Katalog

Şiirin artık "bittiği", okunmaz olduğu iddialarının iyice kanıksandığı, Türk şairlerinin sözü edilmeye değer ürünler veremedikleri, şiir kitaplarının ve dergilerinin okuyucusuz kaldığı iddialarının geniş kabul gördüğü bir ortamda art arda yayımlanan şiir yıllıkları bambaşka bir görünüm oluşturuyor. Bu yıl yayımlanan üç şiir yıllığına bakınca hareketli, bereketli ve canlı bir şiir ortamı olduğu kanısına kapılıyoruz. Umutlanıyoruz. eysel Çolak'ın hazırladığı 2006 Şiir Yıllığı (İle dergisiyle birlikte yayımlandı) "Toplumun Şiir Yüzü" alt başlığını taşıyor. Çolak, diğer yıllık hazırlayıcılarının da yaptığı gibi edebiyat dergilerinde yayımlanan şiirlerin izini sürerek bir yılın panaromasını çıkartıyor. Yıllığı hazırlama yöntemini "şiirin etik, estetik, ideolojik gelişiminin saptanması" diye açıklıyor ve ekliyor: "Türkiye'de süregelen şiir anlayışlarının her birini birkaç örnekle somutlaştırmak istedim. (…) Veyşel Çolak alışılageldiği üzere, yıllık ya da seçki dendiğinde, bundan sadece çok başarılı, çok güzel şiirlerin bir araya getirildiği anlaşılıyor. Bu sağlıklı bir algı değil. Çünkü yıl içinde onlarca güzel şiirin yazılmasının olanağı yok gibi görünüyor." Gerçekten de genel kanı yıllıkların, antolojilerin güzel şiirlerden oluşması gerektiği şeklinde. Oysa Çolak'ın da belirttiği gibi, bu tür çalışmalarını amacının varolanı yansıtmak değerlendirmek olması gerekir. Veysel Çolak, uzunca süredir bu büyük emek isteyen işi sürdürüyor. Giriş yazılarında şiirin durumu hakkında sert eleştiriler geliştirse de şiir seçerken geniş yürekle, iyimser davranıyor. Bu yılki değerlendirmesinde daha çok editörlüğünü yaptığı Dize dergisi çevresinde gelişen tartışmalara değinmiş, kendisini de ilgilendiren konularda görüş beyan etmiş. Bence bu tartışmanın yeri bu giriş yazısı değil. Evet, bir paragrafla değinilebilir ama uzun uzadıya değil. Bu konuya takılmak yerine yıl içinde şiir dünyasında yaşananları kendi açısından daha ayrıntılı yorumlasa daha faydalı olurdu. Yıllardır yıllık hazırlayan biri olarak artık hangi şiirlerin bir adım öne çıktığını da söylemesi gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca, yıl içinde yayımlanan şiir kitapları hakkında da görüş bildirmesi gerekli. Sadece şiir kitabı çıkartan şairlerden bazılarının adını anmak, şiir kitapları listesi vermek yeterli değil. Bu küçük katkılar Veysel Çolak’ın yıllığını daha da güzel ve yetkin hale getirecektir diye düşünüyorum. Veysel Çolak, 76 dergi izlemiş, ama 27 dergiden, 161 şairden şiirler seçmiş. Beşten fazla şiir seçtiği dergiler şöyle: Varlık'tan 20, editörlüğünü yaptığı Dize'den 19, Kitaplık'tan 18, Gösteri ve Yasak Meyve'den 11, Akatalpa'dan 10, Üç Nokta, Mor Taka ve Ünlem'den 8, Mühür ve Baki Asiltürk Metin CELAL Okuduğum Kitaplar V Şiir yıllıklarla yaşıyor bir döküm niteliği taşıyor. Asiltürk, yorum yapmaktan özenle kaçınıyor gibi. O da şiir kitaplarına değinmiyor, eleştirmiyor. Oysa dergilerle sınırlı kalıp kitaplara değinmemek bence işin önemli bir bölümünü eksik bırakmak anlamına geliyor. Üstelik Asiltürk yıl içinde yeni şiir kitapları hakkında birçok yazı yazdığı için bu değerlendirmeyi kolayca yapabilirdi. "Niye o var, bu yok?" sorularına muhatap olmamak için şiirlerin seçiliş mantığının açıklanmasında da fayda vardı. Çünkü ilk defa bir yıllık hazırlıyor. Baki Asiltürk 74 dergi izlemiş, 31'inden şiir almış. 115 şairden şiirler seçmiş. Beşten fazla şiir aldığı dergiler şöyle, Kitaplık'tan 20, Varlık'tan 19, Yasak Meyve'den 9, Sözcükler ve Aktalapa'dan 7, 13 dergiden de birer şiir almış. 43 dergiden ise hiç şiir almamış. Yazılıkaya'dan 7, Sözcükler'den 6, ile'den 5. Sekiz dergiden sadece birer şiir seçmiş. Onlarca şiir yayımlamalarına rağmen hiç şiir seçilmeyen 49 derginin yöneticileri acaba "Nerede yanlış yaptık?" diye düşünecekler mi? Sanmıyorum. YKY ŞİİR YILLIĞI Baki Asiltürk, bu yıl Mehmet H. Doğan'dan YKY Şiir Yıllığı'nın (Kitaplık dergisiyle birlikte yayımlandı) bayrağını devraldı. Usta bir eleştirmenden bayrak devralmak cesurca bir davranış ama bir o kadar da zor. Asiltürk'ün yıllığı o nedenle diğerlerinden daha çok dikkati çekti, hakkında konuşuldu, internette dedikodusu yapıldı. Baki Aslitürk, yılın şiir kitaplarının, poetik ve araştırma kitaplarının, çeviri şiir kitaplarının tam listesini yapmış, poetik yazıları, tanıtımları, söyleşileri, şiir ödüllerini listelemiş. Bu emek isteyen dökümler bir yılı tam anlamıyla ve toplu olarak görmemiz açısından yararlı. Bir iki takıldığım nokta var: Yılın şiir kitapları listesinde yeniden baskısı yapılan kitapların da alınması ve bunların belirtilmemesi kafa karıştırıcı olmasının yanında listeyi de gereksiz bir biçimde şişiriyor. Poetik yazıların listelenmesinde dergilerin ve yazıların alfabetik sıralanmaması da küçük bir karmaşa yaratıyor. "2006'da Şiirin Durumu" başlıklı yazısı da ŞİİR DEFTERİ Şeref Bilsel ve Cenk Gündoğdu'nun hazırladığı Şiir Defteri’nin (Üç Nokta dergisi ile birlikte yayımlandı) şiirlerini her yıl değişen dört kişilik bir kurul seçiyor. Bu yıl kurulu Kemal Özer, Şeref Bilsel Mustafa Öneş, Haydar Ergülen ve Hüseyin Ferhad oluşturmuş. Bilsel ve Gündoğdu yıllığın girişinde önce 2006'nın edebi açıdan bir panoramasını çiziyorlar. Daha sonra 76 dergide dikkatlerini çekenleri notluyorlar. Sonra Mehmet H. Doğan'dan Gökçenur Ç'ye 15 şair ve eleştirmenin yıllık değerlendirmelerini soruşturma cevapları ile iletiyorlar. Seçici Kurul'un şiirleri seçerken nasıl bir bakış açısında olduğunu da soruşturuyorlar. Bunların ardından da Cihan Oğuz'un poetik kitaplar, Tozan Alkan'ın çeviri şiir kitapları, Özcan Erdoğan'ın İnternette şiir ve Sezai Sarıoğlu'nun 2006'da ilk kitabını yayımlayan şairler ve şiir kitapları değerlendirmesi geliyor. Oldukça doyurucu bir toplam. Ama yıl içinde yayımlanan şiir kitaplarını enine boyuna değerlendiren bir yazı niçin yok merak ediyo rum. Üç yıllıkta da şiir kitaplarına karşı bir uzak duruş, değerlendirmeden eleştiriden kaçış gözlemliyorum. Liste vermek, en fazla Bilsel ve Gündoğdu'nun yaptığı gibi olumlu birkaç cümle… Şiir Defteri'nde soruşturma bölümü yerine yılın şiir kitapları değerlendirilmesi olsa daha iyi olurdu. Aralarında benim de bulunduğum 15 şair ve eleştirimenin cevaplarını doğrusu tatmin edici bulmadım. Hatta bu cevaplardan 2006'da şiirin gerektiği biçimde izlenmediğini bile söyleyebilirim. Aynı şekilde seçici kurulun da 2006'da şiirin durumu hakkında bir değerlendirmesi yok ve hangi kıstaslarla bu şiirleri seçtiklerini de söylemiyorlar. Şeref Bilsel ve Cenk Gündoğdu işin ağır yanını üstlenip, 100'e yakın dergiyi tarayıp yayımlanmış 10.000 şiirin içinden 200'ünü seçip bu kurula sunmuş. Kurul da 200 şiirden 148'ini yıllıkta yayımlanmaya değer bulmuş. 100 dergiden sadece 36'sından şiir seçilmiş. Beşten fazla şiir alınanlar Kitaplık'tan 18, Varlık ve Yasak Meyve'den 13, Cenk Gündoğdu'nun editörlüğünü yaptığı Üç Nokta'dan 11, Sözcükler ve Yazılıkaya'dan 10, Akatalpa'dan 7, Mor Taka'dan 6, Esmer'den ve Şeref Bilsel'in editörlüğünü yaptığı Şiir Ülkesi'nden 5. 13 dergiden de birer şiir seçmişler. 64 dergiden hiç şiir alınmamış. Bilsel ve Gündoğdu'nun şiir kitapları listesinde de yenilerin yanında ikinci baskısını yapan kitaplar var ve bunlar ayrıca belirtilmediği için kafa karıştırıyor. Antolojiler, yıllıklar tartışılırken tek kişinin yaptığı seçimin objektif olamayacağı ve bu tip seçme işlerini kurulların yapması gerektiği söylenir. Şiir Defteri'ne baktığımızda kuCenk Gündoğdu rul seçtiğinde de tek kişilik seçimlerden farklı bir sonuç alınmadığını görüyoruz. Tüm yıllıklar Dağlarca ile başlıyor. Şiirleri seçilen şairler de genellikle aynı. Farklılık daha çok "en genç" şairlerde. Veysel Çolak'ta en genç şair 1987 doğumlu Efe Murat, Baki Asiltürk'te 1984 doğumlu Mustafa Altay Sönmez, Şiir Defteri'nde 1986 doğumlu Bengü Özsoy. Yıllıklardan, çok ürün verildiğini, ama bunlardan çok azının ortalamaların üzerinde olduğunu anlıyoruz. Hakkında konuşabileceğimiz şiir sayısı çok az. Yaş ortalamalarına göre şiir dağılımlarına baktığımızda ise tehlike çanlarının sesini daha iyi duyabiliyoruz. Günümüzde şiir yayımlatan ve şiiri beğeni toplayan şairlerin yaşları 30'la 50 arasında yoğunlaşıyor. Normal şartlarda aşağıya doğru genişleyen bir piramit oluşması gerekirken orta yaş tüm ağırlığını koyuyor, şairler gençleştikçe seçilen şiir sayısı azalıyor. Şiir yıllıkları Türk Şiiri'nin nerede olduğunu, düzeyini, yönelimlerini görmek, şiiri hayatınıza yakınlaştırmak için iyi birer yardımcı. Her şiirseverin kitaplığında bir şiir yıllığı bulunması gerektiğini düşünüyorum. ? KİTAP SAYI 893 SAYFA 12 CUMHURİYET