Katalog

O K U R L A R A J\öy Enstitüsü kökenli eği- timci, şair ve yazar îbrahim Gürşen Kafkas'ın kırktna kitabı 'Sevgiyle Yaşamak' adınt tasıyor. Sevgi konusu- nu geniş biçimde ele alan bu çalışmasında Kafkas özellikle, sevginin bireyin gelisimindeki rolünii irdeli- yor ve ekonomik, sosyal, si- yasal, dil, eğitim, sanat gibi alanlardaki kirlilig'in günü- müzde ulastığı ürkütücü bo- yuta dikkat çekiyor. Kafkas ile'Pro/.Dr. TürkanSay- lan-Kardelenlerin Gozyaşt', ' Yeniden Köy Emtitüleri', 'DüşlerimdeŞit'rl&im', 'Öğ- retmetıeŞiirl&im've 'Uy- garlıklartmla Betı Mardtn' adlı yapıtlartm ve görev al- dığı Yetıi Kuşak Köy Emti- tüleri Demeği'nin faaliyet- lerinikonustuk. Leonardo da Vinci'nin el- yatması metinleriniömek- lere dayalt biçimde incele- yen bir çalışma Augusto Marinoni'nin 'Leonardo da Vitıci: Yazılar, Masa/Jar, Kehanetler, Nükteler ve Di- ğerleri'adım tasıyan kitabı. Sanatçtmn bilimsel ve dü- şünselaraştırmalarının yer aldığt elyazmalart kapsamh biçimde inceleniyor. Yazar, masal, kehanet, nükte gibi farklı türlerde yazılmış me- tinleri, baslıca ömekleriyle bir araya topluyor, evrensel nitelikli bu yazım yeteneği üzerine bir "derleme" sunu- yor okura. Kaya Özsezgin değerlendirdi kitabı. Otı beş ytldır edebiyat çevi- risi alanında çevirmen, edi- tör ve çeviri eğitimcisi ola- rak çalısan Ayse Ece'nin 'Edebiyat Çevmsınm ve Çevt'rmenmm Izinde'adlı kitabı, Truman Capote'nin "MySideo/theMatter" baslıklı öyküsütıü'n, Türk- çedefarklı zamanlarda ka- vustuğu yetıi yaşamlarını incelerken, edebi çeviri ol- gusunu ve edebi çeviriye kuramsalyaklaşımlan bir uzmamn gözünden değer- lendiriyor. Ayşe Ece ile Elif Bereketli konuştu. Bol kiiaplı günler... TURHANGÜNAY e-posta: turhangunay@cumhuriycLconi.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr Dubravka Ugresic'ten Acı Bakanlığı' İkiye bölünen zaman Dubravka ugresic'in Acı Bakanlığı kitabı, 1990'larda çıkartılan savaşla dağılan Yu- goslavya'nın savru- lan insanlarından sadece biri olan Tanja Lucic'in Hol- landa'ya göçüşünü ve bunun sonrasm- daki ruh durumunu anlatıyor. • AIİ BULUNMAZ 'A'v Ugresic'in romanı ve onun kahramanı Luclc. hem bir vlc- dan muhasebeslnl hem de darmadağın olan Insanlann öyküsünü anlatıvor. ugoslavya'da 1990'lara damgasını vuran o kanh savaş ve sonrasında yaşanan şoke edici durum insanla- rın hafızasında tazeliğini koruyor. Ugresic'in kaleminden çıkma satırlar, başka bir ülkeye göç ve savaşın yıkıcılığından ka- çışla açılıyor. Anlatıcı Tanja Lucic, Hollanda'da yersiz yurtsuzluğun acı tadını duyumsayan bir edebiyat öğretmeni. Ugresic, yabancılaşma duy- gusunu Lucic aracılığıyla anlatıyor. Aslına bakılır- sa Hırvat yazar ile kahramanı Lucic arasında bağ kurmak mümkün. Ne de olsa Ugresic Zagreb Üniversitesi'nde Karşılaştırmalı Edebiyat ile Rus Dili ve Edebiyatı okuyup Hırvatistan'ı 1993'te terk ederek Amsterdam'a yerleşmiş bir isim. Kitabın ana ekseni olan savaş ve parçalannıanın iki yönünü, savruluşun izlerini Lucic'in ağzından aktarıyor Ugresic: "Savaş çoğu insan için büyük kayıplar demekti ama eski hayatından kurtulup yepyeni bir hayata sıhrdan başlamak için bir firsat da olabiliyordu. Her halükârda, insanlann kader- de büyük değişiklikler yaptığı bir gerçekri. Akıl hastaneleri, hapishaneler ve mahkeme salonları bile günlük hayatm bir parçası haline gelmişti." BÖLÜK PÖRÇÜK YUCOLAR Karmaşa günlerini geride bırakan Lucic için, Hollanda'da açılan beyaz sayfa yeni gerilimlerin de başlangıcına vurgu yapıyor. Kendisi gibi Ams- terdam'a sığınanların herkesin bir hikâyesi var. t "Insanı tüketen, insan yorulunca da biten" savaiş; ı öncesi ve sonrasıyla yeni hayatlar ya- ratır. Yugonostalji onları sarssa da, Avrupa'da "Yugo" olarak anılan bu bölük pörçük halk, bir şekilde tutun- maya çalışır. Yugonostalji, Lucic'i de yıpratıyor elbette. Bu yüzden diline, Amster- dam'da ülkesini çağrıştıran mekânla- ra ve bazen de insanlara sığınıyor. Bir bakıma "hayata dönüş" ya da "kendini bulma" çabası bu. Uyuşuk- luğu aşma isteği belki de. Çünkü söz konusu olan, Lucic tarafindan doğru düzgün nitelenemeyen bir yokluk hissi: Başka bir yerde, başka bir in- san gibi yaşamanın boğuculuğu; bir düş evreninde hayatta kalmaya ben- zeyen bir şey. Lucic'e bunu hissettiren yalnızca farklı bir dünyaya adım atması dcğil. Aynı zamanda Amsterdam'daki gör- evi, yani artık bir bütün olmayan ve hatta, Ugresic'in satırlarmdan akta- nrsak, "doğdukları ülkeyle birlikte kaybolup giden" Makedon, Boşnak, Sırp, Karadağ, Hırvat ve Sloven ede- biyatı üzerine verdiği dersler de ben- zer tuhaflığı yaşatıyor kahramanımı- za. Beri yandan, verdiği o dersler saye- sinde, kendisi gibi göçüp Amster- dam'a gelen öğrencileriyle yakınlaş- ma fırsatı da bulur. Bunun daha derin bir anlamı da vardır Lucic için: Öğrencileri, ona geçmişini; önceki hayatında cdindiği alışkanlıklarmı ve par- çalanmışlığı henüz tatmamış ülkesini anımsatır; hem keder hem de mutluluğun benliğinde yarat- tığı garip bir sarsıntıdır bu. Bu hatırlayış, uyum- suzluğunu bilinç dışına çıkartır, uymak adına ter döküşünü de. Buradan bakınca Lucic, kendini bir oyuncu olarak görür kentte: "Eğer Amsterdam bir sah- neyse, benim iki rolüm vardı; hem seyirci hem de oyuncuydum, hem seyreden hem de seyredilen." Büyük ikilemini özetler bu belirleme; Lucic kim- dir, nerededir, nereye gidecektir ve kimin yolda- şıdır, pek belli değildir artık. VURDUMDUYMAZUK Lucic'in vatandaşlık ile mültecilik arasında gi- dip gelen konumu, adımını nereye atacağını da şaşırtır. Öğrencileriyle laflarken daha an biçimde ortaya çıkar bu: Ülkeyi terk eden mi "onlar"dan- dır, yoksa orada kalanlar mı? Savaş öncesi ve son- rası diye ikiye bölünen zamanın bir başka anlatı- mı. Sıcak savaş yorulup bitiyor mutlaka ama in-' ı ; sanlarm içindeki çatışma, gerilim ve çarpışmalar, beyaz bayrak meydanlarda sallandıktan sonra alevleniyor. Tüm bunlara eşlik eden bir şey daha var, Lucic ona vurdumduymazlık diyor; hiçbir öldürümden suçluluk duymayanlann oluşturduğu topluluğun a özelliği. lşte o, savaşta "normal" sayılan, sa- aş sonrası göçülen yerde, savaştan arta kalan ve acüar yaşayanlan intihara sürükleyen ruh hali. Hepsi suç ortakhğının kurbanlan; "gerçekdışına" dönüşen suçla benliği örselenmiş insanlar. La- hey'de kurulan mahkemedeki yargılamalann bile hafifletemediği yangın. Olup bitenin özeti bu. Lucic gibilerini maskelerle yaşamaya zorlayan gelişmeler insanlann zihnini bulandmr. Kimisi geri dönmeye kimisi göç ettiği yerden bir kez da- ha göçmeye niyetlenir. Hayat onlar için adeta bir yap boz gibi ilerler ve unutamadıkları şey, her de- fasında onlan diriltir: "Merhamet diye bir şey yok, acınma diye de; sadece unutmak var; sadece aşağılama ve sonsuz acılann acısı var. Geldiğimiz ülkeden beraberimizde getirdiğirniz ders bu, bu dersi unutmadık." Ugresic'in romanı ve onun kahramanı Lucic, hem bir vicdan muhasebesini hem de darmada- ğın olan insanlann öyküsünü anlatıyor. Neyin gerçek neyin sahte olduğunu kavramada kimi za- man güçlük çeken bu kişiler, haklılığın veya hak- sızlığm peşinde değil; Ugresic'in Lucic aracıhğıy- la aktardığı "lyi ya da kötü; haklı ya da haksız in- san yok, sadece bu işin mekanizması var, işleyişi" sözündeki "işleyişin" izini sürüyor onlar. Bunun yarattığı eşitsiz durum ile onun savurduğu hayat- ların. Acı Bakanlığı oraya dokunan bir roman özünde. • bulunmaz_ali@hotmail.com http://bulunmazali81.blogspot.com Aa Bakanlığı/ Dubravka Ugresic/ Çeviren: Ünver Alibey/Everest Yaytnları/262 s. KTTÂP Imtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuk 0 Genel Yayın Yönetmeni: Ibrahim Yıldız 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Günay 0 So- rumlu Müdür. Miyase ilknurOGörsel Yönetmen: Dilek AkıskalıOYayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.Oİdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar öktel Sok. No: 2,34381 Şişli- Istanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0(212) 343 72 64 0 Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt - ISTANBUL 0 Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür özlem AydeıV Reklam Mü- dürü: Eylem ÇevikOTel: 0 (212) 25198 74-75-0 (212) 343 72 740 Yerel süreli yayın 0 Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1064 SAYFA 3