır. İsyanla kabulleniş arasındaki sarkaç ağırlaşır. Susmaz ama. Ses içerden sürer: “konuşun benimle konuşun benimle/ çocuklar bir de köpekler” (Kuş Uçsa Gölge Kalır) Doğa, yeni kapılar açar yaşamaya: “Kuşluğun son kuşu çekilirken/ UZUN SÜRMEYEN SEVİNÇ sular uzaklaşır, kıyı genişler” (Uzak Bir Yalnız ülke değil, dünya bir hayal düKıyıda) Bu genişlik, varoluşun yeni tutağünündedir. Toplumun tüm emekçi, ilemağıdır. ‘Geyikler ölmüştür.’ Şiir, bütün rici kesimleri devrim düşüncesini hecelebir geçmişi yeniden sevme çabasına giremektedir. Yoksulluk kendine inanmaya cektir. “Ötekini oku, derinde dipte durabaşlamıştır. Hece, cümleye dönmek üzenı” (Kuş Uçsa Gölge Kalır) Yoksa şairredir. 60’lı yıllar, 70’li yıllarla yarasını özne, yaşadığı zamanın dışına düşecektir. sarmaya çalışmaktadır. “İnsanlar bir güSevda Kalıcıdır’la başlayan son dönem, lü bir senetle değiştirmeye” (İlahiler) ta başa dönüp, diplerde kalan ne varsa alışmamışlardır daonların, sevgihayıf, ha. Söz, evlerden öfkebağışlama, germeydanlara, meyçeksanrı, yüceliksıdanlardan dağlara, radanlık ikilemlerindağlardan ara sode, durmadan yenikaklara bir ışıklı sarden var edildiği, kaçtır. Yükü özgürtam anlamıyla “hiklüktür, eşitliktir, met burcu” şiirleriemektir, dünyadır… dir. “Leke dokuya “Sol elinde çılgın işledi/ susarak susabir köpeğin diş izlerak” dense de (Kuş ri” (Ağıtlar ve TürUçsa Gölge Kalır), küler) yoktur henüz bu susma, ‘inanmayı çocukların. Ama yitirmenin pahasına’ uzun sürmeyecektir bireyseltoplumsal bu yaralı sevinç, büaidiyeti sorgulayan yük iyimserlik, çıpbir iç sestir gerçeklak hayal. Devlet, te. Bu sorgulama, rahminde büyüttü“Geçerken karışmış ğü çocukları kanıyla Kadın kavramı, bir sonsuz imge halinde, gergibiydi/ birisinin çekliği yıka kura, Gülten Akın şiirinin atardaboğmaya başlayaçektiği fotoğrafa” marını oluşturur. caktır bir daha. (Sonra İşte YaşlanGülten Akın şiirinin dım); ya da “bende bir gülten kaldı/ hangi bağa diksem yao günlere kadar birikip gelen ‘meselesi’, bancı” (Kuş Uçsa Gölge Kalır) dizelerinölüm acılarından, cezaevi kapılarından, de çınlayan bir yabancılık duygusuna işkence çığlıklarından, korkuya kapanvarsa da bu, kopuş ya da kaçış değildir. mış evlerden yeni harfler edinecektir. Geçmişi yeniden kurmanın, o günleri ya“Tek tek parçalıyor havada/ Genç turnaşanan günde bir değere dönüştürmenin ları doğanların/ Ağzın dünyayı bir uçtan ve hayatını gelecekle bütünlemenin çok bir uca/ En barbar eğlenceyi/ Gündeme özel bir yolu ve olanağıdır. getirdin yeniden/ En incesinde çağların/ Geniş bir coğrafyanın insan, doğa ve Zalim sen/ Sırtlan mısın?” (Ağıtlar ve tarih atlasına bütün yüreğiyle oturmuş; Türküler) Bir anne olarak da boylu boumuttan sabra, ağıttan öfkeye bütün sesyunca yaşanan bu dönemin acısı, kendileri saygıyla kullanmış; başlangıcından sine ağıtlardan, türkülerden, ilahilerden bu yana, ama özellikle son yıllarda bir bir ses bulacaktır. Bu, öylesine seçilmiş harf bile fazlası olmayan bir şiirden; kenbir söylem değildir. Halk şiirinin bu türdi örneğini kendisi oluşturan bir şairden lerinin, yüzlerce yılda edindiği ses değeri söz etmenin sıkıntısı bilinecektir. Bu yave etki gücü, bu büyük yıkıma karşı koyabilmenin en içerden, en bizden olan zı, 1971 yılında, ‘kırmızı karanfil’i kalyoludur. Hem kargış, hem sığınma aynı binden kalbime düşüren, küçük kentimiyakıcılıkla, ancak bu seslerle dokunur zin uzaktaki ablasına, şiir ve hayat adına dünyaya. “Ayrılık sularda nilüfer/ görürbir cümlelik teşekkürdür. ? CUMHURİYET KİTAP SAYI 947 SAYFA 23