Katalog

KİTAP Nilay 7 MaviselYener, Çiğdem Gündeş, / Mustafa Delioğlu. KalleşlikKolGeziyorÇocuğum ıl Mavisel YENER - ncelikleŞahmeranefsanesini anımsayalım.Günümüzdenbinlerceyıl önce,yedikatyerindibindeki mağaralardayaşayanyılanlarvarmış.Meranadı verilenbuyılanlar,çokakıllıveiyi yüreklilermiş.Arkadaşlığa,dostluğa,sevgiyedeğer vererek,barışiçindemutlubirhayat sürerlermiş.MeranlannbaşındaŞahmeran denileneceleri Gençvegüzelbirkadın olanŞahmeranhiçyaşlanmazmış. Geçmiştengünümüzekadargelenbuefsaneye göreŞahmeran’lakarşılaşaninsanoğlu Camsab’mış.Yoksulbiraileninoğluolan Camsab,eviningeçiminiarkadaşlarıileodun sataraksağlarmış.Birgünarkadaşlarıile birliktebirkuyudolusubalbulanCamsab, arkadaşlannınaçgözlülüğüyüzündenkuyunun içindekibalbitincekuyudabırakılmış.Terk edilengençcebindekiçakıyıkullanarak buradagördüğübirdeliğigenişletmişvedaha büyükbiryeregeçmiş.Uyandığında etrafınınyılanveejderhalarladoluolduğunu görmüş.0 sıradayaninsanyanyılanolan Şahmeranyanınagelmişvekonuşmuşlar. Camsabkendineyapılanihanetianlatmış. Camsab’ınanlattıklannıdinleyenŞahmeranonu kuyudançıkaracağınısöylemiş.Fakatgenç- tenömrüboyuncaaslayerini söylemeyeceğinedairsözalanŞahmeran,onayeterli miktardadünyalıkvererekgencikuyudan çıkarmış. KöyünedönenCamsab,ülkesininhasta hükümdannıniyileşebilmesiiçin Şahmeran’ınetininönerildiğiniduymuşamases çıkarmamış.Birgünarkadaşlarıilesohbet ederkenŞahmeran’ıgördüğünüağzından kaçırmış.Arkadaşlarıtarafındanbuolay padişahaulaştınlmış.PadişahCamsab’ı huzurunaçağırarakŞahmeran’ınyerini göstermesiniistemiş.FakatCamsabbirtürlü Şahmeran’ınyerinisöylememiş.Kendisinealtınlar Mahir,pekçokçocukgibi sorgulayıcıdır. Ihsan,defineharitasında tanfedilenyerin,ikiyaşlının yaşadığıbirkulübeyedenk geldiğinigörüncebusorunu çözmektegecikmez.Evi kiralayacak,böylecekazısınırahatça yapacaktır.Yaşlılarınonaevi kiralamasıiçinyazarolduğunu vesessizbirortamda çalışmasıgerektiğinisöyler. Böylece,Ihsan’ınsöylediği yalanlarayenisieklenmişolur. KöydekiherkesYılankale’yebir yazarıngeldiğinisanmayabaşlar.Romanda, Mahir’inyanısırasorgulayıcıbiridaha ÇobanAli.ÇobanAlibuyazannkim olduğunumerakeder;hembunuöğrenmekhem deyazılacakromanakatkıdabulunmakiçin, birdaktiloyüklenerekköyevineyollanır. Ihsan,aklınailkgelenyazarınadınısöyler “BenÖzdemirAsaf’ım”der.ÇobanAli’nin buyazanaraştırabileceğiaklınabilegelmez Insanoğlununtoprağıkazmayabaşladığı haberiŞahmeran’ınkızınınkulağınaçoktan gitmiştir.Yılanlarbundankaygıduysalarda, Şahmeran’ınkızısabretmekten,öfkeye kapılmamaktanyanadır. Amca,yeğendefinekazısınıdevam ettinrkenamcadefineninyerinitespitetmekiçin akıldışıyollarabaşvurur.Ihsan’ınboş,batıl inançlarabelbağlamasımizahIbirdille anlatılır.Ihsandefineyekavuşurmu, Şahmeran’ınkızıannesineinsanoğlununyaptıklarını öğrenirmi,yeryüzünüyılanlarbasarmı, Mahir’inbulduğugizemlisaçtelikimeait, evrendekienacımasızcanlıkim?Bunlann yanıtlarınımerakederek,sayfalardakiserüven doluyolculuğumuzdevameder. MiyaseSertbarut,Türkçocukyazınının yetkinbirkalemi.MiyaseSertbarut’unseyir defterindenelerolduğunuhepmerak ederim.Tümyapıtlarındaolduğugibi, Yılankale’dedeokuraheyecanlıbirokumasunmuş. Kitabınsonundaortayaçıkanbilimkurguda- manbiryana,okurunilgisinifantastikyazma veefsanelereçekecekbiryapıt.Okuyanın pekçokalandadağarcığınıgenişletecekbu romandayazarındilinigözardıetmek haksızlıkolur.AdanaveCeyhanarasında yükselenCeyhanOvası’nahakimtepeüzerine kurulmuş,halkarasında “Şahmerarı Kalesi”olarak dabilinen Yılankale’degeçen buromanda, betimlemelerdekietkili anlatımınrengi,sesi, kokusuunutulacak gibideğil.“Kale öylebirtepeye kurulmuştuki, insandaister istemezbirsaygı uyandırıyordu.Fiziksel birgücüvamıışçasına, heranbiryerlerindenkollaruzanacakvesizi alıpkaranlıkmahzenlerinekapatacak birimparatoraberıziyordu. 29) Sertbarut’unkaleminde,Ceyhan’ın toprağındaki,taşındaki,ağaçtarındakikıpırtıların veinceçığlıklannşifresivar.Yazar,doğduğu topraklaraolanborcunuöderkenyöreselden evrenseleulaşanbirsesyakalıyor Yılankale’de.insanoğlununkendine,doğayakarşı nedenliacımasızolduğudüşündürülürken coğrafyavetarihinromanayansımasıçocuk okurusıkmadanveriliyor.Bilimsel,akılcı düşüncedenyoksunolandefıneciIhsan’ın kimliğindebatıl asılsızrivayetler,asılsız inançlar,ufurükçülüksorgulanmış.“Bildiğim birduavar.Buduayıbirkağıdayazıp horozunboynunaasacağız.Güneşdoğmadan hayvanıburalardadolaştıracağız.Horozun durupötmeyebaşladığınoktayıda kazacağız.Çünküdefineneredeyseorada ötecektir.”(s.89) Romandagöndermeyapılanikiyazar YaşarKemalveÖzdemirAsaf.“Bilirsin değilmibizimYaşarKemal’i.Buralıdır. Çukurovalıdır,hemşeriyizHepbutopraklan anlatır,birdegüzelanlatırki...Sankidersin romandeğil,gerçek.“(s.53)MiyaseSertbarut okuruYaşarKemalokumalannadavet ederkenhemşerisiolanyazarlaolanbirbaşka ortaknoktasıdadikkatimiziçekiyor.Yaşar Kemalusta,nasılki,binlerceyıldanberi anlatılanefsaneleriyenidenyoğurupgüncel olaylarayaklaştırdıysa,MiyaseSertbarutda bunuçocukokurlariçinyapmış. Yılankale’ninmerkezindeüçanakaraktervarama ufacıkbirkazıyaptığımızdayankarakterlerin hepsininmetindeönemligörevler üstlendiğinifarkediyoruz.Romandaniçinbaşkabiri değildeÖzdemirAsafanılmıştır?Okurlannı Asaf’ıngüçlüsoluğuylatanışmaya göndermekistemişolabilirSertbarut.Belkide Şahmeran’ıngerçekyalnızlığıileAsaf’ın “YalnızlıkPaylaşılmaz”daanlatmayaçalıştığı yalnızlıkarasındagörünmezbirbağkurmak istemiştir. OzdemirAsaf’ınşiirlerininbirbölümünde toplumla,yaşadığıçağlavekendisiyle hesaplaşmasıgözlemlenir.Buyaklaşımla bakılııYılankale’deyaşananlardabirçeşit hesaplaşmadır.insanoğlununçelişkileri,aç gözlülüğü,kaçışları,umutsuzluğu,umudu, kaygı,yalanveihanetlerisorgulanırkitapta. Şahmeran’ayapılanihanet,Yılankale’de çağdaşihanetlerolarakkarşımızaçıkar. “insanoğlununhemkendisoylarınahembaşka soylarayaptıklannıyılanlaryapsaydı utançtankıpkırmızıkesilirlerdi.“(s.70)Doğaya, kültürelmirasa,insana,kendineihanet! insanoğluvarolduğundanbuyanayeryüzünde ihanet peki,kesintisizolarak kanayacakmıdırbuyara?ÖzdemirAsafyukarıdaki dizelerinde‘üçbinonbeş”egötürüyorbizi, oyıllardadaihanetlerolacakmıdırki? “lnsan”ınkansızdamarıolankalleşliküzerine çocuklarındüşünmesinintamdazamanı!. www.maviselyener.com *YılankajeMiyaseSertbarut,Tudem Yayınlan,127s,2010,10÷ 1 NilayYılmaz• IstanbulBllglÜniversitesl• InönüCad.No:28KuştepelIstanbulTel:0216-3811750www.nllayyilmaz.com• slhirlidegnekcumhuriyetOgmail.com 7—-- Çocukken,$ahmeran’ıÖnce anneanneminbakır tepsisindekiresimden,sonrada satırlardakiyolculuklanmdan tanıdım.0 zamanlarefsanevi biryaratıkolanŞahmeran ben büyüdükçekılık değiştirdiyüreğimde.YaşarKemal’in, MurathanMunganın,Sennur Sezer’indilinden okuduğumdayetişkindimartık. Şahmeranneyılan,neinsandı; yalnızve hüzünlüydü,ihanete uğramıştı.Şahmeran, ülkemdibelkide... Mezopotamya topraklarındadoğmuş Şahmeranefsanesiyleilgili kimseninbilmediğibirgerçek(!) var ki,onu da Mivase Sertbarut,Yılankaleadlıromanında fısıldadıkulağıma. vevezirlikunvanıverileceğini duyanCamsabŞahmeran’ın yerinivezire gösterivermiş.Vezirbazısihirli kelimelerisöyleyerekŞahmeran’ı altınbirtepsiiçindekuyunun dışınaçıkarmış.Vezir’in adamlarıŞahmeran’ıöldürüp onunetinihükümdara yedirmişler,hükümdarsağlığına kavuşmuş. Şahmeran’ıninsanoğluna olansadakativeiyiniyetine karşılıkgördüğüihaneti anlatanefsanelennfarklı çeşitlemelenolsada,Yılankale’ninomurgasını oluşturanmotifyukarıdakiefsaneden alınmış.RomandaŞahmeranefsanesinebir tuğladahakoyuluyor.“Neefsanelerdene hik yeralanveinsanoğlunun bilmediğibirgerçekvardı:Şahmeran’ın yakalanmadanönceyeraltındabıraktığıyumurta.“(s.7) Yılanlar,Şahmeran’ınbıraktığıoyumurta- yagözlerigibibakarlar.Sıcaktan,soğuktan, taşlardan,yeraltıkartallarından, definecilerden,arkeologlardan,yolunuşaşıran gezginlerdenkorurlar.Zamanıgelinceyumurtaçat- larveŞahmeran’ınaynısıYılankale topraklannınderinliklerinde,yumurtadançıkar. Başınanelergeldiğinibilmediklerikraliçelennin kopyasınındoğmuşolmasıyılanları sevindirir.Bugerçeğinbilinmemesigerekir,çünkü insanoğludünyayayenibirŞahmeran’ın geldiğiniöğrenirsetarihyenidenyaşanabilir. “Uğursuzbirağız,onunetininşifalı olduğunuveölümsüzlükvereceğisöylentisinisağa solayayardı.Binlerineyapıpedip Şahmeran’ınkızınıbulurveşifapalavrasıuğruna öldürürdü.”(s.8) Şahmeran’ınyumurtasınınçatladığıo günlerde,Adana’dakiSonsuzlukPasajı’nda, SahafSamibirkitapsatar.Sayfalar arasındançıkanharita,defineciIhsanveoniki yaşındakiyeğeniMahir’iYılankale’nin eteklerinegötürecektir.Defineharitasındaki Osmanlıcayazılarçiftbaşlıkartalheykelinin gömülüolduğuyeriişareteder.ifiaholmaz defıneciIhsanbukartalıbulupömürboyuonu rahatettirecekservetikazanacağını düşleyerekAdana’danCeyhan’acoşkuylagider. YardımetmesiiçinyeğeniMahir’iyanına alırkenonayalansöylemiştir.“BizimSahaf Sami’ninarazisivarmış orada.Samiamcan geçenlerde dedesindenkalanbir mektupbulmuş. Mektubagöre oradagömülü altınlarvarmış. Savaş zamanındadüşman elinegeçmesin diyegömmüş adamcağız.“(s. 28)Ihsan’ınbu yalanınekadar sürdürebildiğinitahminetmek zorolmasagerek!Çünkü SAYFA 24 CUMHURIYET KİTAP SAY! 1068