Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. Oğuz Atay’ın Bir Bilim Adamının Romanı’nda yaşamını anlattığı ünlü mühendis ve mekanik bilgini. Ayıbalığı. 2. Takımada Batıda Avicenna olarak tanınan 9801037 yılları arasında yaşayan filozof, hekim (resimdeki). 3. Uğur, iyi talih, iyi haber Praseodimin simgesi Eski Yunan mitolojisinde, Girit Labirenti’ne girerek Minotauros’u öldüren kahraman. 4. İyi bir görüntü elde etmek, görüntüyü tam odak noktasına düşürmek için alıcı merceğinde yapılan düzenleme Bir nota Kısa anımsama yazısı. 5. Kadın Taneli kristal kayaçların yavaş kimyasal bozunmasından kaynaklanan ve zayıf bileşenlerin etkisiyle açığa çıkmış tek ya da çok mineralli tanelerden doğan iri kumlu oluşum Yerine koyma, yerine kullanma. 6. Fransa’da bir kent Öykü Küçük bitkilerin ortak adı. 7. Havada on milyonda bir oranında bulunan, renksiz, kokusuz asal gaz Yunan alfabesinde bir harf Dağlalesi. 8. Roma mitolojisinde, bereket ve toprak ürünleri tanrıçası Almanca ‘‘yaşa’’ anlamında ünlem Gökkuşağı Bilinç. 9. Orta Amerika’da bir ülke Kaf Dağı’nın arkasında yaşadığı rivayet edilen kuş Yılanın deri değiştirirken attığı deri. 10. Üstü şekerli, renkli ve parlak bir madde ile kaplanmış hap Mikroskop camı Büyüme evresini tamamlamış, fakat henüz döllenebilecek duruma gelmemiş dişi gamet. 11. Bulgaristan’da bir dağ ‘‘... metri’’ (Gözün ışığı kırma eylemini incelemeye ve görme kusurlarını araştırmaya yarayan yöntemlerin tümü) Şişmanlık hastalığı İlave. 12. Bir hayvan Jules Verne’in, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah adlı romanındaki Nautilus denizaltısının kaptanı Akdeniz’de yaşayan, pullu, eti beğenilir bir balık Pasolini’nin bir filmi. 13. Birincil İskarta mal Mezar. 14. Sayma, sayılma Modern Deprembilim. 15. Kasların, özellikle diz kaslarının iradesiz kasılması Kakım ve as denilen bir hayvan Mekanik yollarla hareket ettirilen ya da kendi kendini yöneten alet. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Kıkırdak dokusunun ara maddesi. 2. NASA’nın Mars’a gönderdiği uzay aracı Bir haber ajansı. 3. Ağır yükler Değerli bir orkide türü. 4. Haber toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş. 5. Çek Cumhuriyeti’nde bir ırmak Eski bir Mezopotamya uygarlığı. 6. Dök hücrelerindeki kromozom sayısını yarıya indiren bölünme, redüksiyon bölünmesi AET bünyesinde yer alan Nükleer Enerji Ajansı’nın kısaltması Hırvatistan’da, Adriya Denizi kıyısında bir kent. 7. Omurgalı hayvanlardan amfibyumlar sınıfının, vücut ve kuyrukları uzun, bacakları zayıf, birçok semender türlerine içine alan bir alt takımı Amazon’daki bataklık, sık ormanlara verilen ad Bir nota. 8. Açık gecelerde gökyüzünde boydan boya görülen uzun yıldız kümesi, Kehkeşan Baş, kumandan. 9. Talyumun simgesi Kemiklerin toparlak ucu Tirsibalığı. 10. Gezegen Kalıtsal. 11. Kaçma Zeoilt grubundan hidratı kalsiyum alüminosilikat. 12. Bir kan grubu Kuzey Afrika’da tek hörgöçlü deveye verilen ad Irak’ta iktidardayken ABD’nin istilasıyla kapanan parti. 13. Mikropla oluşan, mikroplu Elektrik akımında şiddet birimi Molibdenin simgesi. 14. ‘‘Koyan’’ anlamıyla sözcüğe ulanan sonek Maun Erkek ve dişi gametin birleşmesiyle oluşan döllenmiş hücre. 15. Bal Cıva yerine bir maden kutu kullanmak temeline dayanan kadranlı barometre İsveç’teki işçi sendikası. 16. Kadın hastalıkları, jinekoloji Ortaçağ’da Orta Avrupa’da yaşayan bir ulus Kırgızistan para birimi. 17. Bir soru sözü Büyük sıçan Kulağın duyabildiği titreşim Almanca ‘‘evet’’. 18. Belli bir bölgede yetişen hayvanların tümü, birey Argoda lira Turnusolün mavi rengini kırmızıya çevirmek özelliğinde olan ve bileşimindeki hidrojenin yerine maden alarak tuz oluşturan hidrojenli bileşik. 19. Hem denizde, hem tatlı sularda yaşayan, eti beğenilen, irice bir balık Doğuştan meme ucu yokluğu. 20. ‘‘İç imdi iç şarabını / ... bir yana hicabını’’ (Recaizade Ekrem) Vietnam takviminde yılbaşı Gözde oluşan ince tabaka. Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 M A K A R A E L E K T R İ İ K N A Z L İ N İ C L İ İ R H A L İ L E A T K A Y İ M E T İ M İ A L S K D İ K A O L E A T A M A L A M A N İ İ N Y U E C İ A T Ö S T A K İ A M A Z O N E Z E M A Y N İ T N A E R K E N E M A O R K R İ H O R T U A A U R V O K A D A K R U A B E C M A G A A M İ L S U M E L C O R U R İ N G U Z U N E L E A R M A V A L K A L N A R O M A O E H R A M R A F İ T ilginç SORULAR Şeker ve tuzun koruyucu etkisi SORU: Şeker ve tuz yiyeceklerde mikropların yol açtığı çürüme ve bozulmayı nasıl önler? Yanıt: Maryland Üniversitesi Beslenme ve Gıda Bilimleri Fakültesi’nden Mickey Parish yanıtlıyor: Tuz (genellikle sodyum klorid) ve şeker (genellikle sakaroz), yiyeceklerin bozulmasını önlemek için mikropların gelişimini çeşitli şekillerde engeller. Şeker ve tuzun en belirgin etkisi, besinleri susuz bırakan basit osmoz’dur. Osmoz sırasında katı veya eriyik halinde bulunan tuz veya şeker, temasta bulunduğu besin maddesinin içerdiği tuz ve şeker ile kendisi arasında denge kurmak ister. Bu eylemin yiyeceğin içerdiği suyu dışarı çekmek ve bunun yerine tuz veya şekeri doldurmak gibi bir etkisi vardır. Sonuç, su faaliyeti denilen eylemin azalmasıdır. Yiyeceğin su faaliyeti, mikropların üremesi ve yaşaması için gerekli olan serbest su moleküllerinin ölçümüdür. Pek çok taze yiyeceğin su faaliyeti 0.99’dur. Oysa pek çok bakterinin gelişmesi için gereken su faaliyeti kabaca 0.91’dir. Mantar ve küfler, daha az miktardaki su ile hayatta kalabilir. Mikroorganizmaların, tuz veya şekerin meydana getirdiği su içeriğindeki azalmaya karşı gösterdikleri direnç yeteneği büyük ölçüde farklılık gösterir. Hastalıklara neden olan bakterilerin pek çoğu su faaliyetinin, 0.94’ün altında olduğu (sodyum klorid yoğunluğunun yaklaşık yüzde 10 civarında seyrettiği durumlarda) koşullarda gelişemez. Oysa küflerin pek çok türü su faaliyetinin 0.80 düzeyine kadar indiği durumlarda bile yiyeceklerin bozulmasına yol açabilir. Tuz ve şeker yiyeceklerin suyunu çekmesinin yanı sıra mikrobun enzim faaliyetine müdahale eder ve DNA moleküler yapısını zayıflatır. Şeker, ayrıca diğer organizmaların artışından kaynaklanan antimikrobiyal bileşimlerin birikimini artırarak da dolaylı bir koruma sağlar. Buna örnek olarak şarapta fermentasyon sağlayan mayaların şekeri etanole dönüştürmesi ve lahana turşusunda, laktik asit bakterilerinin şekeri organik asitlere dönüştürmesini sayabiliriz. Yiyeceklere şeker veya tuz ilave etme alışkanlığının tarihi çok eskilere dayanır. Bu işlemlere bölgeye ve döneme bağlı olarak tuzlama, tütsüleme, salamura gibi isimler verilir. Şeker veya tuz ile saklanan yiyeceklere örnek olarak et, meyve ve sebze konserveleri sayılabilir. Yiyeceklerin uzun zaman saklanması için tuz ve şekerin yanında, tütsüleme denilen yöntemden de yararlanılır. Ayrıca baharatlar da bozulmayı önleyebilir Bu işlemler yalnızca yiyeceklerin bozulmasını engellemez, aynı zamanda Salmonella veya Clostridium botulinum gibi yiyeceklerde bulunan patojenlerin gelişimini de önler. MEHMET ÖZ M E V İ E R O N T A L O A A R A N G A L A İ T A N D A H İ H A R A K E V E R E S T d ü ş ü n BUL BİNİNCİ SAYI İÇİN ÖZEL BULMACA Bininci sayısına kavuştuğumuz "Cumhuriyet Bilim Teknoloji" Dergimiz için hazırladığım bulmacayı sizlere sunmaktan sevinç duyuyorum. Bulmacanın düzeni aşağıdaki gibidir ve 16 tabanlı sayı sistemine göre hazırlanmıştır. Bulmacada kullanılan H, I,O,S,T veY harfleri, 16 tabanlı sayı sisteminin alfabetik rakamları ile temsil edilmektedir. "B" ve "M" harfi dışında, geri kalan harfler, 0’dan 9’a kadar olan rakamlardan oluşmaktadır. "B" ve "M" harfleri; "SAYILARA" sözcüğünü simgeleyen sayı, bir asal sayı ve "NİCE" sözcüğünü simgeleyen sayı, bir tam kare sayı olacak şekilde tespit edilecektir. Soru: "CUMHURİYET" sözcüğünün; a) 16 tabanlı sayı sistemine göre simgelediği sayı kaçtır? b) 10 tabanlı sayı sistemine göre simgelediği sayının rakamları toplamı kaçtır? 998. SAYIDAKİ BULMACANIN YANITI "Keskin Sirke Küpüne Zarar Verir" isimli bilmecenin yanıtı: VEZÜV = 98639 CBT 1000/ 46 1926 Mayıs 2006 BİLMECEYİ DOĞRU ÇÖZEN OKURLARIMIZ Düzenleyen: Süleyman Çeviker Necah BüyükduraAnkara, Sebahattin BektaşSamsun, Mehmet Ferahİstanbul