Katalog

O K U R L A R A Kaynağını gerçek yaşamdan alan halk hikâyeleri, anlatılan olaya sazın, ezginin ve şiirin eşlik ettiği, seslendirmle sırasında mimiklerin de kullanıldığı uzun soluklu bir anlatım türüdür. Halk hikâyeleri uzunlukları bakımından ikiye ayrılırlar: Efsaneden, masaldan ya da gerçek yaşamdan alınmış, bir tek olay çevresinde geçen basit yapılı, kısa hikâyelerden oluşanları, türküleriyle birlikte en çok iki saatlik bir süre içinde anlatılanlar ve kalabalık kişileri ile birbiri ardından gelen beklenmedik durumları ve bunun sonucunda da az çok çapraşıklaşan olayları birbirine ekleyerek anlatıya uzun bir süre sağlayan hikâyeler ki bunları uzunlukları da 17 gece arasında devam edenler. Uzun kış gecelerinin vazgeçilmez anlatıları olan halk hikâyeleri şimdi günümüzün yazarları aracılığıyla yeniden buluşuyor okurla. Merkez Kitaplar hazırladığı 'Halk Hikâyeleri' dizisinin ilk iki kitabını yayımladı: Adnan Binyazar'ın yazdığı 'Elif ile Mahmut' ve Sennur Sezer'in yazdığı 'Şahmaran'. Binyazar ve Sezer'le kitapları üzerine konuştuk. Merkez Kitaplar'ın Yayın Yönetmeni İlknur Özdemir de diziyi anlattı. Birsen Ferahlı, Levent Mete'nin yeni kitabı 'Aşk Hastalığı' üzerine olağanüstü bir yazı kaleme aldı. Mete'yi keşfedecek olanlar için bir kılavuz niteliğinde bu yazı. Mehmet Rifat'la gerçekleştirdiğimiz 'Romanın Hazırlanışı' üzerine söyleşi de edebiyat sevenlere çok şey anlatıyor. Bol kitaplı günler... TURHAN GÜNAY eposta: [email protected] [email protected] B üyük çoğunluğu bir biçimde okumayazma öğrenmiş, karşısına çıkan yazıyı sökebilen insanların oluşturduğu nüfusun üyelerini okur sayamayız. Okur, okumaya hayatında yeraçan kişi. Okuma alışkanlığı, okunan ‘yazılı şey’in niteliği, bir ya da birkaç dilde okuyabiliyor olma durumu, bilgilenme düzleminden haz devşirme düzlemine geçiş, daha pek çok etmen, bir sahici okur tanımı yapmaya girişildiğinde önümüze çıkan ölçütler. Bugün burada, kitabın etrafında, okuryazaryapımcı üçgeninde geçmiş onca yılın ardından, bütünüyle kişisel düşüncelerime yaslanarak, belli bir ölçek içinde nesnellik boyutu taşısa bile sonuçta hepten öznel olarak görülmesini dilediğim bir okur tanımına yaklaşmayı denemek gönlümü çeliyor. Önce, dileyen inanmasın, insan yaşamında okumanın yeri doldurulamaz bir edim oluşturduğunu sanmadığımı söylemeliyim. Bakmayı, görmeyi, kulak kesilmeyi, tartmayı, akıl etmeyi, bağlantı kurmayı bilen, seven insan okumasa da olur bana kalırsa. Bütün bunları okumanın hazırladığı, beslediği, geliştirdiği kimi örnekte doğrulanabilir de, kimisinde doğrulanamaz: En sıkı eğitimlerden geçmiş, müthiş kütüphanesini kurmuş, elinden kitap bırakmamakla övünen nice sığ, aymaz, iblisçil okur gördük. Adam olamayacak erkişiye dilediğiniz kadar selüloz yutturabilirsiniz, sonuç pek değişmeyecektir. Okur, ne olursa olsun, bir seçimin ürünüdür ama. Başkalarının farklı keyifleri, sözgelimi gezip tozmayı, spor yapmayı, konuşmayı, televizyon izlemeyi yeğledikleri uygun zamanlarını o okumaya ayırır: Hayatının bir iki temel ekseni arasına bu tuhaf yalnızlık biçimini oturtmuştur. İnsanların arasına karışıldığı anlarda bile, okumak ayrılmaktır. Kalabalığın egemen olduğu ortamlarda, vapurun oturma salonunda ya da kumsalda, çevresini görünmez duvarlarla örer ve çekilir okur: Hem bir başınadır orada, hem de başbaşadır: Okuduğu metnin yazarı, anlatıcısı ya da kahramanıyla. Bir şimdiki zamandan hareketle alabildiğine geniş bir takvime sıçrama olanağına kavuşur: Gilgameş’le tarih öncesine, bilimkurgu kitabıyla uzak bir geleceğe yolcu çıkabilir. Buradadır, ama değildir: Okuduğu metin hiçbir ulaşım aracı gerektirmeksizin, uçan halı mantığıyla, bir paragraftan ötekine, onu Montevideo’dan Ulan Bator’a taşıyabilir. Ne ki, okuma tutkununu pastel renkleri ağır basan bir düş âleminin vatandaşı saymak yanlışın büyüğü olur. Gerilimli bir varoluş biçimidir bu: Okumak istediği Enis BATUR Pervasız Pertavsız Okumak, sıraya koymak kitaplar, okuyabileceklerinden kat be kat fazladır. Okur, sonuçta yetişemeyen, yaşı ilerlerken yetişemeyeceğini öğrenen, bu gerçeği kendine zulüm aracı haline getirmekten her vakit kurtulamayan kişidir. Ondandır, kütüphanesi, pekâlâ okurun hapishanesine dönüşebilir. Bereket bütün okurların gözünü hırs bürümez, oburluğu açgözlülüğü kenara itip tevekküllü davranmayı öğrenenler olur, onlar, genellikle çok işe yaramasa da, sıraya koymayı bilen, samanı altından ayırmayı belleyen, Evrensel Kitaplığın önünde çaresizliğini kabullenen bireylerdir. Sıraya koymak, peşpeşe dizdiğim şu iki kelime ile oluşturduğum fiil en hafifinden zalimdir. Halinize bakın anlarsınız: Öncelikli olarak okumayı düşündüğünüz kitapların sayısı abartılı değil mi? Her biri kesinkes okunmalı türünden yapıtlar mı içeriyor? Onları okumaya koyulduğunuzda, hangi kitapları sırada geriye itmiş olacaksınız? Doğru bir sıralama nedir, var mıdır, mümkün müdür? Olsun, gene de okurun başka çaresi yoktur. Arayacak, bulacak, seçecek, edinecek, sıraya koyacak, olabildiğince okuyacaktır. Bana sorulursa, akıllı okur kasmayan biridir; ne birileriyle, ne kendisiyle yarışır. Kitapları yutmaz, ağırdan alır. Uzun yol koşucusu gibi beyin enerjisini boşuna harcamamak için, elinden geldiği ölçüde koyu metinlere yönelir, bilir: Bazı kitaplardan elde edilen nektar, koskoca bir kütüphanenin toplam nektar gizilgücünü aşabilir. Ekhermann’la Konuşmalar’ında, Goethe, seksen yılını harcadıktan sonra, hâlâ okumayı öğrenip öğrenmediğini kestiremez halde olduğunu boşuboşuna yüzümüze çarpmamıştır. ? İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk? Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız ? Yayın Yönetmeni: Turhan Günay ? Sorumlu Müdür: Güray Öz ? Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı ? Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişliİstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 ? Baskı: İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna İstanbul Tel:0 (212 454 30 00 ? Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden / Reklam Müdürü: Eylem Çevik? Tel: 0 (212) 251 98 74 75 0 (212) 343 72 74 ?Yerel süreli yayın ? Cumhuriyet Gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 893 SAYFA 3