Katalog

B U L M A C A 1 F 2 L 3 B 4 İLKER MUMCUOĞLU M 5 H 6 C 7 H 8 K 9 F 10 F 11 B 12 E 13 F 14 A 15 C 16 D 17 I 18 G 19 E 20 D 21 E 22 D 23 L 24 I 25 I 26 J 27 L 28 G 29 L 30 C 31 C 32 C 33 C 34 B 35 E 36 F 37 M 38 G 39 E Feyza HEPÇİLİNGİRLER J Türkçe Günlükleri modasına uyarak yapay bir parıltıyla yansıtmıyor “berdel”li, “kuma”lı yaşamları, “Bazen Masallar da Gerçek Olur” alt başlığını haklı çıkaran, buğulu bir masal diliyle anlatıyor. Böylece, “Şarap Kadın, birbirini dağlayıp geçen âşıkların hikâyesi” oluyor. 17 Eylül Pazartesi irkaç hafta önce, “daniska” sözcüğünün “Danzig”ten türediğini söylemiş; İsmet Zeki Eyüboğlu’nun “Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü”ndeki açıklamayı alıntılamıştım. Celal Kartal, “Bunda bir yanlışlık yok mu acaba? Kullanılan bu sözcüğün menşei ‘Danska’ yani Danimarka olmasın? O tarihlerde yurda gelen kalitesi yüksek malların kiminin üstünde yer alan bu ibare, kullanılan malın iyi ve kaliteli olduğunu ifade etmek için ‘Bilmem neyin daniskası budur’ şeklinde dilimize yerleşmedi mi? Bu sözcüğün menşei Danzig değil Danska olmalı. Ne dersiniz?” diye sormuş. Etimoloji zor bir alan. Çoğu kez de bilimsel verilere dayanması gerekirken yalnızca tahminlere dayanıyor. Şu sıralarda kimi sanal öbekler arasında süren bir yazışma bana da ulaşmakta. “Çadır” sözcüğünün Türkçe olup olmadığı tartışılıyor orada. Bir arkadaşım, Fransızların ünlü Larousse Ansiklopedisi Türkçede yayıma hazırlanırken “çadır” maddesini kendisinin yazdığını ve değişimi, çatmak’tan çatır > çadır diye gösterdiğini anlatmıştı bir zamanlar. Sözcüğün Farsça olduğunu daha sonra öğrendiğini; ama yine de yazdıklarını değiştirmek için artık çok geç olduğunu da söylemişti. Büyük Larousse’a baktım, sözcüğün Türkçe bir ad olduğunu belirten bir “a.”nın yanında, ayraç içinde bu açıklama var hâlâ. Öteki sözlükleri de karıştırdım. Ferit Devellioğlu’nun Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat’ı “çâder” diye veriyor sözcüğü; Farsça olduğunu belirtiyor; açıklamasında da “1. çadır. 2. Kadınların başlarına büründükleri örtü.” diyor. Dil Derneği’nin ve Ali Püsküllüoğlu’nun sözlüklerinde Türkçe sayılmış sözcük. İsmet Zeki Eyüboğlu’nun Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü’nde ve TDK’nin (Türk Dil Kurumu) sözlüğünde Farsça “çâder”den geldiği yazılmış. Ayverdi Sözlüğü, sözcüğün eski Türkçe olduğunu belirttikten sonra, ortalama bir yol tutarak, “Farsça çâder’den veya Türkçe çatmak fiilinden” geldiğini, sözcüğün Macarca’ya ve Balkan dillerine de girdiğini söylüyor. Görüldüğü gibi, işler iyice karışmış. Bugün “çadır” sözcüğünün Farsça olduğunu söyleyenler kadar Türkçe olduğunu söyleyenler de var. Belki de öyledir. Bizim arkadaşın, “olsa olsa” yöntemiyle uydurduğu şey, belki de doğru olandır. “Daniska” sözcüğünün kökenini hakkında da sözlükler Danzig’ten geldiğini söylüyor. Asıl araştırılması gereken şu olmuyor mu bu durumda? “O tarihler” dediğimiz zamanlarda Danimarka ile alışverişimizin derecesi neydi? Danimarka’dan mı geliyordu çok kaliteli bulunan mallar; yoksa Danzig’ten gelen mallar mı daha kaliteli bulunuyordu? ? [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Türk Dili Böl. Çukursaray Binası Kat: 2 Barbaros Bulvarı 34349 Yıldız / İST. 40 J 41 J 42 C 43 H 44 I 45 M 46 F 47 C 48 M 49 D 50 51 B 52 B 53 I 54 B 55 F 56 M 57 A 58 E 59 G 60 C “B 61 E 62 E 63 M 64 M 65 I 66 K 67 G 68 I 69 I 70 C 71 C 72 C 73 G 74 C 75 H 76 I Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şairin güzel dizeleri ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. “Biraz güzellensin / Şu ...yi zerdi sefalet” Tevfik Fikret. 14 57 B. “Bir Reklamcının İtirafları” adlı kitabı da yazan ünlü reklamcı. 52 54 11 34 3 51 C. “Branda Bezi”, “Fatih” ve “Merdiven” adlı oyunları da yaratan yazar. 6 30 60 32 31 47 74 42 33 15 70 71 72 D. David Bowie ile evli olan top model. 20 16 22 49 E. İnsanın sabrını tüketecek derecede yavaş ve mızmızca iş gören 58 39 12 62 61 19 21 35 F. “Kirli ...” (Edip Cansever’in bir şiir kitabı) 46 36 55 9 10 13 1 G. “Şükrü bütün çabalarına ... bir türlü alamadı birinciliği.” Tarık Buğra. 67 59 73 38 18 28 H. “Bir ... bir yol yok sana / Değil mi ki, hayatına kıydın burada / bu küçücük köşede, ona kıydın demektir bütün dünyada.” Kavafis. 43 5 75 7 I. “Bizimkiler” adlı TV dizisinin senaristi. 76 25 69 53 17 44 68 24 65 J. Asya’da bir ülke. 26 50 41 40 K. Jüpiter’in bir uydusu. 8 66 L. Madame Bovary’nin önadı 2 29 23 27 M. Düzenli olarak hep aynı konumlardan aynı hızla geçen bir nesnenin hareketi. 63 64 45 48 56 37 4 11 Eylül Salı iz Zıvarovski’deyiz, annemler Kiçinet’te yemek yiyor.Şimdi Hagen Das’a geçeceğiz. Sen Maya’yla Lö Pen Kotidiyen’e gelirsin. Baay...” Nece konuşuluyor? Bu nedir? Biz neredeyiz? Bengi Ötgen ne duyduysa onu yazmış. Kanyon Alışveriş Merkezinde hanım cep telefonu ile yakınına ‘tekmil’ veriyor. Yorum yok! Kendisini “sanayiden emekli eczacı” diye tanımlayan Ötgen’in yeni mektubu, tümüyle farklı bir konuya değiniyor. “K” dergisinin ki haftada bir; ama yine de sessiz sedasız çıkan, çok nitelikli ve çok ucuz (1 lira) bir edebiyat dergisidir 47. sayısında bir tümceye takılmış aklı. Sayın Ötgen’in ilettiği biçimiyle tümce şu: “Orlando kraliçe 1. Elizabeth’i öylesine etkiledi ki, onu derhal himayesine aldı ve ...gözdesi yaptı.’’ Bengi Hanım, haklı olarak, “Kim, kimi himayesine almış acaba?” diye soruyor ve ekliyor: “Bu tür anlam sapmaları acaba okullarda peş peşe tümcelerde aynı sözcükleri tekrarlamanın çirkin olduğu eğitiminin verilmesinden mi? ‘Kraliçe’ veya ‘Birinci Elizabeth’ i yinelememek gerektiği mi düşünülmüş sizce?” Öyle düşünülmüş olmalı. Eğer tümce aslında da böyleyse önce birkaç yazım noktalama düzeltmesi gerekiyor. “Orlando”dan sonra virgül konmalı; “kraliçe” sözcüğü, 1. Elizabeth’in adıyla birlikte geçtiği için büyük harfle başlamalı; “ki”den sonraki virgül de kaldırılmalı. İkinci tümcede özne söylenmeyip nesne de “onu” diye belirsiz bırakılınca anlam bulanıklığı doğmuş. Yanlışlık, ilk tümcedeki özne ve nesne görevli sözcüklerin ikincisinde yer değiştirmesinden kaynaklanıyor. İlk tümcenin öznesi Orlando, ikinci tümcede nesne; ilk tümcenin nesnesi Kraliçe 1. Elizabeth, ikinci tümcede özne. Şöyle denebilirdi: “Orlando, Kraliçe 1. Elizabeth’i öylesine etkiledi ki kraliçe, onu derhal himayesine aldı ve… gözdesi yaptı.” B B B 12 Eylül Çarşamba elli ki öğretmenlikten gelen bir kavrayıştır; ilkbaharı değil, sonbaharı başlangıç (ilk) sayma eğilimindeyim. Eylül, ortalığı arındırıp yeni bir “giriş” için hazır kılma zamanı gibi gelir bana; bir zamanların politik söylemiyle, beyaz bir sayfa açma zamanı… Hem de geçen yılların bizi bir türlü uzaklaştıramadığı “malum” 12 Eylül’e karşın. 15 Eylül Cumartesi ilimsel bir yapıt gibi hazırlanmış Ulviye Alpay romanına. “Şarap Kadın”ı (Altın Kitaplar, 2007) yazmadan önce Urfa’ya gitmiş, araştırma yapmış; kaynak kitaplara ulaşmış, onları incelemiş. Topladığı bilgileri okurun gözüne gözüne sokmadan yedirmiş anlatımına. Önceki romanı “Çalkantı” ile, erkeklerin dünyası olarak kabul edilen denizcilik alanına rahatlıkla giren, hiçbir maddi hata yapmadan denizi, denizcileri, gemileri, fırtınaları, denize ilişkin söylenceleri dillendiren Ulviye Alpay, bu kez Güneydoğu Anodolu’nun çileli kadınlarının dünyasını görünür kılıyor. Üstelik son zamanların televizyon dizilerinin 918. sayının çözümü: A. KUŞ, B. UYANIŞ, C. .BORİS VİAN, D. İMGE, E. LAKONİK, F. AYKIRI, G. YÜREĞİMİN, H. KÖS KÖS, I. ÖRGÜN, J. SEVİN OLMADIĞINA, K. EB, L. OM, M. G, N. LAKAP, O. UYGAR. Şiir: “Konuşurken göğe bakıyorsun/ İki göğün bakışmasındaki maviliği/ öpüyorum sevgimle Korsan Yayınları” CUMHURİYET KİTAP SAYI 919 SAYFA 39