Katalog

? de ortaya çıkmaktadır. Yine Büyük Ortadoğu Projesi’nin tartışıldığı bir dönemde, söz konusu projeye konu olan coğrafyada yaşayan neredeyse herkesin, komplo teorileri aracılığıyla Yahudi kökenli ilan edilmesi son derece düşündürücüdür. Hepkon’un Atatürk hakkındaki komplo teorileriyle İsrail arasındaki ilişkiye dikkat çektiği bölüm son derece ilgi çekicidir. Hepkon’un bir başka ilginç iddiasıysa tarihimizin ilk komplo teorisyenlerinden olan Fitzmaurice’in verdiği raporların İngiltere’yi Balfour Deklarasyonu’nu hazırlamaya sevk etmesi hakkında. Hepkon antisemitizmin Siyonizmin önünü nasıl açtığını örneklerken, aynı zamanda antiemperyalizmi gâvur düşmanlığıyla karıştıranlara da dikkat çekiyor. Hepkon, son dönemde Atatürkçü diye tarif eden kesimler arasında da komplo teorilerinin belli ölçülerde rağbet gördüğünü hatırlattıktan sonra bu durumun olası kötü siyasi sonuçlarına işaret ediyor. Hepkon, “tek yönlü yola” benzettiği komplo teorilerinin yapısal özelliklerinden dolayı gericilik dışında hiçbir şeye hizmet etmeyeceğini hatırlatıyor. ? Komplo Teorileri Tarihi/ Haluk Hepkon/ Kaynak Yayınları/ 240 s. Rastlantısal ? Nil TEZER nnem beni 1968'de bir akşam, kasabanın tek sinemasının kafesindeki bir masanın üstünde hayata başlatmış.” Böyle açılıyor, Ali Smith’in dilimize çevrilen ilk romanı Rastlantısal. Kitabın gizemli karakteri Amber’in ağzından anlatılan bu kısa ilk bölüm, kitabın biraz tekinsiz, biraz belirsiz bir mecrada akacağına hazırlıyor okuru. Çağdaş İngiliz edebiyatının dikkat çeken kalemlerinden olan Ali Smith, son romanı Rastlantısal’la 2005 Whitbread Ödülü’nü kazandı. Yazarın bundan başka iki romanı, iki de öykü kitabı bulunuyor. Yayımlanır yayımlanmaz pek çok dile çevrilen ve yayımlandığı ülkelerde övgüyle karşılanan Rastlantısal, taşıdığı sinematografik öğelerle okuru görsel bir şölene de davet ediyor. Norfolk’ta yazlık bir ev kiralayan Smart ailesinin geçirdikleri sakin yaz, Amber adlı kızın kapılarını çalmasıyla sarsılır. Evin küçük kızını, abisini, anneyi ve babayı baştan çıkaran, sonsuz iyiliğe ve kötülüğe sahip bir karakter olarak çizilir Amber. Bu noktada eleştirmenler, ünlü yönetmen Pasolini’nin “Teorema” adlı filmiyle paralellik kurmadan edemez. Hakikaten, Pasolini’nin filminde de bir yabancı, zengin bir aileyi ziyaret eder. Ailenin hizmetçisini, oğlunu, kızını, annesini ve en sonunda da babasını baştan çıkaran yabancı, geldiği gibi birdenbire ortadan kaybolur. O gittikten sonra ise, aileden hiç kimse eski yaşantısına geri dönemez. Kitapta yer alan her bir karakter, kullandıkları cümle kalıpları ve seçtikleri kelimelerin özgünlüğüyle de “A Ali Smith kendi sesini buluyor. Küçük kız Astrid Smart’ın kendi kendine konuşmasıyla, abisinin, annesinin ya da üvey babasının konuşmaları birbirlerinden rahatlıkla ayrılabiliyor. Böylece bölümlerde bir başlığa ihtiyaç duyulmuyor ya da olmadık bir yerde kesilen bir cümle okuru şaşırtmıyor. Kitabın ortasında yer alan şiir parçaları ise, Rastlantısal’ın alışıldık roman yapısının dışında yeni bir biçim kazanmasını sağlamış. Bu da okuma sürecinin daha renklenmesini, okurun gerçekten farklı bir romanla karşı karşıya olduğunun zevkini çıkarmasını sağlıyor. Pasolini’nin “Teorema”sından farklı olarak, Smart ailesinin yaşamına girdiği belirsizlikle çıkmıyor Amber. Onlarla sinsi bir oyun oynadığını fark eden anne Eve Smart, bir gün onu evden kovuyor. Amber denen kadını hayatlarından çıkarmış olsa da ardından bıraktığı izi silemiyor ama. Yaz bitip şehre, evlerine döndüklerinde bile, artık Amber’in adı her ne kadar anılmıyor olsa da, bir şeyler asla eskisi gibi olmuyor. Kitabın gerçekçi gidişatının içinde belirsiz, hatta fantastik bir atmosfer yaratan Amber macerası, Rastlantısal’ı modern edebiyatın dikkat çeken yapıtlarından kılan temel unsurlardan biri. Bununla birlikte, Smart ailesinin içinde yaşananlar, ailenin oğlu Magnus’un okuldaki kötü bir şaka yüzünden genç bir kızın intiharına sebep olması, kendi dünyasında yaşayan küçük kız Astrid, anne Eve ve baba Michael’ın birbirleri için kaybolmuşlukları, modern kentli ailenin geldiği durumla cesurca yüzleşiyor. Rastlantısal, çağdaş dünya edebiyatına özel ilgi gösteren okurların atlamaması gereken bir roman. Ali Smith, çağının nabzını çok doğru yakalamış, onunla yüzleşmekten kaçınmayan, ayna tutan bir yazar. Tüm bu olumlu öğeler, Dost Körpe’nin usta işi çevirisiyle birleşiyor kitabın Türkçe baskısında. ? Rastlantısal/ Ali Smith/ Çeviren: Dost Körpe/ Everest Yayınları/ 300 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 930 SAYFA 25