Katalog

Türkan Saylan'la 'Çağdaş İnsan Söyleşileri' üzerine “Yazık oldu Radyo Cumhuriyet’e” 1 998 yılında, Cumhuriyet gazetesinin Cağaloğlu’ndaki binasında ince uzun bir koridorun sonunda, üç odalı bir birimde yaşama adım attı Radyo Cumhuriyet. Birkaç genç ama işini severek ve bilgiyle yapan teknik insanla birlikte. Camlı bir bölme ile ayrılmış yayın odası, birkaç alet ve bolca kasetten oluşan bir müzik dolabı vardı sadece. Her fırsatta, duraksız bir tempoda eğitim, sağlık ve benzeri konuları dile getiren, kitlelere aktaran Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Başkanı Prof. Dr. Türkan Saylan, Radyo Cumhuriyet’te program yapma teklifi geldiği günü ve duyduğu heyecanı unutamıyor: "Düşünsenize, tüm bu konuları bir radyo aracılığı ile ve daha geniş kitlelere ulaşacak şekilde iletebilmek, zaman zaman hiç yüzünü görmediğimiz insanlarla konuşabilmek, daha çok ses almak, ses vermek fırsatıydı bu. Atatürk devrim ve ilkelerini korumak, aynı zamanda da geliştirmek adına, eğitim, fırsat eşitliği, insan hakları adına, barış adına mücadele vermiş/veren önemli ama az, yazık ki çoğu az bilinen isimleri topluma tanıtmak, onlarla söyleşmek için bulunmaz bir fırsattı." İşte bu duyguyla salı sabahları "Çağdaş İnsan" adlı bir program hazırladı Türkan Saylan. Bu çok değerli insanları konuk etti, yaşamlarımızda radyo yoluyla da bir farklılık yarattı. Berrak zihinle "düşünen" insanlar özlem ve gayretinden hiç vazgeçmeyerek. O nedenle ki Radyo Cumhuriyet’in ani kapatılışının sızısı hâlâ yüreğinde. Evet Radyo Cumhuriyet kapatılmıştı ama bu değerli söyleşilerin yok olup gitmesine, sözün uçmasına izin mi verecekti? Hayır, aklına elindeki programların bir kısmının kasetlerinin bulunduğu gelir Türkan Saylan’ın. ÇYDD Yazmanlık Birimi’nden Nuran Çakarlı yardımına yetişir, kasetleri çözer ve "Geçmişten Geleceğe Radyo Cumhuriyet’te Çağdaş İnsan Söyleşileri" (Cumhuriyet Kitapları) adlı bu kitabın temeli böylece atılır. Bu söyleşileri yok olup gidecek kasetlere hapsetmeye hakkı olmadığını düşünüp bir şekilde yayımlamaya karar verdiği için çok mutlu olduğunu ifade ediyor Türkan Saylan. "Gelin bu kitabı birlikte okuyalım. Yitirdiklerimizi, çok şükür ki yaşayan dostlarımızı analım. Radyo Cumhuriyet gibi iletişim olanaklarının artmasını dileyelim" diyor bu nedenle. Özetlersek, 21 Ekim 1999 yılında Atatürk ve Türk Aydınlanma Devrim düşmanlarınca katledilen, gazetemiz yazarı Prof. Dr. Ah met Taner Kışlalı ile tarihe belge bir söyleşiyi de içeriyor kitap. Atatürk ve Kurtuluş Savaşı’ndan ülkemize aydınlar kazandıran ve yazık ki baltalanan köy enstitülerine dek birçok önemli konuya ilişkin değerlendirmelerini okuyoruz Kışlalı’nın dilinden. Ve Türkan Saylan’ın Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin anayasası yaptıklarını söylediği Kışlalı’nın Demokratik Toplumcu Çağrısı’nı. TRT yapımcısı, çağdaş bir cumhuriyet kadını Feride Esen Bilgin; Sokak Çocukları Derneği’nin (son adıyla Umut Çocukları Derneği) kurucusu, gazeteci Yusuf Ahmet Kulca; Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İbrahim Özden Kaboğlu; edebiyatçı/çevirmen/yazar İsmet Zeki Eyüboğlu; yazar ve senarist Nezihe Araz; BalıkesirSavaştepe Kaymakamı Hüseyin Parlak, Van 100. Yıl Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’nda profesör ve Rektör Yardımcısı Ayşe Yüksel; toplum gönüllüleri Nükte ve Müjde Birder; 2005’te yitirdiğimiz, Amerika’da Ceza Mahkemeleri Uzmanı ve Hapishane Müfettişliği görevinde bulunan Melda Türker; avukat/heykeltıraş Merih Sezen de Türkan Saylan’ın kitapta yer alan diğer söyleşileri. Bu arada 401 yayını bulunan Prof. Dr. Saylan’ın diğer yayınları arasında başlıca şunları sayabiliriz: "At Kız" (Cumhuriyet Kitap Kulübü), "Cumhuriyet’in Bireyi Olmak III" (Cumhuriyet Kitap Kulübü); Abdullah Kehale, Fazıl Sağlam, Necip Hablemitoğlu, Sultan Üzeltürk, İbrahim Kabaoğlu ile birlikte hazırladıkları bilimsel incelemeler dizisi "Demokrasinin Demokrasiyi Tehdit Eden Güçlere Karşı Korunması" (Otopsi Yayınları) ile "Laiklik ve Demokrasi" (İmge Kitabevi); Oya Adalı, Nazan İpşiroğlu, Zehra İpşiroğlu, Şeyda Ozil ile birlikte hazırladıkları "Gençler İçin" (Çınar Yayınları). Bu arada Zehra İpşiroğlu"nun "Yapıcılığın Gücü" (Doğan Kitap) adlı kitabın da Türkan Saylan'la yaptığı bir söyleşi yer alıyor. Bu arada Mehmet Zaman Saçlıoğlu"nun "Güneş Umuttan Şimdi Doğar" (Türkiye İş Bankası Yayınları) adlı kitabı da yazarın Türkan Saylan ile gerçekleştirdiği bir nehirsöyleşi kitabı. Prof. Dr. Türkan Saylan ile Cumhuriyet Kitapları’ndan çıkan, "Geçmişten Geleceğe Radyo Cumhuriyet’te Çağdaş İnsan Söyleşileri" adlı kitabını, laik, demokratik Türkiye Cumhuriyeti’ni, çabalarını, süren ve başlayacak olan projelerini konuştuk. heyecandı. Radyo Cumhuriyet’te, az tanınan çok önemli insanları topluma tanıtmak, onların sesi olmak gibi bir misyonumuz vardı. Yıllar boyunca o kadar çok insan tanıdık ki artık insan sarrafı olduk, satırların arasını okumaya başladık. Dolayısıyla yazılanlarla aslında söylenmek istenenlerin ne olduğunu anlayabilen biri olduğumu düşünürüm. Ve iyi bir gözlemci olduğumu… Birini dinlerken şöyle bakarım ne güzel, doğru şeyler söylüyor, bilgisi var, temeli var, bu insanı herkes tanımalı. Bu duyguyla Radyo Cumhuriyet’teki programıma öyle atıp tutan, hamasi nutuklar atan değil, dolu, temeli olan, üretimi olan insanları çağırmak istedim hep. Topluma, bu ülkeyi bir bütün olarak düşünüp, sorunlara çözüm arayan insanları tanıtmak istedim. FİLM GİBİ ÖYKÜLER Programın formatını anlatır mısınız? Spontane gelişiyordu değil mi? Spontane, evet öyle belli bir metne bağlı kalarak değil. Önce günün olaylarını değerlendiriyor, sonrasında konuşmalara geçiyorduk. Bir İsmet Zeki Eyüboğlu var söyleşileriniz arasında ve Amerika’da hapishaneleri denetleyen Melda Türker, inanılmaz, film gibi öyküler çıkıyor. Kaçımız biliyoruz bunları değil mi? O anlamda da insanlar için önemli bir keşif olanağı oluşturduk. İsmet Zeki Eyüboğlu’nu bütün Türkiye’nin, bütün dünyanın tanıması gerek. Tabii ki edebiyat dünyasında tanıyan tanıyor ama onu bütün insanlığıyla, yaratıcılığıyla, kökeniyle, mesajlarıyla kim ne kadar biliyor? Konuşmamızdan kısa bir süre sonra da kaybettik Eyüboğlu’nu. Burada bir belge var, okudukları zaman birçok insan onu okumaya heves edecek belki ve İsmet Zeki Eyüboğlu böylece yaşayacak. Onun varlığından hiç haberi olmayan insanlar da şimdi haberdar olacak. Melda Türker’e gelince, evet, hapishanelerle ilgili Amerika’da lisans yapmış, doktora yapmış, orada hapishane müfettişi olmuş. Yani ağzından çıkan yasa gibi, gidiyor denetliyor. Müthiş bir etkili yetkili. Dönüyor buraya raporlar yazıyor düzeltilmesi için, vatan haini diyorlar neredeyse. Bu kitap bir belgesel de aynı zamanda. Kimi yetkililerin hiç işine gelmeyecek. Gelmeyecek tabii. Ahmet Taner Kışlalı’nın ölümünden kısa bir süre önce telefonla konuştuk programda. Birebir onun Demokratik Toplumcu Çağrısı... Topluma bunun anlatılması açısından çok önemliydi. Ondan sonra Prof. Dr. İbrahim Özden Kaboğlu ile iki tane çalışmamız var. O tarihte, 19992000, daha insan hakları kurulları yoktu, bu kadar gelişme yoktu. Yasalar çıkmak üzereydi, insanlar böyle ikircikliydi. O sırada insan hakları konusu devreye girdi uzun uzun konuşmalarımızda. Bunlar çok kazanım sağladı bize. Sonra birdenbire gelecek hafta programınız yok denildi. Ne oldu? Radyo Cumhuriyet kapandı. O kadar üzüldüm ki. Aslında küçük bir siKİTAP SAYI ? Gamze AKDEMİR N asıl bir deneyimdi Radyo Cumhuriyet? Olağanüstü bir misyonu ve işlevi vardı. Radyonun farkı tabii insanlara her an her yerde ulaşabilmesi. Onlarca insan bir yerden bir yere gidiyor ve o sırada radyolar açık oluyor. Onun için özellikle bütün gün, araçlarını kullanan ya da seyahat eden kişilere ulaşabilmek, çağdaş mesajları radyo kanalıyla geniş kitlelerle buluşturulabilmek adına önemli bir fırsattı Radyo Cumhuriyet. O nedenle program yapmam için teklif geldiğinde çok sevinmiştim. Salı sabahları benim için büyük bir ? SAYFA 8 CUMHURİYET 851