Katalog

kalır.Hükümetlersalgınhastalığınüstesindengelmeye temelinsanhaklarıciddibiçimde çiğnenebilir.Salgınınkaynağıinsanolduğunda,bununtoplum üzerindeyarattığı etkidoğalbirafetinyarattığından çnkdahakötüolur. 7-YAŞAMINYARATILMASI (neredeysekesin)Günümüzdesentetikhiyolojimevcut organizmalarınüzerindeoynamalaryapmaklailgilidir.DNA üzerindeyapılanoynamalaryenikimyasallann,yakıtların, hatta ilaçlarınüretilmesineyo1açnbilir.Bualanda çnlışanbiliminsanlarıyaşamınyapıtaşlarınısıfırdan oluşturup,bunlarızatencanlıolanbiryapıyaekliyor yadadoğalyapıtaşlarınınyerineyerleştiriyorlar. Gerçektende,sentetikhiyoloji mühendisliğinbüyükölçekliil- kelerinindirimbiliminalanına katılmasındanibaret.ilkeolarak, üretilenherşeydirimbilimile üretilebilir.Bununküçükölçekli ömeklerineşimdidenrastlanıyor. yükseksıcaklıktakimikroplardan eldeedilenveyenidenişlemden geçirilereksoğuksudayıkamaya elverişli deterjanlarında kullanılanenzimlerbunlardan biri. Kimibiliminsanlarıyaşamın yenidenyaratılmasına çalışıyorlar.Nitekim,1.CraigVenter Enstitüsü’ndenCaroleLartigue,HamiltonSmithve diğeraraştırmacılarsıfırdanbakterigenomu oluştıırmayı,hatta birmikroptürünübaşkabirtüre dönüştürmeyibaşardı.Başkabiryerdearaştırmacılarsentetik biyolojidekullanılacakenzimlerinoluşturulması amacıylayapayorganelleryarattı.Oylekisıfırdanyaşamın yaratılmasıan meselesi. 8-ODASICAKLIĞINDA SÜPERİLEFKENLER(50-50)Normalsıcaklıkvehasınçlardaişlevgörensüper iletkenlergerçekanlamdaküreselbirenerjikaynağı oluşturabilirler.SahragüneşiAkdeniz’intabanına yerleştirilensüperiletkenleraracılığıylaBatıAvrupa’ya güçsağlayabilir.Ne varki,odasıcaklığındasüper iletkeninnasılyapılacağıkonusuilksüperiletkenlerin oluşturulduğu1986yılındanbuyanagizinikoruyor. Ikiyılöncetümdenyenibirsüperiletkensınıfının bulunmuşolmasıaraştırmacılarınhedefeulaşma konusundadahaumutluolmalarınısağlasada,bugünedek çokbüyükbirilerlemekaydedilemediğibelirtiliyor. 9-MAKİNEFARKINDALIĞI (olası) Yapay araştırmacılarıkendikendilerini yenileyehilen,farklıkoşullarakendibaşlarınauyum sağlayabilenyüksekzekadüzeylibilgisayarverobotların dünyayıdeğiştirehileceğineinanıyor.Bununnezaman gerçekleşeceği,hangisınırlaraulaşacağıveinsanların bukonudaneleryapabileceğiisehenüztamolarakbi- linmiyor.Günümüzünakıllımakineleribilinen koşullardabelirligörevleriyerinegetirmeküzere tasarlanmışmakineler.Ancakgelecektebutürmakinelerbiraz dahaözerklikkazanabilir. 10-KUTUPLARDAKİ ERİME(olası)Birbuzkütlesininerimesiyüzyıllaralabilir.Yine de,huzlardakierimeninbilinıinsanlarınındahabirkaç yılönceumduklarındançokdahahızlıbirseyir izlendiğisöylenebilir.Denizdüzeyindekiyükselmeyavaş olmaklabirlikte,yıkıcıetkileryaratanfırtınavebenzeri afetlerinmeydanagelmeolasılığıhızlaartıyor. U:ınanhır,seragazısaİımlarmdabirdüşüşsağlansa bile,kutuplardakierimeninönünegeçilmesininson derecegüçolacağınadikkatçekiyor.Buzullarınerime hızıiklimdekigeneldeğişimhızınıngerisindekalsa bile,buzullartümdeneridiğindebunlarınyeniden oluşınalarınınçokdahauzunvezorlubirsüreçolacağına parmakhasıyorlar.Insanlarınçokdahasulubir dünyayanasılayakuyduracaklankonusuisehenüz bilinmiyor. 11”PASİFİKDEPREMI (neredeysekesin)SanAndreasfayhattınınbüyükbirbölüınünün birdefadakırılması 8.2şiddetindebir depreıninyaşanmasına nedenolabilir. Kaliforniya’nın güneyindenbaşlayıp kuzeydeSanFransisco’ya (BayArea)dek uzanan1300kilometrelik fayKuzeyAmerika levhasıilePasifik1ev- hasıarasındakisınırı oluşturuyor. Yerbilimsel kayıtlardanyolaçıkanbilim insanlarıfayıngenelde 150yıldabirkırıldığırıa,sonbüyükkırılmanınyaklaşık 300yılöncegerçekleştiğinedikkatçekiyor. Gelgelelim,kırılmaolasılığıyüksekolantekfay SanAndreasdeğil.KuzeybatıPasifiklevhasrnınndaki birkırılmna9.0şiddetindebirdepremenedenolabilir. Böylesinebüyükbirdepremintamolarakne zaman meydanageleceğiniöncedenkestirmekolanaksızolsa da, yakınbirzamandayaşanabileceğininayırdında olmakolasızararıbüyükölçüdeazaltabilir.Enaz7.8 şiddetindedepremedayanıklıçağdaşyapıtekniklerive kaıııuyubilinçlendirmekampanyalarısayesinde depremlerkorkulubirdüşolmaktançıkabilirler. 12-FÜZYONENERJİSİ (oldukçauzakbirolasılık) açıdanelealındığında,füzyonyada nükleerkaynaşmayadayalıenerjisantrallarıdünyanın giderekartanenerjigereksinimisorununaçözümgetire- bilir.Sıradandenizsuyımdabulunanbirtürağır hidrojenileçnlışacakbusantrallarkurumlukirletici, nükleeratıkve semgazıbenzerimaddeleri üretmeyeceklerinden,çevreyedezararı’ermeyecekler. Ne varki,uygulamada,füzyondünyamızüzerinde (i:ikçilerindüşledikleritürdebirdeğişiklik yaratmayabilir.Füzyondanenerjikaynağıolarakyararlanılınası içingerekliteknolojiyehenüzsahipolmadığına:gibi gelişririlecekilkreaktörleriniçindehulunduğumuz yüzyıldayaygınbiçimdekullanılamayacakdenlipahalı olacaklarıdasugörürnıezbirgerçek. RitrUıaan,Kaynak:ScientificAmerican,Haziran2010 ) GÜNCELTIP Mustafa Çetiner ine.com İlhanBeyinPenceresi Yedisekizyıliinceydi.IlhanSelçuk’uilkkezoradadinledim, gördüm,tanıştım.Derinbilgisine,duyarlılığına,nezaketine, alçakgönüllülüğünehayrankaldım.YıldızUniversitesindeMelihCevdet’in anıldığıbirpanelekatılmıştım.Aynıgeceninakşamında,Yıldız’ın boğazabakanmuhteşemmanzarasıeşliğindeküçükbirgrup akşamyemeğiyemiştik.Buyemekte,paneldekonuşmacıolanIlhan Selçuk,MehmetZamanSaçlıoğlu,EmreKongar,CevatÇapan, Ceyhun,CoşkunOzdemirvedöneminYıldızUniversitesi RektörüAyhanAlkışgibibirçokbilim,edebiyatsanatvekültür adamıdavardıveonlardanAndayileilgiliçokhoşöykülerdinlemiştim... MelihCevdetAnday’ıhastagünlerindevehastanedetanımıştım. Tanımıştımdemekpekdoğruolmaz,çünkügerçektenilişkikurulabilir gibideğildiçokhastaydı,yazmakbiryana,okuyamıyordubile...Tıpkı ilkkezAndayhakkındakibirkonuşmasırasındatanıdığımIlhan Selçuk’unsonzamanlangibi...Hastalanmıgörmekiçingittiğim AmerikanHastanesiGenelYoğunBakımındaonunsonanlanna tanıklıkettim... Aklımaoilikyazgecesigeldi... Mesleğimneyazıkkj.buinsanlarınhepsonzamanlannatanıklık etmeşanssızhğıverdibana.ErgünBale,daöyleydi,MehmetFuat da...ilhanBeyinölümhaberiniverebilmekiçinOrhanBursalı’yı aradım,haberivardı,kötühaberhızlıyayılmıştı... MelihCevdetAnday’ınisminiilkduyduğumdasanınmorta- okuldaydım.Yaşamimdakibirçokilkgibiannemdenöğrendimonu. Ancak,sevgiliannem“Garip”densözederkenhepOrhanVeİi’yi anlatırdı,hernedense.Sanınm,MelihCevdetveOktayRıfatgibi güzelgörünümlüinsanlarınyanında“garip”deyinceaklınaOrhanVeli geliyordu.Gerçekten ikisiilekarşılaştırıldığında,kısakesim pantolonları,tuhafşapkası,insanlardankaçanmahcupgörüntüsüyle OrhanVelien“garipidi. ilhanSelçukisminiiseanneanneminölümüyleöğrenmiştim dahaküçücükbirçocukken... Anneannemikaybettiğimizdegeriyeondansadecebirbavuleşya kalmıştı.BavulununiçindenCumhuriyet’tenkesilmişçoksayıdaIlhan Selçukmakalesiçıkmıştı.Anneannembanaokumayıöğreten bunedenlekimiokuduğubenimiçinçokönemliydi.Ogün kazındıaklımaIlhanSelçukismi.“Pencere”ogünlerdehayatıma girdivebirdahadahiççıkmadı... - Onunpenceresisonkezl5Ağustos2009tarihindeaçıldı.Bu tarihonunsonyazısınıyazdığıtarihtLBelkideölümgününüotarih saymakgerekir.TıpkıMelihCevdet’insonşiiriniyazdığı1997 yılınınonunölümyılıolmasıgerektiğigibi... IlhanBeypenceresindenokuyanlaraşumesajıverirdi.“Herşey değişir,hiçbirşeyaynıkalmaz”Tıpkıarkasından“veda”konferansı verdiğiMelihCevdet’indediğigibi... “Protohippusatınceddi Dinothorlumfilinceddi BizinsanınceddL. Gelecekmutluinsanın... IlhanBeyinpenceresindenokuyanlannamesajınetti;“Herşeyin üstündeolanakılvebilgidir.Dogmalardanuzakdurun,herşeyden kuşkuduyun,kendikuşkuculuğunuzdanbilekuşkuduyun SevgiliarkadaşıMelihCevdet’indediğigibi; insanoğluakhaşmabdıçeğeraşmazsa,akıldabirdogmaolur.” Benonuaynızamandahekimgözüyledeokurdum... BirhekimiçinIlhanSelçuk’uanlamakdemek,doğrulann herzamandeğiştiğitıpalanındaherşeyIbenbilirimvedoğruyaparım yal(laşımındanuzakdurmaktı.BirİıekimiçinilhanSelçuk’uanlamak demek,hastalariçinverdiğiherkarardankuşkuduymak,yeniden sorgulamakdemektLBirhekimiçinIlhanSelçuk’uanlamakdemek, tiptekidoğrulannhızladeğiştiğinibilmekveonlarınpeşindenkoşmak kanıtdeğeriolanbilgiyikullanmakdemekti... ilhanSelçuk’unpenceresiuygarlığınpenceresiydi... E E c0 1-